Ώρα για αλλαγή στην παιδεία
Του Μενέλαου Α. Μενελάου*
Παιδεία. Ένα πολυβασανισμένο πεδίο πολιτικής τα τελευταία χρόνια. Όλες σχεδόν οι πολιτικές δυνάμεις και οι υποψήφιοι τους, διακηρύσσουν ότι η εκπαίδευση και η παιδεία γενικότερα, πρέπει να έχει στο επίκεντρο τα παιδιά μας, τη διαμόρφωση ανθρώπων, ενεργών και δημοκρατικών πολιτών. Όλοι συμφωνούν δε, ότι ένα πολύ καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα είναι απαραίτητο σήμερα, για να είμαστε πιο ανταγωνιστικοί ως οικονομία και κράτος, αύριο.
Παρόλα αυτά, στην πράξη, ο αντικειμενικός τρίτος θα διαπιστώσει, ανατρέχοντας στην τελευταία δεκαετία, ότι τα θέματα παιδείας κάθε άλλο παρά πεδίο προόδου ήταν. Αντίθετα, καταγράφουμε τοξικές αντιπαραθέσεις, εμπάθεια, συστηματική απαξίωση, περιχαράκωση θέσεων και εγωισμό. Κοινή παραδοχή είναι επίσης η καταγραφή αποτελεσμάτων που δεν μας ικανοποιούν. Καθίσταται συνεπώς, η εκ του αποτελέσματος αυταπόδεικτη, ανάγκη για άμεση αλλαγή. Αλλαγή στο ήθος και το ύφος, αλλαγή στη νοοτροπία, στο περιεχόμενο, στη μεθοδολογία, στις δομές και τις υποδομές της παιδείας μας. Αλλαγή στα αποτελέσματα.
Χρειαζόμαστε όραμα παιδείας και παιδεία με όραμα. Με επίγνωση των δυσκολιών, χρειαζόμαστε ένα φιλόδοξο μα πραγματιστικό πλάνο δράσης. Χωρισμένο σε βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες ενέργειες. Η παιδεία σαφώς και δεν είναι στείρα λογιστική και στεγνή ανάλυση κόστους/οφέλους. Είναι συνεχής επένδυση με βραχυπρόθεσμο πολιτικό και οικονομικό κόστος και μακροχρόνια οφέλη. Παρόλα αυτά θέλουμε πλέον, μετρημένες κουβέντες αλλά και μετρήσιμα αποτελέσματα που θα μας κάνουν να αισθανόμαστε σίγουροι και περήφανοι για το επίπεδο της παιδείας μας και του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Μιας παιδείας, που θα παρέχει στο κάθε παιδί τις ίδιες ευκαιρίες επιτυχίας με το δικό μας. Θέλουμε ηγεσία παιδείας που εκπέμπει και προσδίδει στις αποφάσεις που πρέπει να παρθούν, είτε ευχάριστες είτε δυσάρεστες, εντιμότητα, αξιοπρέπεια και σοβαρότητα.
Προσεγγίζω τα προεκλογικά προγράμματα ως χαραμάδες στον τοίχο των υποψηφίων. Δεν είναι εντολές ή ευαγγέλια χαραγμένα σε πέτρα, ούτε εγγυημένα ασφαλιστικά συμβόλαια. Μέσα από αυτές τις χαραμάδες ελπίδας μπορείς ωστόσο να διακρίνεις τι υπάρχει στο βάθος των υποψηφίων. Προσκλήθηκα – και μετά τιμής και χαράς ανταποκρίθηκα – να συμβάλλω στη διαμόρφωση του προγράμματος παιδείας του Ανδρέα Μαυρογιάννη, ακούγοντας αλλά και συνομιλώντας με τον ίδιο. Σήμερα μπορώ με ειλικρίνεια να πω ότι έχει καταρτίσει το πλάνο που χρειάζεται και μπορεί να πάρει την παιδεία μας εκεί που πρέπει να πάει. Πιστεύει ειλικρινά στην ανάγκη για την αναβάθμιση του δημόσιου ρόλου του σχολείου, έχοντας προσωπική εμπειρία και παραστάσεις από το εξωτερικό. Το πρόγραμμα του εμπεριέχει όλα εκείνα τα συστατικά που χρειαζόμαστε. Συμπεριληπτικότητα, καινοτομία στη σκέψη και στην πράξη, ανθρωπισμό, πολιτισμό και τέχνες μαζί με περισσότερη επιστήμη, μηχανική, μαθηματικά και τεχνολογία, πειραματισμό, διερεύνηση και φαντασία. Δεξιότητες του 21ου αιώνα, αγάπη για τη διαδικασία της μάθησης και άνοιγμα στην κοινωνία, τις επιχειρήσεις και τον κόσμο. Ψηφιοποίηση στη λειτουργία των σχολείων και ανάλογος σχεδιασμός της μάθησης, μικρά makerspaces και δημιουργικά αναλυτικά προγράμματα που τα αξιοποιούν. Διεθνοποίηση και συνεργασία. Ολοκληρωμένη αξιολόγηση και λιγότερες εξετάσεις. Εμπιστοσύνη, στήριξη και σεβασμό στους/στις εκπαιδευτικούς και πίστη στη συνεχή επιμόρφωση τους. Ανάδειξη ηγετών μέσα στα σχολεία, επιβράβευση και ενδυνάμωση της πρωτοβουλίας.
Δεν έχουμε την πολυτέλεια για ακόμα μια από τα ίδια στα θέματα παιδείας. Η ιστορία και τα σύγχρονα συστήματα παιδείας άλλων χωρών μας προσπερνούν και το κόστος θα πληρώσουν οι μελλοντικές γενιές. Έχουμε την ευκαιρία και την υποχρέωση να χαράξουμε νέα πορεία. Η πρόοδος είναι ωραία λέξη, αλλά αυτό που τη δημιουργεί είναι η αλλαγή και η αλλαγή έχει πολλούς εχθρούς, είπε ο Robert Kennedy. Δεν είναι εύκολη δουλειά και τα προγράμματα από μόνα τους και οι καλές προθέσεις σαφώς και δεν αρκούν για να το πετύχουμε. Για τούτο, στοιχεία όπως το ήθος, ο τρόπος σκέψης, η σοβαρότητα, η μεθοδικότητα και η διαλογική προσέγγιση συνδημιουργικής σύνθεσης που φέρνει ο Ανδρέας Μαυρογιάννης, μπορούν να δράσουν καταλυτικά σε μια συλλογική προσπάθεια για αυτή την αλλαγή, που χρειαζόμαστε στα θέματα παιδείας. Το αξίζουμε, το μπορούμε, ας το κάνουμε πράξη.
*Ο Μενέλαος Α. Μενελάου είναι μέλος της Ομάδας Παιδείας του υποψηφίου Ανδρέα Μαυρογιάννη/ Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους
