Ορ. Τουρκέρ: ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΝΤΟΣΚΑΛΙ ΣΤΟ ΚΟΥΜΚΑΠΙ

Του Αντώνη Στ. Παριζιάνου

Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΣΕΛ στα τουρκικά το νέο βιβλίο του συγγραφέα – ερευνητή κ. Ορχάν Τουρκέρ  ( ORHAN TURKER ) με τον επάνω αναφερόμενο τίτλο.
Το βιβλίο είναι το 15ο στη σειρά αυτή της παρουσίασης επώνυμων συνοικιών της Πόλης μας, κυρίως αυτών όπου ήταν έντονη η παρουσία του ελληνικού ομογενειακού στοιχείου.
O συγγραφέας ακούραστα συνεχίζει τις έρευνες του με κόπο και μόχθο και μας παρουσιάζει αυτές τις συνοικίες, οι οποίες έχουν ιδιαίτερη αξία για πολλούς συμπολίτες μας.
Το παρόν πόνημα αναφέρεται σε μια περιοχή της παλιάς Πόλης, φημισμένη τόσο στην ελληνική κοινότητα όσο και στην αρμενική, καθότι το αρμενικό πατριαρχείο βρίσκεται σε αυτή τη συνοικία.
Τα βυζαντινά τείχη στην περιοχή ήταν παραθαλάσσια και υπήρχαν στις πύλες των τειχών μικρές (κοντές) σκάλες για την προσέγγιση των πλοιαρίων, καθότι ήταν αρκετά δύσκολο να έρθεις στην περιοχή από την ξηρά, εξ ου και η ονομασία Κοντοσκάλι.
Ο Μανουήλ Γεδεών, την τρίτη πύλη των παραθαλασσίων τειχών την ονόμαζε Πύλη Ψάμμου, στα τουρκικά ΚΟΥΜΚΑΠΙ.

Στο βιβλίο υπάρχει αναφορά στις εκκλησίες της περιοχής κυρίως στην Παναγία Ελπίδα και στην Αγία Κυριακή, η οποία είναι ένα σπάνιο είδος βασιλικής μετά τρούλου σε σχήμα περίκεντρο κυκλικό όπως συνηθιζόταν να κτίζονται τα βαπτιστήρια στην βυζαντινή εποχή, τεμένη, σχολεία, συνδέσμους και αδελφότητες.
Στο τέλος της έκδοσης ο συγγραφέας επέλεξε και τοποθέτησε από το αρχείο της «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗΣ», του «ΕΜΠΡΟΣ» και της μηνιαίας «ΕΠΤΑΛΟΦΟΥ» ειδήσεις από γεγονότα και κοινωνικά νέα της περιοχής.
Επίσης αναφέρεται στις εξεγέρσεις των αρμενίων επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας, στα γεγονότα της 6-7 Σεπτεμβρίου.
Όπως τονίσαμε και άλλοτε επαναλαμβάνουμε ότι ο κ. Ορχάν Τουρκέρ με τα πολλαπλά πλέον συγγράμματα του για ονομαστές περιοχές της Πόλης μας, συντελεί να μάθει το ευρύτερο τουρκικό κοινό τις ζωντανές μέρες που ζούσαν και ήκμαζαν και ανθούσε το ελληνικό στοιχείο. Στην πορεία του αυτή, όπως τονίζει και ο ίδιος, έχει συνοδοιπόρο και βοηθό την σύζυγό του κ. Καίτη Πρόκου – Τουρκέρ, η οποία τον βοηθά στις έρευνές του.
Εκφράζω τα θερμά και ειλικρινή μου συγχαρητήρια στον κ. Ορχάν Τουρκέρ και εύχομαι να έχει δύναμη και αντοχή για να συνεχίσει το επωφελές συγγραφικό του έργο.
———————————-

Ο Ορχάν Τουρκέρ γεννήθηκε στην Χαλκηδόνα της Κωνσταντινούπολης το 1949, όπου έκανε και τις πρώτες σπουδές του. Το 1972 αποφοίτησε από τη Σχολή Δημοσιογραφίας και Δημοσίων Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης. Από πολύ μικρή ηλικία είχε στενή επαφή με το ελληνικό στοιχείο, λόγω της διαβίωσης της οικογένειά του στη Χαλκηδόνα. Ως αποτέλεσμα έμαθε καλά την ελληνική γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα. Είναι παντρεμένος με την Κωνσταντινουπολίτισσα Κατερίνα Πρόκου. Ασχολείται με την νεότερη ιστορία του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης και το βιβλίο αυτό είναι το πρώτο που μεταφράζεται στα ελληνικά.

*Για το συγγραφικό  έργο του ν ORHAN TURKER ο αείμνηστος λόγιος Μητροπολίτης Πέργης Ευάγγελος έχει γράψει:

Και μόνον η «μια στιγμή» της Πόλης, είναι ιστορία. Το ίδιο και η «μια στιγμή» της Ρωμηοσύνης. Γι’ αυτό και τα ένδεκα πονήματα του φίλου συμπολίτη ORHAN TURKER (1999-2010) για την Πόλη και την Ρωμηοσύνη, δεν τ’ αποκαλώ «παραμύθια», όπως τ’ αναφέρει ο ίδιος (HİKAYE).
Είναι βουτήγματα της πέννας του στο εξελισσόμενο μυστήριο της Πόλης. Αγγίγματα είναι τής ολοένα και συμπληρούμενης ιστορίας της. Ιδιαιτέρως φανερά με την εφετεινή εμφάνιση της Πόλης ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.
Μέσα σε μια τέτοια ατμόσφαιρα, ο συγγραφέας ανιχνεύει το χθες και το σήμερα του Ρωμαίηκου, συγκρίνοντας ακροθιγώς τα διατρέξαντα. Και τη σκέψη του, την κρίση του, την προλέγει περιεκτικά και χαρακτηριστικά, πρώτα με τον σχηματισμό των εξωφύλλων του: MEGA REVMA’DAN- ARNAVUTKOY’E, TATAVLA’DAN-KURTULUŞ’A κ.ο.κ.. Τώρα κρατώ το ενδέκατο, που προσωνυμείται: PSOMATİA’DAN-SAMATYA’YA. Θα μπορούσε να λεχθή και: KOCA MUSTAFA PAŞA’YA. Παιδιά των καιρών οι καινούργιες ονομασίες.
Υπάρχει, όμως, και το μη συγκρινόμενο χθες με το σήμερα τής Ρωμαίηκης Κοινότητας. Αυτό που όλοι μας βιώνουμε κάθε μέρα και κατ’ ιδίαν, φιλοσοφώντας στις παληές γειτονιές μας, ο ORHAN το εκθέτει και γραπτώς. Το διαβάζουμε τελευταία και στον εντόπιο Τύπο. Πατούμε πάνω στα ίδια χώματα, αιώνες τώρα, μουσουλμάνοι και χριστιανοί.
Αλλά βγαίνει από τον συγγραφέα και μια ψυχική δόνηση, περιγράφοντας το ανικανοποίητο νυν τής Ομογένειας. Έζησε κι’ ο ίδιος στό Μόδι της Χαλκηδόνας τις αδελφικές παρέες τούρκων και ρωμηών μαζί, και τώρα θρηνεί τη στέρηση, τραγουδώντας στίχους απ’ τον παληό τρόπο τής ζωής μας. Είναι σελίδες που στάζουν και γεύση αλησμόνητης αγαλλίασης και χρόνους άχαρους. Ξεδίψασμα άγευστο.
Αυτά όλα μας τα κερνάει ο ORHAN TURKER πάνω στο γνωστό μας δίσκο, με την Επτάλοφο να παραμένει ωσάν Πόλη του μυστηρίου, ζωγραφισμένη με την καρδιά μας, χωρίς, όμως, τ’ αστροφεγγίσματα της παληάς γειτονιάς, στολίσματα της αλησμόνητης Πόλης. Με τα βιβλία του, πρώτα αφήνει να πλανάται στο νου μας ένα νοσταλγημένο χθές, με την πληθυσμιακή του κάπως άνεση, μ’ όλα τα χρώματα, τη φαεινότητα, και την αγλαότητά του, κι’ ύστερα μας το δείχνει ξεθωριασμένο. Αμοσχοβόλητο από λιβάνι καί βασιλικό. Στερημένο και τη γνωστή ονοματική ταυτότητά του. Μεγαλωμένος κι’ ο ίδιος με μουσουλμάνους και χριστιανούς μαζί κι’ έχοντας σύντροφο και συμπαραστάτρια την πολίτισσα Κατερίνα Πρόκου, είναι επόμενο να γνωρίζει, όσο λίγοι, τους παλμούς τής Πόλης.
Τα ξανάζησα αυτά και με το τελευταίο κέρασμα του φίλου μας για τα Ψωμαθειά. Μέσα από τις ζωντανές συγκρίσεις στις σελίδες του, τ’ αφουγκράστηκα και σαν «Χρυσή Πύλη», τα διάβασα και σαν «Ύψωμα Θείον», τ’ ακροάστηκα και σαν «Επταπύργιον». Πολλές κι’ οι Ακολουθίες που τέλεσα στις επτά εκκλησίες εκατέρωθεν τής «Μέσης Οδού». Και πάντα ακούω ψαλμωδίες από τη Μονή των Ακοιμήτων του Στουδίου.
Την πρώτη μισή ζωή μου τη ράντισε η Μαρμαρινή παραλία, με στέκι το κελλί τής Βλάγκας. Τήν υπόλοιπη τη συντροφεύει η φαντασία και το όνειρο τής παληάς γειτονιάς. Ευχαριστώ και συγχαίρω τον αγαπητό μου φίλο και μνήμονα των αλησμονήτων για το άνοιγμα της καρδιάς του.