Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την ΑΟΖ

Με επιχειρήματα βασισμένα στο διεθνές δίκαιο  και με  χάρτες ο γενικός διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών, πρέσβης Τάσος Τζιωνής, ανέλυσε σε συνάντηση με δημοσιογράφους τις θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας στο θέμα υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ. Επίσης , ανέτρεψε τις αιτιάσεις της Άγκυρας, που επικαλείται για τις παράνομες ενέργειες της στην κυπριακή ΑΟΖ. 

Η ενημέρωση σήμερα των δημοσιογράφων, όπως και προ δεκαημέρου των διπλωματών της Ε.Ε, οφείλεται στο γεγονός ότι οι εξελίξεις στην υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, από την ημέρα που το τουρκικό γεωτρύπανο «Fatih» (Πορθητής) εγκαταστάθηκε στα 36,6 ναυτικά μίλια δυτικά του Ακάμα, κρίνονται ως «πολύ ανησυχητικές» για την Κύπρο , την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις εταιρείες , που διενεργούν γεωτρήσεις για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σημειώνεται ότι οι τουρκικές διεκδικήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο δεν παραβιάζουν μόνο τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά ταυτόχρονα διακόπτουν τη συνέχεια των θαλάσσιων υδάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ξεκινούν από τη Σκανδιναβία.

Ειδικότερα, ο πρέσβης Τ. Τζιωνής τόνισε μεταξύ άλλων:

*Ελλείψει συμφωνίας τα όρια της ΑΟΖ της Κύπρου με την Τουρκία είναι η μέση γραμμή.

*Οι τουρκικές γεωτρητικές δραστηριότητες παραβιάζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου για την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας της, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο (UNCLOS και εθιμικό)

*Με δική της παραδοχή, η διεκδίκηση της Τουρκίας σε υφαλοκρηπίδα στα δυτικά της Κύπρου δεν αφορά σε δικαιώματα της τουρκοκυπριακής κοινότητας.

*Στη βάση του διεθνούς δικαίου, το ψευδοκράτος δεν μπορεί να έχει τα δικαιώματα του παράκτιου κράτους στην Κύπρο, ούτε υπάρχει οποιαδήποτε νομική βάση για τη διενέργεια γεωτρήσεων σε σχέση με τους φυσικούς πόρους της Κύπρου. 

*Το γεγονός ότι η Τουρκία έχει μεγαλύτερη ακτογραμμή από την Κύπρο δεν συνεπάγεται ότι πρέπει να της διατεθεί ευρύτερος θαλάσσιος χώρος

Θαλάσσια ύδατα της Ε.Ε

Θαλάσσια ύδατα της Ένωσης

*Τα Θαλάσσια ύδατα τα οποία υπάγονται στην κυριαρχία και τη δικαιοδοσία των Κ-Μ της ΕΕ
*Συνέχεια του Θαλάσσιου χώρου από τη Βαλτική Θάλασσα, περικλείοντας τα Κ-Μ ΕΕ και καταλήγοντας στην Αν. Μεσόγειο
*Τα θαλάσσια όρια της Κύπρου με τα τρίτα γειτονικά κράτη, δηλαδή Τουρκία, Συρία, Λίβανο, Ισραήλ και Αίγυπτο, αποτελούν και τα νοτιότερα και νοτιο-ανατολικότερα όρια της ΕΕ .

Θαλάσσια ύδατα της Ένωσης (2)

*Σχετική νομοθεσία της ΕΕ εφαρμόζεται εντός των ενωσιακών υδάτων (π.χ σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος, την ασφάλεια των υπεράκτιων εγκαταστάσεων, την αγορά φυσικού αερίου κτλ.)

Χωρική Θάλασσα

*12 ναυτικά μίλια από τις γραμμές βάσης
*Η Κ.Δ. ασκεί πλήρη κυριαρχία στην ζώνη αυτή, όπου εφαρμόζονται όλοι οι νόμοι της ΚΔ
*Εθνικός εναέριος χώρας
*Συνορεύουσα ζώνη:
Παρακείμενη της χωρικής Θάλασσας το όριο της οποίας είναι 24 ναυτικά μίλια από τις γραμμές βάσης (Θαλάσσια ζώνη εύρους 12 ναυτικών μιλίων)Γραμμές βάσης της Κύπρου

*H ΚΔ έχει δικαίωμα να ασκεί τον απαραίτητο έλεγχο για να εμποδίζει ή να τιμωρεί την παραβίαση στο έδαφός της ή στα χωρικά της ύδατα των τελωνειακών, φορολογικών, μεταναστευτικών ή υγειονομικών της νόμων και κανονισμών.

Υφαλοκρηπίδα
*O  θαλάσσιος βυθός και το υπέδαφος των υποθαλάσσιων περιοχών που εκτείνονται πέραν της χωρικής Θάλασσας της ΚΔ. Τα όρια της είναι τα ίδια με τα όρια της ΑΟΖ της ΚΔ.
*Κάθε παράκτιο κράτος έχει αυτοδικαίως (ipso facto) και εξ υπαρχής (ab initio ) αποκλειστικά κυριαρχικά δικαιώματα σε σχέση με τους φυσικούς πόρους της υφαλοκρηπίδας του 

ΑΟΖ

*Η Κύπρος κήρυξε ΑΟΖ το 2004. Ελλείψει συμφωνίας τα όρια της ΑΟΖ είναι η μέση γραμμή. *Αποκλειστικά κυριαρχικά δικαιώματα για την εξερεύνηση, εκμετάλλευση, διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πόρων, ζώντων ή μη ζώντων, των υδάτων, τoυ βυθού και του υπεδάφους, και δικαιοδοσίες (θαλάσσιο περιβάλλον, Θαλάσσια επιστημονική έρευνα, εγκαταστάσεις)
*Η κήρυξη Θαλάσσιας ζώνης είναι εξ ορισμού μια μονομερής κυριαρχική πράξη του παράκτιου κράτους
*Αποκλειστικά δικαιώματα — αν ένα παράκτιο κράτος δεν ασκεί το δικαίωμα εξερεύνησης ή εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ, κανένα άλλο κράτος μπορεί να προβεί σε τέτοιες δραστηριότητες χωρίς τη συναίνεση ταυ παράκτιου κράτους (Α772 UNCLOS)

Τουρκική παράνομη γεώτρηση εντός υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ της Κύπρου

*Το γεωτρύπανο «Fatih» της κρατικής Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίου (ΤΡΑΟ), συνοδευόμενο από τουρκικές φρεγάτες και υποβρύχια, εγκαταστάθηκε στις 4 Μαΐου εντός της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας
*Γεωτρητικός στόχος: 36,6 νμ από την εγγύτερη ακτή της Κύπρου
3ο νμ από τη μέση γραμμή ανάμεσα στις ακτές των δύο κρατών, προς την ακτή της Κύπρου
σε απόσταση, τουλάχιστον 83 νμ από την εγγύτερη ακτή της Τουρκίας .

*Αγγελία προς ναυτιλομένους 0560/19 — Ράδιο Αττάλεια —ανακοινώθηκαν οι γεωτρητικές δραστηριότητες του « Fatih» και υποστηρικτικών πλοίων, μεταξύ 3 Μαΐου και 3 Σεπτεμβρίου 2019
*Οι τουρκικές γεωτρητικές δραστηριότητες παραβιάζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου για την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας της, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο (UNCLOS και εθιμικό)

Η τουρκική γεώτρηση δεν γίνεται προς όφελος των Τουρκοκυπρίων

*Το σημείο γεώτρησης βρίσκεται εντός θαλάσσιας περιοχής την οποία διεκδικεί, χωρίς εύλογη βάση, η Τουρκία ως μέρος της δικής της υφαλοκρηπίδας.
*Με δική της παραδοχή, η διεκδίκηση της Τουρκίας σε υφαλοκρηπίδα στα δυτικά της Κύπρου δεν αφορά σε δικαιώματα της τουρκοκυπριακής κοινότητας.
*Πρόκειται για διεκδίκηση υφαλοκρηπίδας αποκλειστικά για το Τουρκικό κράτος.
Αυτό εναντιώνεται τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων οι οποίοι, μαζί με τους Ελληνοκύπριους, θα αποστερηθούν τα οφέλη από την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της δυτικής υφαλοκρηπίδας/AQZ της Κύπρου.

«Αδειοδότηση» στην ΤΡΑΟ από το ψευδοκράτος

*Οποιεσδήποτε γεωτρητικές δραστηριότητες διεξάγονται εκ μέρους ή προς όφελος του ψευδοκράτους είναι παράνομες.
*Στη βάση του διεθνούς δικαίου, το ψευδοκράτος δεν μπορεί να έχει τα δικαιώματα του παράκτιου κράτους στην Κύπρο, ούτε υπάρχει οποιαδήποτε νομική βάση για τη διενέργεια γεωτρήσεων σε σχέση με τους φυσικούς πόρους της Κύπρου.

*Το μόνο διεθνώς αναγνωρισμένο κράτος στην Κύπρο είναι η Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία έχει όλα τα δικαιώματα που προβλέπει το διεθνές δίκαιο σε σχέση με το έδαφος του νησιού, καθώς και την παρακείμενη θάλασσα.
Οποιεσδήποτε ενέργειες είτε από το ψευδοκράτος είτε από την Τουρκία είτε από οποιαδήποτε εταιρεία, περιλαμβανομένης της ΤΡΑΟ, εντός της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ της Κύπρου είναι παράνομες και άκυρες

Θαλάσσια οριοθέτηση Κύπρου-Τουρκίας

*Η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας ή της ΑΟΖ ανάμεσα σε δύο κράτη γίνεται με
συμφωνία στη βάση του διεθνούς δικαίου, με σκοπό να επιτευχθεί ένα ευθύδικο αποτέλεσμα.
*Η Κύπρος έχει κατ’ επανάληψη καλέσει την Τουρκία σε διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών τους, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Αυτή η πρόσκληση προς την Τουρκία επαναλήφθηκε με επιστολή προς τον ΓΓ ΟΗΕ στις 12 Δεκεμβρίου 2018.
✓ Η Τουρκία απέρριψε οποιεσδήποτε προσπάθειες για ειρηνική διαπραγμάτευση και κατέφυγε σε ενέργειες που διακινδυνεύουν και παρεμποδίζουν την επίτευξη μιας τελικής συμφωνίας, παραβιάζοντας τα άρθρα 74§3 και 83ξ’3 της UNCLOS
• Την ίδια ημέρα της εγκατάστασης του «Fatih», εντός της κυπριακής υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ , η ΚΔ κατέθεσε στον ΓΓ ΟΗΕ τις γεωγραφικές συντεταγμένες του βόρειου και βορειοδυτικού ορίου της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ της, το οποίο αποτελεί τη μέση γραμμή μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας (Ν Ref.: Μ.Ζ.Ν.144.2019.1Ο5), με σκοπό την ακριβή αποτύπωση του ορίου της κυπριακής δικαιοδοσίας,

      Συντεταγμένες της μέσης γραμμής Κύπρου-Τουρκίας, ως κατατέθηκαν στον ΟΗΕ 

Χρήση διεθνούς μηχανισμού επίλυσης διαφορών
Κύπρος και Τουρκία θα μπορούσαν να προσφύγουν σε διεθνή μηχανισμό επίλυσης διαφορών (πχ συνδιαλλαγή, διαιτησία, ΔΔΔ κλπ) μια την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών τους
✓ Η Τουρκία:
δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος στην UNCL05,
δεν αποδέχεται την αναγκαστική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.
✓ Επέλεξε να κρατήσει τον εαυτό της εκτός του πλαισίου τέτοιων διαδικασιών επίλυσης διαφορών.
*Απόρριψη της μέσης γραμμής από την Τουρκία
Στην απουσία συμφωνίας οριοθέτησης, μόνο διεκδικήσεις έως και τη μέση γραμμή θεωρούνται καλόπιστες και, άρα, αποδεκτές
*Η Κύπρος θεωρεί ως το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ της τη μέση γραμμή με την Τουρκία.
*Οι τουρκικές διεκδικήσεις, ωστόσο, επεκτείνονται πολύ πέρα από τη μέση γραμμή, κατά τρόπο καταχρηστικό ως προς το διεθνές δίκαιο.
*Δεν υπάρχει εύλογη βάση στο διεθνές δίκαιο για τις τουρκικές αξιώσεις στη δυτική Θαλάσσια περιοχή της Κύπρου.

Μέση γραμμή στην Αν. Μεσόγειο

*Δεν υπάρχουν ειδικές/σχετικές περιστάσεις που να δικαιολογούν την μετακίνηση της προσωρινής μέσης γραμμής οριοθέτησης στην Αν. μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας.
*Το γεγονός ότι η Τουρκία έχει μεγαλύτερη ακτογραμμή από την Κύπρο δεν συνεπάγεται ότι πρέπει να της διατεθεί ευρύτερος θαλάσσιος χώρος
*Η Αίγυπτος διαθέτει μεγαλύτερη ακτογραμμή από την Κύπρο (ανάλογη με αυτή της Τουρκίας) – Η Συμφωνία Οριοθέτησης ΑΟΖ Κύπρου-Αιγύπτου 2003 βασίζεται στη μέση γραμμή.
*ΟΛίβανος και το Ισραήλ έχουν επίσης συμφωνήσει τα θαλάσσια τους σύνορα με την Κύπρο σύμφωνα με τη μέση γραμμή.
*Υπάρχει γενική αποδοχή από τη διεθνή κοινότητα και από τα κράτη της περιοχής ότι η μέση γραμμή είναι η σωστή προσέγγιση για την επίτευξη μιας δίκαιης οριοθέτησης.

Χαρακτηρισμός της περιοχής ως «διαφιλονικούμενη»

 *Τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου στην υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ της δεν δύνανται να καταργηθούν από μια ανακοίνωση ενός άλλου κράτους που υποστηρίζει ότι έχει διεκδικήσεις σε περιοχή της υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ της
*Προκειμένου να υπάρξει μια γνήσια διαφορά απαιτείται από το άλλο κράτος να παρουσιάσει μια εύλογη νομική διεκδίκηση στην υπό αμφισβήτηση περιοχή.
*Μη επαρκώς στοιχειοθετημένες διεκδικήσεις δεν μπορούν να στερήσουν από ένα παράκτιο κράτος τα δικαιώματά του σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο ή να απαιτήσουν την εγκατάλειψη της άσκησης αυτών των δικαιωμάτων.

Νομικά μέτρα εναντίον εταιρειών που συνεργάζονται με την ΤΡΑΟ στην κυπριακή υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ

*Άμεση ή έμμεση συμμετοχή οποιασδήποτε εταιρείας, χωρίς τη ρητή συναίνεση της Κυβέρνησης της ΚΔ, αποτελεί σοβαρό ποινικό αδίκημα (ποινές πέραν του € 1.000.000 και/ή 5 χρόνια φυλάκιση) σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία:
-Περί της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και Υφαλοκρηπίδας Νόμος (Ν. 64(1)/2004)

-Περί Υδρογονανθράκων (Αναζήτηση, Έρευνα & Εκμετάλλευση) Νόμος (Ν. 4(1)/2047) Οι διευθύνοντες σύμβουλοι και άλλοι αξιωματούχοι των εταιρειών που διαπράττουν αδίκημα έχουν επίσης ποινική ευθύνη Ποινικός κώδικας – οποιοδήποτε πρόσωπο είναι συνεργός στη διάπραξη αδικήματος είναι επίσης ποινικά υπεύθυνο
*Οι αρμόδιες αρχές συλλέγουν όλες τις σχετικές πληροφορίες αναφορικά με πρόσωπα (νομικά και φυσικά) τα οποία συμμετέχουν στις γεωτρητικές δραστηριότητες του «Fatih» – ειδικότερα σε σχέση με τις εταιρείες, οι οποίες παρά τις επαναλαμβανόμενες γραπτές προειδοποιήσεις μας, συνεχίζουν να συνεργάζονται με την ΤΡΑΟ.
*Προχωρούν ταυτόχρονα σε έκδοση ενταλμάτων σύλληψης εναντίον των προσώπων που συμμετέχουν στην υπό αναφορά παράνομη γεώτρηση

*Μέτρα εναντίον της ΤΡΑΟ και συνεργαζόμενων εταιρειών σε ευρωπαϊκό επίπεδο
*Συμπεράσματα Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, 22 Μαρτίου 2018: Καταδίκη των παράνομων ενεργειών της Τουρκίας στην Αν. Μεσόγειο (5ΑΙΡΕΜ) Πλήρης αλληλεγγύη ΕΕ προς την Κύπρο

*Την ίδια μέρα της εγκατάστασης του «Fatih» – η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Federiεa Mogherini,
εξέφρασε τη σοβαρή ανησυχία της ΕΕ για  την εξαγγελθείσα πρόθεση της Τουρκίας να πραγματοποιήσει δραστηριότητες γεώτρησης στην ΑΟΖ της Κύπρου
κάλεσε την Τουρκία να σεβαστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου, να επιδείξει αυτοσυγκράτηση και να απόσχει από οποιαδήποτε τέτοια παράνομη ενέργεια στη ΑΟΖ, προειδοποιώντας ότι η ΕΕ θα αντιδράσει με πλήρη αλληλεγγύη προς την Κύπρο.
*Η Κύπρος, ως κράτος-μέλος ΕΕ, Θα χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα σύμφωνα με την νομοθεσία της ΕΕ, εναντίον οποιασδήποτε τρίτης χώρας, οντότητας ή προσώπων που ενεργούν κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και της εθνικής νομοθεσίας της.

Τουρκικές διεκδικήσεις εντός υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ της Κύπρου για την Τουρκία και τους ΤΚ