Οικουμενικός Πατριάρχης : Η Αγία Σοφία οικοδομήθηκε ως εκκλησία.
Ο Βαρθολομαίος έχει τοποθετηθεί για το ζήτημα από το 2013
Η θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου κατά της μετατροπής της Αγιάς Σοφιάς σε τέμενος είναι καλά γνωστή στον Τούρκο πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν , και στις τουρκικές αρχές.
Με αφορμή την προχθεσινή δήλωση του Τούρκου προέδρου (πρωτοσέλιδο αφιέρωμα της τουρκικής εφημερίδας «Χουριέτ») ότι έδωσε εντολή για αλλαγή του καθεστώτος του μουσείου της Αγίας Σοφίας , έγκυρη πηγή του Φαναρίου μας παρέπεμψε σε συνέντευξη του κ. Βαρθολομαίου στην εφημερίδα «Μιλλιέτ» το 2013, στην οποία είχε υπογραμμίσει ότι, εάν είναι η Αγιά Σοφιά να λειτουργήσει ως χώρος λατρείας θα πρέπει να είναι χριστιανικός ναός. «Οικοδομήθηκε ως εκκλησία και δεν κτίστηκε ως τζαμί», εξήγησε και έκανε σαφές ότι θα ήταν προτιμότερο να παραμείνει μουσείο. Υπονόησε μάλιστα ότι η διατήρηση της Αγίας Σοφίας ως μουσείο δεν οξύνει τα πνεύματα και δεν μπορεί να αποτελέσει σημείο πιθανής αντιπαράθεσης μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων.
Στις αρχές του 2014 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, μιλώντας στο Φανάρι , επαναδιατύπωσε την θέση ότι:
«Αν η Αγία Σοφία πρόκειται να γίνει και πάλι χώρος λατρείας, θα πρέπει να λειτουργήσει ως εκκλησία, διότι γι’ αυτό κτίσθηκε» είχε σημειώσει ο κ. Βαρθολομαίος”. Τότε ορισμένοι κύκλοι στην Τουρκία είχαν ξεκινήσει μια συζήτηση περί της μετατροπής της σε τέμενος.
«Την τελευταία περίοδο βλέπουμε σε ορισμένα τμήματα της κοινής γνώμης την τάση της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τέμενος. Ως Εκκλησία, αντιτιθέμεθα σε αυτό και μαζί μας θα αντιδράσει έναντι ενός τέτοιου ενδεχομένου, όλος ο χριστιανισμός κόσμος», είχε τονίσει ο Πατριάρχης και στις δηλώσεις του είχε δοθεί ευρεία δημοσιότητα στον τουρκικό τύπο.
Λίγο αργότερα κατά την επίσκεψη του στην Βόννη ο κ. Βαρθολομαίος
είχε μιλήσει στην DW επισημαίνοντας : “Στην Αγία Σοφία στην Κων/πολη πιστεύω ότι δεν θα γίνει τελικά η μετατροπή σε τέμενος, αλλά θα επικρατήσει η λογική και το πραγματικό συμφέρον της Τουρκίας, που είναι να διατηρηθεί ως μουσείο. Το είπα δημοσίως, σε δηλώσεις μου, σε συνεντεύξεις μου. Το είπα και στην κ. πρόεδρο της UNESCO διότι η Αγία Σοφία είναι υπό την προστασία του διεθνούς οργανισμού. Η Αγία Σοφία είναι σήμερα μουσείο ανοικτό σε όλο τον κόσμο. Και πράγματι έρχονται εκατοντάδες, χιλιάδες κάθε μέρα. Και η Τουρκία έχει και ένα μεγάλο έσοδο από το εισιτήριο”.
Σύμφωνα με το πρωτοσέλιδιο της «Χουριέτ» ο Ερντογάν , μετά και την πρόσφατη φιέστα (29 Μαΐου) κατά την επέτειο της άλωσης της Πόλης από τους Οθωμανούς, δήλωσε ότι η Αγία Σοφία πρέπει να χαρακτηριστεί επισήμως τζαμί, αλλά παράλληλα να κρατήσει και την ιδιότητα του μουσείου, ώστε να είναι επισκέψιμο και από τουρίστες, όπως το Μπλε Τζαμί απέναντι από την Αγία Σοφία, η οποία μετατράπηκε σε μουσείο το 1934.
Πάντως, ο Ερντογάν εμφανίστηκε κάπως συγκρατημένος , αφού , σύμφωνα με την «Χουριέτ», είπε : «Στην Αγία Σοφία μπορεί να διαβάζεται και προσευχή, μπορεί να διαβάζεται και το εδάφιο της κατάκτησης από το κοράνι. Το έθνος μας θα πρέπει να αποφασίσει γι’ αυτό. Η Αγία Σοφία ως τζαμί μπορεί να συνεχίσει να δέχεται τουρίστες. Όπως το Μπλε Τζαμί. Απαιτείται ιδιαίτερη ευαισθησία στο θέμα αυτό. Κάντε μία έρευνα για την Αγία Σοφία, εξετάστε το και μιλάμε», φέρεται να ζήτησε από την Κεντρική Επιτροπή του κόμματός του και επισήμανε : «δεν χρειάζονται βιασύνες, πρώτα να διερευνηθεί καλά το θέμα».
Για «αναίδεια» εκ μέρους της Ελλάδος να μιλά για την Αγιά Σοφιά, έκανε λόγο ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σε συνέντευξή του στο τουρκικό κανάλι 24. «Η Αγία Σοφία είναι στην τουρκική επικράτεια, την κατακτήσαμε», είπε και πρόσθεσε:«δεν έχει καμία σχέση η Ελλάδα να ασχολείται με το τι κάνουμε στην επικράτειά μας».
Επίσης, ο Τούρκος ΥΠΕΞ τόνισε : «Θα κάνουμε ό,τι θέλουμε μέσα στη χώρα μας και στις περιουσίες μας» και πρόσθεσε ότι “η Ελλάδα, είναι η τελευταία που έχει δικαίωμα να μιλά καθώς είναι η μοναδική πρωτεύουσα που δεν έχει τζαμί”.
Το Πατριαρχείο Μόσχας
Αντίθετο με τις προθέσεις Ερνογάν είναι το Πατριαρχείο Μόσχας . Ο αρμόδιος για τις εξωτερικές σχέσεις του Πατριαρχείου Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ , Ιλαρίων δήλωσε ότι «οι πληροφορίες που κυκλοφόρησαν σχετικά με την εντολή του Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, να επεξεργαστεί το ζήτημα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί είναι ανησυχητικές… Στον εύθραυστο και ασταθή κόσμο αυτής της περιόδου, πρέπει να αποφευχθούν βήματα που συνδέονται με κινδύνους για τις υπάρχουσες ισορροπίες και τα οποία μπορούν να προκαλέσουν περιττή ένταση στις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών εθνικοτήτων και θρησκειών» σημείωσε.
Επίσης, ο κ. Ιλαρίων , όπως μεταδίδεται από την Μόσχα , δήλωσε: «Οι Ρώσοι πιστοί κρατούν μια ιδιαίτερη στάση απέναντι στην Αγία Σοφία, όπου, σύμφωνα με αναφορές, βαφτίστηκε η πριγκίπισσα Όλγα. Τώρα οι πιστοί μας, που έρχονται στην Κωνσταντινούπολη, σίγουρα προσπαθούν να επισκεφθούν αυτό το μέρος, για να αναβιώσουν τις ιερές αναμνήσεις που σχετίζονται με αυτό. Τυχόν φήμες ότι αυτό το ιστορικό μνημείο θα αλλάξει καθεστώς και το προσκύνημα εκεί θα είναι αδύνατο, αφορά εκατομμύρια ανθρώπους».
