Οι τωρινοί εμπορικοί πόλεμοι δημιουργούν τις προϋποθέσεις για ένα ακόμα 2008 που θα είναι ακόμα πιο καταστροφικό.
Του Σωτήρη Βλάχου*
‘Όταν γραφόταν το πιο κάτω κείμενο οι ΗΠΑ είχαν επιβάλει δασμούς 145% στα κινεζικά προϊόντα και οι Κινέζοι 125% στα αμερικανικά, μέσα σε μια κούρσα λίγων ημερών, όπου όλα τα δεδομένα άλλαζαν κάθε στιγμή. Το πάγωμα που αποφάσισε ο Τράμπ για τους δασμούς σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και τα κράτη της ΕΕ, έδωσε μια αίσθηση αποκλιμάκωσης. Πόσο μπορεί όμως να έχει κάποιος έστω και μικρή βεβαιότητα γι’ αυτό, μετά τις πιο απειλητικές και εκτός ορίων μεταξύ των «πολιτισμένων» ιμπεριαλιστών αλληλοκατηγορίες των τελευταίων εβδομάδων; Οι εξελίξεις αυτές δεν είναι τυχαίες, ούτε οι προϋποθέσεις γι’ αυτές δημιουργήθηκαν πρόσφατα, ούτε είναι παραξενιές του ιδιόμορφου Τράμπ. Είναι αποτέλεσμα ενός παγκόσμιου συστήματος που δεν βρίσκει άλλους τρόπους να ελπίζει σε ανάπτυξη και υπέρβαση και καταλήγει στις πιο καταστροφικές αποφάσεις. Ας σημειωθεί ότι το ξεκίνημα των δασμών που ο Τράμπ επέβαλε στην πρώτη θητεία του, υιοθετήθηκε και από τη διακυβέρνηση Μπάιτεν.
Όλα χρονολογούνται και έχουν την εξήγησή τους που πάει πίσω πολλές δεκαετίες, στην περίοδο μεταξύ 1950 και 1970, την εποχή που τα δεδομένα της χρυσής εποχής του παγκόσμιου καπιταλισμού άλλαζαν αποφασιστικά. Την περίοδο που από την εποχή ανάπτυξης ο καπιταλισμός έμπαινε σε εποχή φθοράς και κρίσης που θα αναδεικνυόταν με τον πιο σαφή τρόπο με το κραχ του 2008 που ποτέ δεν ξεπεράστηκε. Από τότε, τη δεκαετία του 1970, οι πάλε ποτέ πλεονασματικές ΗΠΑ ξεκίνησαν να αντιμετωπίζουν τα ελλείματά τους με τρόπο που το λιγότερο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί είναι μη ορθολογικός. Το ζήτημα είναι ότι στον καπιταλισμό της κρίσης δεν υπήρχε δυνατότητα για ορθολογική αντιμετώπιση της κατάστασης. «Έστειλαν» λοιπόν την παραγωγική διαδικασία στην περιφέρεια, στην νοτιοανατολική Ασία. Έτσι ξεκινά μια εποχή, όπου οι ελλειμματικές ΗΠΑ αγοράζουν κινέζικα, Γερμανικά κλπ. προϊόντα βρίσκοντας χρήμα για να πληρώσουν και να καλύψουν τα ελλείματά τους με την πώληση μετοχών και τίτλων ιδιοκτησίας σπιτιών σε όλο το πλανήτη.
Η Αμερικάνικη οικιστική βιομηχανία, που στη δεκαετία του 2000 παρείχε τη δυνατότητα στους Αμερικανούς να αγοράζουν σπίτια ακόμα και χωρίς προκαταβολή, ακόμα και με περιόδους που μέχρι και για τρία χρόνια δεν ήταν υποχρεωμένοι να πληρώσουν δόση, έσωσε προσωρινά το σύστημα. Χρηματοπιστωτικές εταιρείες όπως η Lehman Brothers της οποίας η πτώχευση οδήγησε στο παγκόσμιο κραχ του 2008, πουλούσαν «μετοχές» σε όλο τον κόσμο που αντιπροσώπευαν την αξία δέκα χιλιάδων, για παράδειγμα, σπιτιών. Μάζευαν έτσι χρήμα, πλήρωναν τους Αμερικάνους κτηματομεσίτες τεράστια ποσά, βοηθώντας έτσι την αμερικάνικη οικονομία να λειτουργεί. Αυτοί που σε όλο τον κόσμο αγόραζαν τις «μετοχές» σπιτιών, είχαν δικαίωμα σε «μέρισμα», όπως ακριβώς γίνεται όταν κατέχεις μετοχές επιχειρήσεων. Μόνο που ο πλασματικός αυτός τρόπος αντιμετώπισης της αμερικάνικης αλλά και παγκόσμιας κρίσης ήταν καταδικασμένος. Όταν από μηδενικές δόσεις ή των 400 δολαρίων τον μήνα, υπήρξε αναπροσαρμογή στα 2000 δολάρια, τότε οι εισπράκτορες αντί τους «ιδιοκτήτες» έβρισκαν τα κλειδιά του σπιτιού στο γραμματοκιβώτιο. Οι απλήρωτες δόσεις ξεκίνησαν να σωρεύονται επικίνδυνα από το 2005 και το 2008 είχαμε την κατάρρευση της Lehman Brothers και το παγκόσμιο κραχ.
Μετά την οικιστική βιομηχανία, εφευρέθηκε η ποσοτική χαλάρωση, το τύπωμα χρήματος που διοχετευόταν στις μεγάλες επιχειρήσεις με ελάχιστο κόστος (μηδενικά επιτόκια). Ουσιαστικά τους έδιναν χάρισμα χρήμα για να επενδύσουν, κάτι που όμως δεν έκαναν. Αντί να επενδύουν σε ένα οικονομικό σύστημα που έχανε ολοένα και περισσότερο τη δυνατότητα να τους προσφέρει κέρδος, αγόραζαν μετοχές των δικών τους επιχειρήσεων ανεβάζοντας έτσι την αξία τους. Και έπαιζαν σε όλου του είδους τους τζόγους, που τίποτε δεν είχαν να κάνουν με την πραγματική παραγωγή, την πραγματική οικονομία.
Παράδειγμα τέτοιου τζόγου αποτέλεσε η αεροπορική εταιρεία Δέλτα, με πρωταγωνιστή και πάλι την Lehman Brothers. Κάποιο πρωινό το «γραφείο πληροφοριών» της Lehman Brothers ειδοποίησε τη Διεύθυνση ότι η αεροπορική εταιρεία Δέλτα δεν κρατιόταν καλά. Ξεκίνησαν τότε να δανείζονται μετοχές της Δέλτα για κάτι σεντς την ημέρα -υπήρχε αυτή η δυνατότητα- και άρχισαν να τις πουλούν μαζικά. Σε κάποια στιγμή δημιουργήθηκε πανικός μεταξύ των κατόχων μετοχών της Δέλτα και άρχισαν όλοι να ξεπουλούν. Αποτέλεσμα ήταν η τιμή της μετοχής να πέσει στο 30% της αρχικής της αξίας. Η Lehman Brothers τότε αγόρασε πίσω στο 30% όσες είχε δανειστεί και πουλήσει αρχικά στο 100% της αξίας τους και μετά σε όλα τα ενδιάμεσα ποσά μέχρι το 30% της αξίας τους. Τις επέστρεψε αφού ήταν δανεικές, πλήρωσε το «ενοίκιο» και τις έμειναν κέρδος δεκάδες εκατομμύρια.
Έτσι λειτουργούσαν οι επενδυτικές τράπεζες που είχαν γίνει απλά παράσιτα.
Όλοι οι τρόποι αντιμετώπισης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης από τη δεκαετία του 1970 ήταν πλασματικοί και δεν μπορούσαν, ούτε μπορούν να αντιμετωπίσουν τη ρίζα του προβλήματος. Του προβλήματος ότι όσο αναπτύσσονται οι μεγάλες καπιταλιστικές χώρες και συγκεντρώνεται ο πλούτος στις μητροπόλεις και η φτώχεια στη μεγάλη περιφέρεια των φτωχών χωρών, τόσο οι ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες χάνουν τη δυνατότητα τους να διοχετεύουν τις εξαγωγές του, τόσο καταδικάζονται σε αξεπέραστη κρίση. Ακόμα και αυτό προσπάθησαν να το αντιμετωπίσουν στέλνοντας την παραγωγική διαδικασία σε άλλες χώρες, κάτι όμως που αποδείχτηκε ανώφελο, όπως μόλις είδαμε.
Η δεύτερη θητεία Τράμπ συμπίπτει ακριβώς με την εποχή που όλα τέλειωσαν. Στην διάθεσή τους πια μένει το μόνο πραγματικό όπλο που έχουν οι καπιταλιστές στην εποχή της κρίσης, οι εμπορικοί πόλεμοι, όλοι εναντίων όλων και όποιος τα καταφέρει. Μόνο που κανένας δεν μπορεί να τα καταφέρει… Οι τωρινοί εμπορικοί πόλεμοι δημιουργούν τις προϋποθέσεις για ένα ακόμα 2008 που θα είναι ακόμα πιο καταστροφικό.
Ο καπιταλισμός είναι τελειωμένος και όσο πιο αργά το αντιληφθούν οι ηγεσίες της αριστεράς παγκόσμια, τόσο πιο πολύ καταδικάζουν την ανθρωπότητα σε πολύ σκοτεινό μέλλον.
*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις του συγγραφέα. ΦΩΤΟ:ΑΠΕ-ΜΠΕ
