Οι προκλήσεις για τον νέο Αρχιεπίκοπο Αμερικής

Του Πανίκου Παναγιώτου*

Όταν σβήνουν τα φώτα, αρχίζουν τα δύσκολα, γιατί συνήθως η πραγματικότητα είναι σκληρή για όσους καλούνται να διαχειριστούν χρονίζοντα προβλήματα, να κρατήσουν αναγκαίες ισορροπίες και συνάμα να επιτελέσουν σημαντικό έργο προς όφελος του κόσμου που καλούνται να εκπροσωπήσουν. Κάπως έτσι είναι διαμορφωμένο το σκηνικό στην ελληνοαμερικανική κοινότητα μετά την ενθρόνιση του νέου Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ελπιδοφόρου, η οποία πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερη λαμπρότητα στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Τριάδας στο Μανχάταν, το προπερασμένο Σάββατο.

Τόσο ο ίδιος, όσο και πολλοί κληρικοί και λαϊκοί, έδωσαν την εντύπωση ότι θα οδηγήσει την Αρχιεπισκοπή Αμερικής σε λαμπρό μέλλον. Κατά την ενθρονιστήρια ομιλία του έκανε λόγο για «αναγέννηση», επισημαίνοντας χαρακτηριστικά: «Η απαράμιλλη ιστορία της διακονίας και της θυσίας της Μητέρας Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως διά μέσου των αιώνων αποτελεί πηγή έμπνευσης και αναγέννησης για όλες τις θυγατέρες Εκκλησίες και τις Επαρχίες της ανά τον κόσμο». Όπως τόνισε, προτεραιότητά του θα είναι η ολοκλήρωση των έργων της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Η εκκλησία είχε καταστραφεί ολοσχερώς με την πτώση των Δίδυμων Πύργων την 11η Σεπτεμβρίου 2001.

Αξίζει να επισημανθεί ότι το έργο είναι μισοτελειωμένο για αρκετά χρόνια λόγω συνεχών υπερεκτιμήσεων του κόστους (σ.σ. κάτι σαν την Πλατεία Ελευθερίας στη Λευκωσία), αλλά και καταγγελιών για «εξαφάνιση» μερικών εκατομμυρίων δολαρίων. Εκτός βέβαια από το θέμα του Αγίου Νικολάου, ο Ελπιδοφόρος έχει να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα που ταλανίζουν την Εκκλησία της Αμερικής και αφορούν τη διοίκηση (διαφάνεια), καθώς και το γεγονός ότι πολλές κοινότητες διαμαρτύρονται επειδή υπολογίσιμο μέρος της οικονομικής συνδρομής τους καταλήγει στο Πατριαρχείο και δεν διατίθεται για τις ανάγκες και την αποστολή της Αρχιεπισκοπής (παιδεία-ελληνικά σχολεία, πολιτισμός, νεολαία, κοινοτικές δραστηριότητες κ.λπ.).

Η πρώτη απόφαση του Ελπιδοφόρου ήταν να διορίσει τον ιερέα Αλέξανδρο Καρλούτσο Γενικό Αρχιερατικό Επίτροπο. Σύμφωνα με ανακοίνωση, το αξίωμα αυτό «αποτελεί εξαιρετική διάκριση, η οποία αποδίδεται μόνο κατά την κρίση του Αρχιεπισκόπου. Ο τελευταίος Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος υπηρέτησε υπό τον αείμνηστο Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο». Ο π. Άλεξ, όπως είναι γνωστός στην ελληνοαμερικανική κοινότητα, αποτελεί για μερίδα χορηγών και μελών της Εκκλησίας της Αμερικής «κόκκινο πανί», υποστηρίζοντας ότι στην ουσία αυτός «κάνει κουμάντο» στην Αρχιεπισκοπή, ενώ θεωρείται ο έμπιστος του Πατριάρχη Βαρθολομαίου.

Ο νέος Αρχιεπίσκοπος, όπως και οι προκάτοχοί του, δεν έχει ευθύνη μόνο για την Ορθοδοξία, αλλά και για να υπερασπιστεί στις ΗΠΑ τα δίκαια του Ελληνισμού. Και ως Κωνσταντινουπολίτης έχει μπροστά του μια μεγάλη πρόκληση σε αυτό τον τομέα. Επίσης, καλείται να βρει τρόπους για να προσελκύσει περισσότερο κόσμο στις κοινότητες ώστε να σταματήσει η συρρίκνωσή τους. Σύμφωνα με διάφορα στοιχεία, το ποσοστό των εγγεγραμμένων μελών στις 540 κοινότητες-ενορίες δεν φαίνεται να ξεπερνά το 20% του συνολικού αριθμού των Αμερικανών ελληνορθόδοξης καταγωγής.

Επιπλέον, δεν αποκλείεται (ανάλογα φυσικά και με τη δική του διοίκηση και ποιμαντορία) να βρεθεί αντιμέτωπος με ενέργειες ομάδας ομογενών που υποστηρίζει την αυτοκεφαλία της Εκκλησίας στην Αμερική. Η «Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Βορείου και Νοτίου Αμερικής» συστάθηκε το 1921 και αναγνωρίστηκε επίσημα από την πολιτεία της Νέας Υόρκης το 1922, υπό τη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Το 1996, το Οικουμενικό Πατριαρχείο διέσπασε την Αρχιεπισκοπή σε τέσσερις επαρχίες (Αμερική, Καναδά, Κεντρική Αμερική και Νότια Αμερική). Επομένως, η Αρχιεπισκοπή Αμερικής αφορά πια μόνο την επικράτεια των Ηνωμένων Πολιτειών.

Για ελπιδοφόρα πορεία

Η πολυσχιδής προσωπικότητα και η έως τώρα ποιμαντορική δράση του 51χρονου Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου προσδίδουν προοπτική για μια ελπιδοφόρα πορεία, όπως υπογραμμίστηκε από ομιλητές κατά το γεύμα που ακολούθησε της ενθρόνισης. Συμβολική και ουσιαστική ήταν η στάση του απέναντι στον προκάτοχό του, τονίζοντας ότι «μου παραδίδει την Εκκλησία που διακόνησε με πίστη και επιμέλεια επί δύο δεκαετίες». Ο τέως Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος είπε για τον Ελπιδοφόρο ότι είναι «έξοχος, υπέροχος, γλωσσομαθής και υπέρλαμπρος». Ο χρόνος θα δείξει αν οι αποφάσεις του Ελπιδοφόρου θα είναι σοφές, ενωτικές (θα εξαρτηθούν και από τις προθέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου) και αν μπορέσει «να επιβιώσει» μέσα από συγκρουόμενα συμφέροντα.
* Ο Πανίκος Παναγιώτου είναι ανταποκριτής στην  Νέα Υόρκη της εφημερίδας ο “Φιλελεύθερος” . Το κείμενο εκφράζει τις προσωπικές του απόψεις