Οι offshore φορολογικοί παράδεισοι που έγιναν onshore

Του Γιώργου Σκαφιδά*

Υπάρχει η ευρέως διαδεδομένη εντύπωση ότι το οικοσύστημα των υπεράκτιων (offshore) φορολογικών παραδείσων απαρτίζεται κυρίως από μέρη που ο πολύς κόσμος δεν μπορεί καν να εντοπίσει στον χάρτη.

Ακόμη και όσοι έχουν ακούσει ονόματα όπως είναι εκείνα του Τζέρσεϊ, του Γκέρνσεϊ, της Μπελίζ, της Ανγκουίλα και των Νήσων Κέιμαν, το πιο πιθανό είναι πως δεν γνωρίζουν άλλες βασικές πληροφορίες για αυτές τις γωνιές της γης (Είναι κράτη; Δεν είναι; Έχουν στρατό; Δεν έχουν; Έχουν εφορίες;).

Αυτό που ονομάζουμε «φορολογικός παράδεισος» (tax haven) γίνεται αντιληπτό συνήθως ως ένα μέρος απροσδιόριστης δικαιοδοσίας, απαλλαγμένο από ελεγκτικούς μηχανισμούς και φορολογικά βάρη, που λειτουργεί μεν με τις ευλογίες των ελίτ αλλά σε μέρη μακριά από τα κεντρικά γραφεία αυτών των ελίτ, ενδεχομένως για να τηρούνται έτσι και τα προσχήματα, αν και τυπικώς όλο αυτό το δίκτυο είναι νόμιμο (πλην όμως όχι πάντα ηθικό).

Μήπως όμως πλέον έχει αλλάξει ακόμη κι αυτό; Μήπως οι εξωχώριοι ή υπεράκτιοι (offshore) φορολογικοί παράδεισοι έχουν πια μεταφερθεί «ενδοχώρια»; Μήπως το offshore έχει γίνει πια γίνει onshore;

«Πάντοτε έτσι ήταν», θα απαντήσουν κάποιοι, κοιτώντας προς την πλευρά χωρών ηπειρωτικών, όπως είναι η Ελβετία (SwissLeaksSwiss Leaks: Murky Cash Sheltered by Bank Secrecy | International Consortium of Investigative Journalists) και το Λουξεμβούργο (LuxLeaksLuxembourg Leaks: Global Companies’ Secrets Exposed | International Consortium of Investigative Journalists). Και σε αυτό το μέτωπο ωστόσο, όπως φαίνεται, έχουν σημειωθεί εντυπωσιακές αλλαγές τα τελευταία χρόνια, με σημείο αναφοράς όχι την Ευρώπη αλλά τις ΗΠΑ, και όχι τις ΗΠΑ γενικώς (Νέα Υόρκη, Ουάσιγκτον) αλλά τις ΗΠΑ …μεσοδυτικώς.

Το Tax Justice Network (TJN) τοποθετεί πια τις Ηνωμένες Πολιτείες στη θέση νούμερο δύο της παγκόσμιας κατάταξηςFinancial Secrecy Index 2020 Results | Tax Justice Network (Financial Secrecy Index) με τους μεγαλύτερους φορολογικούς παραδείσους της υφηλίου, πάνω από την Ελβετία, το Τζέρσεϊ, το Γκέρνσεϊ, τις Βρετανικές Παρθένες Νήσους, τον Παναμά και δεκάδες άλλες «νησίδες» φορολογικής ασυδοσίας, ενώ στην πρώτη θέση της κατάταξης, μόνα πάνω από τις ΗΠΑ, βρίσκονται τα Νησιά Κέιμαν.

                                                                                                            Η θέση των νησιών Κέιμαν, νοτιοδυτικά της Κούβας.

«Τι έγινε ρε παιδιά;», θα μπορούσε να διερωτηθεί κανείς. Οι ΗΠΑ δεν ήταν που είχαν επιβάλει το 2009 ένα πρόστιμο ύψους 780 εκατομμυρίων δολαρίωνUBS admits to US tax fraud, agrees to $780 million in fines | France24 στην ελβετική UBS επειδή η τελευταία «έκρυβε» τα πλούτη Αμερικανών φοροφυγάδων; Και το 2014 ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόστιμο ύψους 2,6 δισεκατομμυρίων δολαρίωνUS slaps Credit Suisse with $2.6 billion fine for aiding tax evaders | DW στην επίσης ελβετική Credit Suisse για τον ίδιο λόγο; Υπό αμερικανική πίεση δεν είχε βάλει λουκέτο το 2013, έπειτα από 272 χρόνια λειτουργίας, και η ιστορική ελβετική τράπεζα WegelinSwiss bank Wegelin to close after US tax evasion fine | BBC News;

Ναι, οι Αμερικανοί ήταν που τα έκαναν όλα αυτά αλλά το νόμισμα εν προκειμένω έχει δύο όψεις. Για να τις δούμε καλύτερα, θα ήταν χρήσιμο να πάμε περίπου μια δεκαετία πίσω.

Το έτος 2010 είναι από μια άποψη κομβικό. Είναι τότε που οι Αμερικανοί θεσπίζουν το Foreign Account Tax Compliance ActForeign Account Tax Compliance Act (FATCA) | IRS (Fatca), τον νόμο δηλαδή με τον οποίον υποχρεώνουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού να ενημερώνουν τις ΗΠΑ για κάθε εξωχώριο λογαριασμό αμερικανού υπηκόου/φορολογούμενου και να μοιράζονται τα σχετικά στοιχεία με τις αμερικανικές Αρχές.

Αντλώντας «έμπνευση» από τον συγκεκριμένο νόμο, ο διεθνής Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) θα θεσπίσει λίγα χρόνια αργότερα, το 2014, το δικό του επονομαζόμενο Common Reporting StandardCommon Reporting Standard (CRS) | OECD (CRS), όπως ονομάζεται η συμφωνία-οδηγία βάσει της οποίας τα κράτη του ΟΟΣΑ καλούνται να ανταλλάσσουν μεταξύ τους αυτόματα, σε ετήσια βάση, πληροφορίες για τα περιουσιακά στοιχεία (assets) που τυχαίνει να διατηρούν οι πολίτες-υπήκοοι τους ενός στις τράπεζες του άλλου και αντιστρόφως.

Μικρή λεπτομέρεια: περίπου 100 χώρες έχουν υπογράψει αυτό το Common Reporting Standard του ΟΟΣΑ, πλην όμως όχι και οι ΗΠΑ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, με άλλα λόγια, ζητούν μεν από τις άλλες χώρες να τους στέλνουν τα στοιχεία των αμερικανών πελατών τους, ωστόσο οι ίδιοι οι Αμερικανοί δεν στέλνουν πίσω στοιχεία για τους υπηκόους ξένων χωρών που διατηρούν λογαριασμούς στις ΗΠΑ.

Μιλώντας ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στα τέλη Νοεμβρίου, ο δημοσιογράφος Γουίλ Φιτζγκίμπον θυμήθηκε την περίπτωση ενός πολυεκατομμυριούχου που είχε το δικό του trust (εμπίστευμα) στο Τζέρσεϊ ως το 2017 και έπειτα αποφάσισε να το μεταφέρει στη Νότια Ντακότα.

Ο Φιτζγκίμπον εργάζεται για λογαριασμό της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ), που τον περασμένο Οκτώβριο έφερε στο φως τα καλούμενα Pandora PapersPandora Papers: An ICIJ Investigation: μια τεράστια σε όγκο διαρροή εμπιστευτικών εγγράφων (11,9 εκατομμύρια έγγραφα, 2,9 terabytes δεδομένων) ως επί το πλείστον της χρονικής περιόδου 1996-2020, που έρχεται με τη σειρά της να ρίξει νέο φως πάνω στις σκοτεινές διαδρομές της φοροδιαφυγής-φοροαποφυγής μέσα από τις οποίες ολίγες εκατοντάδες ή χιλιάδες ευκατάστατοι «παρκάρουν» τα πλούτη τους σε φορολογικούς παραδείσους ανά την υφήλιο.

Κάποιοι από αυτούς τους φορολογικούς παραδείσους βρίσκονται πλέον εντός των Ηνωμένων ΠολιτειώνHow did the U.S. become a tax haven? | Marketplace και όχι στη Γουόλ Στριτ, τους «λύκους» της οποίας έχουμε δει πια δραματοποιημένους και στη μεγάλη οθόνη, αλλά στη Νότια Ντακότα, στο Ντέλαγουερ (από το οποίο προέρχεται και ο Τζο Μπάιντεν), στο Γουαϊόμινγκ, στη Νεβάδα, στο Νιού Χάμσαϊρ, στη Φλόριντα, στο Τέξας και αλλού.

Σύμφωνα με όσα αποκαλύπτονταιTax avoidance and evasion in the Pandora Papers | European Parliament Think Tank μέσω των Pandora Papers, «οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν γίνει ένας ολοένα και πιο ελκυστικός προορισμός για τα κρυμμένα πλούτη, αν και οι ίδιες και οι δυτικοί σύμμαχοί τους καταδικάζουν τις μικρότερες χώρες επειδή επιτρέπουν τη ροή κεφαλαίων και περιουσιακών στοιχείων που συνδέονται με τη διαφθορά και την εγκληματικότητα», ενώ παράλληλα υπάρχει και ένας σημαντικός αριθμός πλουσίων (high-net-worth individuals) που έχουν τα τελευταία χρόνια μεταφέρει εταιρείες ή trusts από την Ευρώπη στις ΗΠΑ.

Ο γεννηθείς στην Κίνα δισεκατομμυριούχος Σουν Χονγκμπίν για παράδειγμα, του κινεζικού κολοσσού των κατασκευών Sunac, βρέθηκε στα τέλη του 2018 να μεταφέρειFour Chinese tycoons just transferred US$17 billion of their wealth to trusts as government toughens up tax regime | South China Morning Post 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε μια «γωνιά» της πόλης Σου Φολς, στην αμερικανική πολιτεία της Νότιας Ντακότ

Παράδοξο; Εκ πρώτης όψεως, ναι. Ειδικά εάν αναλογιστεί κανείς ότι μιλάμε για μια πολιτεία από τις φαινομενικώς πιο αδιάφορες, όχι μόνο για τον έξω κόσμο αλλά ακόμη και για τους ίδιους τους Αμερικανούς.

Η Νότια Ντακότα βρίσκεται «χωμένη» κάπου ανάμεσα στη Μινεσότα, την Αϊόβα, τη Νεμπράσκα και το Γουαϊόμινγκ, εκεί στα μεσοδυτικά δηλαδή των Ηνωμένων Πολιτειών, μακριά από ακτές και θάλασσες. Ο πληθυσμός της δεν ξεπερνά τις 890.000. Η μεγαλύτερη πόλη εκεί είναι το Σου Φολς με τους μόλις 190.000 κατοίκους, και το πιο γνωστό μνημείο τα σκαλισμένα πάνω στο όρος Ράσμορ πρόσωπα των Αμερικανών προέδρων. Κάποιοι μνημονεύουν το γεγονός πως εκεί, στη Νότια Ντακότα, έζησε και η Λόρα Ίνγκαλς Ουάιλντερ που έγραψε «Το μικρό σπίτι στο λιβάδι». Όσο για τους κατοίκους της εν λόγω πολιτείας, είναι κυρίως λευκοί και ψηφίζουν παραδοσιακά Ρεπουμπλικάνους. Η Νότια Ντακότα δεν φαίνεται, με άλλα λόγια, να είναι και η πιο ελκυστική περιοχή για κάποιον ξένο. Κι όμως, έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να προσελκύσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια από ολόκληρο τον κόσμο, εξασφαλίζοντας τον τίτλο της «Ελβετίας των ΗΠΑ» ή «Ελβετίας του 21ου αιώνα».

Πώς φτάσαμε όμως σε αυτό το σημείο; Εάν θέλουμε να πιάσουμε το νήμα από την αρχή, θα πρέπει να πάμε πίσω στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Η ιστορία μας ξεκινάει με τον «άγριο Μπιλ» («Wild Bill») Ουίλιαμ ΤζάνκλοουBill Janklow, που διατέλεσε κυβερνήτης της Πολιτείας της Νότιας Ντακότα από το 1979 ως το 1987 και από το 1995 ως το 2003. Πρώην πεζοναύτης, ο Ρεπουμπλικάνος Τζάνκλοου ανήλθε στην εξουσία σε μια περίοδο βαθιάς ύφεσης, με σκοπό να αναζωογονήσει οικονομικά την πολιτεία, όπως και όντως έκανε μέσα από τεχνάσματα, ξεκινώντας από τον χώρο των πιστωτικών καρτών.

Ο Μπιλ Τζάνκλοου.

Σε συνεργασία με τη Citibank (που του είχε υποσχεθεί πως θα «άνοιγε» 400 νέες θέσεις εργασίας στην πολιτεία), ο Τζάνκλοου κατάργησε το 1981 τον νόμο που έθετε ανώτατο όριο στο επιτόκιο με το οποίο μια τράπεζα μπορούσε να χορηγεί πιστωτικές κάρτες, προχωρώντας έτσι σε μια κίνηση που επέτρεπε στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να αυξήσουν τα περιθώρια του δικού τους κέρδους, παρά τα τότε υψηλά επιτόκια δανεισμού από την ομοσπονδιακή Federal Reserve. «Κατενθουσιασμένη», η Citibank έστησε το δικό της παράρτημα πιστωτικών χαρτών στο Σου Φολς και άρχισε να χρεώνει ό,τι ήθελε.

Η κούρσα ωστόσο για τον Τζάνκλοου είχε μόλις ξεκινήσει. Το μεγάλο στοίχημα για εκείνον ήταν πια να σκεφτεί την επόμενη κίνηση, την οποία και τελικώς βρήκε στο μέτωπο της περαιτέρω απορρύθμισης-απελευθέρωσης (deregulation) των ήδη περίπλοκων trusts (εμπιστευμάτων, στα ελληνικά).

«To trust, άλλως εμπίστευμα –θεσμός με προέλευση το αγγλοσαξονικό δίκαιο– αποτελεί ιδιόμορφο καθεστώς διαχείρισης και εκκαθάρισης περιουσίας, το οποίο στερείται νομικής προσωπικότητας και δημιουργείται είτε με δήλωση του κυρίου της περιουσίας είτε με μεταβίβαση αυτής, εν ζωή είτε με διαθήκη. Ο ιδρυτής του εμπιστεύματος (settlor ή trustor) συμβάλλεται με πράξη συστάσεως (settlement) με τον εμπιστευματούχο (trustee) και του μεταβιβάζει περιουσιακά στοιχεία, τα οποία αυτός διαχειρίζεται προς όφελος άλλων προσώπων εμπιστευματοδόχων ή ωφελούμενων (beneficiaries) […] για εξυπηρέτηση ορισμένου σκοπού […] οι δε δικαιούχοι-ωφελούμενοι είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή οντότητες, τα οποία απολαμβάνουν των ωφελειών του εμπιστεύματος […] είτε μέσω τακτικών πληρωμών, είτε με τη λήξη του εμπιστεύματος, επίσης βάσει των όρων που έθεσε ο ιδρυτής του (εν ζωή ή μετά θάνατον)», σημειώνεταιΠΟΛ.1114/24-07-2017: Φορολογική μεταχείριση αλλοδαπού εμπιστεύματος (trust) και αλλοδαπού ιδρύματος | ΑΑΔΕ σε σχετικό έγγραφο της ελληνικής Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων.

Τα trusts είναι, λοιπόν, «ιδιόμορφα» σχήματα, που μπλέκουν τον ιδρυτή που μεταβιβάζει σε αυτά δικά του περιουσιακά στοιχεία, με τον διαχειριστή που καλείται να διαχειριστεί αυτά τα περιουσιακά στοιχεία, και τους ωφελούμενους «που απολαμβάνουν των ωφελειών του εμπιστεύματος είτε μέσω τακτικών πληρωμών, είτε με τη λήξη του εμπιστεύματος».

Ως κυβερνήτης της Νότιας Ντακότα, ο Τζάνκλοου ήρθε, αρχής γενομένης από το 1983, να ξεχειλώσει ακόμη περισσότερο το νομικό πλαίσιο:

• απελευθερώνοντας («dynasty trusts») τον χρόνο ζωής και λειτουργίας των trusts, που βάσει του προερχόμενου από το μακρινό παρελθόν αγγλοσαξονικού δικαίου έως τότε υπόκειντο σε χρονικούς περιορισμούς (βλ. rule against perpetuities),
• απαλλάσσοντάς τα από φορολογικά βάρη (καθιστώντας αφορολόγητο δηλαδή το εισόδημα από μερίσματα, τόκους, δικαιώματα, μισθώματα, ακίνητα, διανομές και άλλες ωφέλειες που προέκυπταν),
• επιτρέποντας στον ιδρυτή του εμπιστεύματος να είναι παράλληλα και εμπιστευματοδόχος ή ωφελούμενος,
• παρέχοντας στον ιδρυτή του εμπιστεύματος και στους ωφελούμενους προστασία από πιστωτές, πρώην συζύγους, πρώην συνεργάτες, πελάτες κ.ά.,
• και κρατώντας κρυφή την ταυτότητα όλων των εμπλεκομένων-ωφελουμένων.

Κι όλα αυτά, σε μια πολιτεία όπως η Νότια Ντακότα, που δεν έχει ούτε φόρο εισοδήματος, ούτε φόρο κληρονομιάςSouth Dakota Turned Itself Into A Tax Haven. But Why? | Forbes, ούτε φόρο επί των κεφαλαιακών κερδών.

Στις αποκαλύψεις των Pandora Papers «πρωταγωνιστούν» μεταξύ άλλων και περισσότερα από 200 trusts με έδρα τις ΗΠΑ. Από αυτά, πάνω από 80 βρίσκονται στη Νότια Ντακότα. «Η Νότια Ντακότα έχει περισσότερες από εκατό trust companies που διαχειρίζονται συνολικά πάνω από 367 δισεκατομμύρια δολάρια σε assets», σημειώνει σε πρόσφατο δημοσίευμάBiggest tax haven in U.S.? South Dakota, says Pandora Papers investigation | CBS News του το αμερικανικό δίκτυο CBS News, επικαλούμενο τα Pandora Papers αλλά και σχετική έρευναDynasty Trusts: How the Wealthy Shield Trillions from Taxation Onshore | inequality.org της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Institute for Policy Studies. Αξίζει να σημειωθεί πως αυτά τα assets πριν από το 2010 δεν ξεπερνούσαν τα 57,3 δισεκατομμύρια δολάρια, όπερ σημαίνει πως έχουν πολλαπλασιαστείThe great American tax haven: why the super-rich love South Dakota | The Guardian μέσα σε ένα διάστημα ολίγων ετών.

Εν έτει 2021 πια, εταιρείες που έχουν ως έδρα τη Νότια Ντακότα, όπως η South Dakota Trust Company και η Trident Trust, έχουν πελάτες από ολόκληρο τον κόσμο, μεταξύ αυτών δισεκατομμυριούχους από την Κίνα (τον Σουν Χονγκμπίν η South Dakota Trust Company), πολιτικούς από τη Νότια Αμερική (τον πρόεδρο του Ισημερινού, Γκιγιέρμο Λάσο, η Trident TrustSuspect foreign money flows into booming American tax havens on promise of eternal secrecy | International Consortium of Investigative Journalists) κ.ά.

                                                                                                             Ο πρόεδρος του Ισημερινού Γκιγιέρμο Λάσο.

Το παράδειγμα της Νότιας Ντακότα θα έβρισκε ωστόσο γρήγορα μιμητές και σε άλλες περιοχές εντός των ΗΠΑ. Πολιτείες όπως η Αλάσκα και το Ντέλαγουερ θα ακολουθούσαν στα βήματα του Σου Φολς και του «άγριου Μπιλ» Τζάνκλοου, απελευθερώνονταςDynasty Trusts and the Rule Against Perpetuities | Harvard Law Review, Vol. 116, June 2003 κι εκείνες τα trusts από τους χρονικούς περιορισμούς του αγγλοσαξονικού δικαίου, ενώ πίσω στην «πρωτοπόρο» Νότια Ντακότα υπάρχει από το 1997 και μια ειδική taskforce, αποστολή της οποίας είναι να βρίσκει εκείνους τους τρόπους που θα κρατούν την πολιτεία φορολογικά «ανταγωνιστική».

Διότι πέρα από τα trusts και τη μηδενική φορολογία (των άυλων περιουσιακών στοιχείων για παράδειγμα στο Ντέλαγουερ, με την υποσημείωση ότι άυλα θεωρούνται μεταξύ άλλων και τα προγράμματα software), υπάρχουν και άλλοι τρόποι προκειμένου να μπορέσει να κρατηθεί μια πολιτεία φορολογικά ανταγωνιστική-ελκυστική.

Οι καλούμενες shell companies και οι εταιρείες περιορισμένες ευθύνης προσφέρονται, για παράδειγμα, ως ένα τέτοιο μέσο φοροδιαφυγής.

«Ο όρος “shell company/entity” (“εταιρείες κέλυφος”) αναφέρεται σε εταιρεία περιορισμένης ευθύνης ή σε οποιαδήποτε άλλη νομική/επιχειρηματική οντότητα που φέρει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: α) Δεν έχει καμία φυσική παρουσία ή δραστηριότητα στη χώρα της ίδρυσης/εγγραφής (εκτός από μια ταχυδρομική διεύθυνση) β) Δεν έχει καμία εδραιωμένη επιχειρηματική δραστηριότητα […]», διαβάζουμε σε οδηγίαΠαρεμπόδιση Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες και Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας | Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου – Ευρωσύστημα που έχει εκδώσει η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου προς τα πιστωτικά ιδρύματα, οδηγία στην οποία ωστόσο αναγνωρίζεται παράλληλα ότι μια «shell company/entity» θα μπορούσε να συσταθεί/ιδρυθεί με σκοπό: την κατοχή μετοχικού κεφαλαίου ή μετοχών ή συμμετοχικών τίτλων άλλης επιχειρηματικής οντότητας ή οντοτήτων, την κατοχή άυλων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων, τη διευκόλυνση νομισματικών συναλλαγών/μεταβιβάσεων περιουσιακών στοιχείων/εταιρικών συγχωνεύσεων, την εκτέλεση δραστηριοτήτων διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων κ.ά.

Για να δείξει πώς λειτουργεί στην πράξη ένα τέτοιο «κέλυφος», το αμερικανικό ειδησεογραφικό δίκτυο CNBC διατυπώνει ένα υποθετικό σενάριοTreasury wants to crack down on shell companies, corruption with new rule | CNBC: Ένας έμπορος ναρκωτικών θα μπορούσε, βάσει αυτού του σεναρίου, να ανοίξει έναν τραπεζικό λογαριασμό στον Παναμά, και εν συνεχεία να πληρώσει κάποιον προκειμένου να καταχωρίσει εκείνος για λογαριασμό του μια shell company στο Ντέλαγουερ των ΗΠΑ. Από τον λογαριασμό του στον Παναμά θα μπορούσε ακολούθως να μεταφέρει 10 εκατομμύρια δολάρια σε αυτήν τη shell company στο Ντέλαγουερ, χωρίς όμως κανείς να μάθει σε ποιον πραγματικά ανήκουν αυτά τα χρήματα. Και με αυτά τα 10 εκατομμύρια δολάρια της shell company θα μπορούσε εν συνεχεία να αγοράσει ένα πολυτελές διαμέρισμα στο Μανχάταν. Εάν η shell company πουλήσει αργότερα αυτό το διαμέρισμα, τα χρήματα που θα λάβει από την πώληση θα φαίνονται να είναι νόμιμα, τόσο νόμιμα ώστε να μπορούν να μεταφερθούν ακόμη και σε λογαριασμό αμερικανικής τράπεζας.

Επί του παρόντος, είναι λίγες οι αμερικανικές πολιτείες που ζητούν να μάθουν ποιος πραγματικά βρίσκεται πίσω από μια εταιρεία περιορισμένης ευθύνης. Πολιτείες όπως το Ντέλαγουερ και το Γουαϊόμινγκ δεν ζητούν επί της ουσίας να μάθουν σχεδόν τίποτα, σύμφωνα με το CNBC. Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ ετοιμάζεται ωστόσο να ανατρέψει αυτό το καθεστώς της μυστικότητας (όχι πλήρως παρά μόνο σε ένα ποσοστό) με έναν νέο νόμο, ο οποίος όμως αναμένεται να τεθεί σε ισχύ μέσα στο 2022.

Διότι όσα περιγράψαμε παραπάνω για τα trusts που διευκολύνουν την παγκόσμια φοροδιαφυγή και τις shell companies που λειτουργούν ως όχημα νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, είναι επί του παρόντος νόμιμα σε κάποιες γωνιές της γης.

Κι αυτό είναι επί της ουσίας και το μεγαλύτερο σκάνδαλο, όπως σημειώνει εύστοχα και ο δημοσιογράφος-συγγραφέας-ακτιβιστής Κόρι Ντόκτοροου. «Η νομιμότητα είναι το πραγματικό σκάνδαλο» («The legality is the true scandal»).