Οι νόμοι να μην απολήγουν φόβητρο για την ελευθεροτυπία

Του Γιώργου Φράγκου

Προέδρου

της Ένωσης Συντακτών Κύπρου*

Το φαινόμενο να απειλούνται, να εκφοβίζονται, να προειδοποιούνται δημοσιογράφοι δεν είναι ούτε νέο, ούτε και εγχώριο αποκλειστικά. Πολλοί, συνήθως κραταιοί πολιτικά και οικονομικά, αρέσκονται να κουνούν το δάκτυλο στους δημοσιογράφους, να απειλούν και να εφιστούν  την προσοχή άγαρμπα, άκομψα, πολλές φορές με λεκτικό που φτάνει και ξεπερνά τα όρια της βίας. Όταν ένας οικονομικός παράγοντας, όταν ένας πολιτικός ταγός κινούνται κατά δημοσιογράφου ή κατά δημοσιογράφων στο στόχαστρο δεν βρίσκονται μόνο οι συγκεκριμένοι επαγγελματίες, αλλά η δημοσιογραφική κοινότητα στο σύνολό της. Πόσω δε μάλλον όταν οι απειλές αυτές προέρχονται από θεσμικούς αξιωματούχους. Τότε το πράγμα χοντραίνει και χοντραίνει πολύ.  Διότι στην προκειμένη περίπτωση ο κίνδυνος που ελλοχεύει έχει να κάμει με την συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθεροτυπία, με τη συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία έκφρασης, με τον πλουραλισμό των απόψεων και σε τελευταία ανάλυση με την ίδια τη δημοκρατία.

Αφορμή γι’ αυτή την παρέμβαση αποτέλεσαν οι πρόσφατες δηλώσεις του Γενικού Εισαγγελέα Γιώργου Σαββίδη ότι η διαρροή απόρρητων διαβαθμισμένων εγγράφων είναι ποινικό αδίκημα που τιμωρείται με επτά χρόνια φυλάκιση! Αυτή η άμεση και σαφέστατη απειλή είχε ως κύριο, αν όχι μοναδικό, αποδέκτη τη δημοσιογραφική κοινότητα του τόπου. Άλλη όμως είναι η αποστολή των θεσμών, να προστατεύουν και όχι να απειλούν. Η ίδια η ζωή έχει πλειστάκις αποδείξει ότι το δημόσιο συμφέρον υπηρετείται καλύτερα από τις δημοσιογραφικές επάλξεις, παρά από τους θεσμικούς θώκους.

Η διαχείριση διαβαθμισμένων εγγράφων είναι μέρος της δημοσιογραφικής αποστολής και συστατικό στοιχείο της ελευθεροτυπίας. Γι’ αυτό και η Βουλή μας ψήφισε συναφές νομοθέτημα περί πρόσβασης του κοινού σε έγγραφα που κατέχει το Δημόσιο. Γι’ αυτό και η Βουλή μας ψήφισε Νόμο περί προστασίας των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος. Γι’ αυτό και η Ευρωβουλή θα ψηφίσει τον προσεχή μήνα την Ευρωπαϊκή Πράξη για την Προστασία των ΜΜΕ και των δημοσιογράφων.

Αυτό το πνεύμα διέπει το Σύνταγμά μας. Αυτό το πνεύμα διαχέεται σε όλο το Ενωσιακό Δίκαιο. Λυπάμαι να παρατηρήσω ότι το πνεύμα που διέπει την προσέγγιση του Γενικού Εισαγγελέα γύρω από το όλο ζήτημα είναι αναχρονιστικό, τυπολατρικό και φοβικό. Όλοι γνωρίζουμε τον υπερβάλλοντα ζήλο της ευθυνοφοβίας σε όλο το δημόσιο τομέα. Μια σφραγίδα «Άκρως απόρρητον» εκ μέρους ενός ανώτατου υπαλλήλου θα βάζει φραγμούς στην ελευθεροτυπία και τη διερευνητική δημοσιογραφία; Μια σφραγίδα θα μπορεί να καθορίζει τι θα διερευνηθεί και τι όχι; Από τη διαφάνεια και την ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφόρηση ενισχύεται ο πολίτης και η δημοκρατία.

Η νομοθεσία την οποία επικαλέστηκε ως φόβητρο προς τους δημοσιογράφους ο Γενικός Εισαγγελέας δεν συνάδει με το υπόλοιπο θεσμικό πλαίσιο της Κυπριακής Δημοκρατίας, πόσω δε μάλλον με το Ενωσιακό Δίκαιο. Αν κάτι πρέπει ν’ αλλάξει λοιπόν είναι η συγκεκριμένη νομοθεσία. Και βεβαίως, η συναφής νοοτροπία που ταλανίζει ποικιλότροπα και πολυεπίπεδα τη δημοσιογραφική κοινότητα της πατρίδας μας, πρέπει πάραυτα να αποβληθεί.

*Τα ενυπὀγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους