Οι Ισραηλινοί αγοράζουν τη βόρεια Κύπρο;

Του Suat Delgen*

Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 και τις επακόλουθες κυρώσεις των ΗΠΑ/ΕΕ που επιβλήθηκαν σε Ρώσους ιδιώτες, πλούτο και εμπόριο, σημειώθηκε μια αξιοσημείωτη αλλαγή στη χρηματοοικονομική δυναμική του νησιού της Κύπρου.

Περιουσιακά στοιχεία που ανήκαν σε Ρώσους ολιγάρχες άρχισαν να μετακινούνται από τις τράπεζες της διεθνώς αναγνωρισμένης Κυπριακής Δημοκρατίας (νότια Κύπρος) σε εκείνες της «τουρκικής δημοκρατίας της βόρειας Κύπρου («τδβκ»), ενός κράτους που αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία και δεν υπόκειται στις ίδιες κυρώσεις.

Αυτή η εισροή ρωσικών κεφαλαίων συνέβαλε σημαντικά στην αναζωπύρωση της οικοδομικής βιομηχανίας της βόρειας Κύπρου. Η επέκταση του τομέα, ιδιαίτερα εμφανής στη μετατροπή του Τρικώμου (Yeni Iskele) από ένα γραφικό χωριό σε ένα ακμάζον αστικό κέντρο που κοσμείται από ουρανοξύστες και πολυτελείς κατοικίες μέσα σε πέντε χρόνια, ήταν αξιοσημείωτη.(ΦΩΤΟ ΕΠΑΝΩ)

Αυτή η έκρηξη δεν υπήρξε χωρίς αντιπαραθέσεις. Η πώληση νεόδμητων ακινήτων, ορισμένα από τα οποία βρίσκονται σε πρώην γεωργικές εκτάσεις, σε Ισραηλινούς υπηκόους έχει προκαλέσει συζητήσεις τόσο στην Τουρκία όσο και στην «τδβκ».

Έχουν εμφανιστεί ισχυρισμοί σύμφωνα με τους οποίους ένα σημαντικό ποσοστό -αν όχι οι περισσότεροι από αυτούς τους ξένους επενδυτές- είναι εβραϊκής/ισραηλινής καταγωγής.

Οι ισχυρισμοί έχουν αποκτήσει δυναμική στον απόηχο των στρατιωτικών ενεργειών του Ισραήλ στη Γάζα μετά την 7η Οκτωβρίου, οδηγώντας σε εικασίες και ανησυχίες σχετικά με την πιθανή γεωπολιτική μετατόπιση της «τδβκ», με ορισμένους να διερωτώνται ακόμη και αν θα μπορούσε να γίνει ένα «νέο Ισραήλ ή μέρος του υπάρχοντος».

Σε μια προσπάθεια να επιδείξει τη δέσμευσή της για την επιβολή των διεθνών κυρώσεων και τη διατήρηση της φήμης της ως αξιόπιστου χρηματοπιστωτικού κόμβου, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει λάβει αποφασιστικά μέτρα για την αποτροπή πιθανών παραβιάσεων.

Η κυπριακή κυβέρνηση έχει κλείσει 120.000 ύποπτους τραπεζικούς λογαριασμούς και περισσότερες από 40.000 εταιρείες-βιτρίνες που ανήκουν σε Ρώσους υπηκόους και οντότητες, ενώ έχει επιβάλει πρόσθετες κυρώσεις σε τοπικά άτομα και οργανισμούς που είναι ύποπτοι για διευκόλυνση της παράκαμψης των περιορισμών που έχουν επιβληθεί στους Ρώσους ολιγάρχες.

Τα μέτρα αυτά έχουν γίνει δεκτά τόσο με επαίνους όσο και με επικρίσεις. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι είναι απαραίτητα για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με το διεθνές δίκαιο, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι στοχεύουν άδικα τη ρωσική κοινότητα και βλάπτουν την κυπριακή οικονομία.

​Η βόρεια Κύπρος αντεπιτίθεται

Προερχόμενοι από το Δίκτυο Καταπολέμησης Οικονομικού Εγκλήματος του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ (FinCEN), οι πράκτορες αυτοί θα συνεργαστούν στενά με τις τοπικές Αρχές για να αναλύσουν τις τραπεζικές συναλλαγές, να ανακρίνουν δικηγόρους και λογιστές που θεωρούνται ύποπτοι για παροχή βοήθειας σε άτομα που υπόκεινται σε κυρώσεις και να συγκεντρώσουν στοιχεία για πιθανές παραβιάσεις.

Οι χαλαροί κανονισμοί, οι χαμηλοί φόροι και η χρήση της υποτιμημένης τουρκικής λίρας έχουν καταστήσει τη βόρεια Κύπρο ελκυστικό προορισμό για Ρώσους, Ιρανούς και άλλους ξένους που επιθυμούν να επενδύσουν τα χρήματά τους. Ο πληθυσμός στον βορρά έχει σχεδόν διπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία, με τους Τουρκοκύπριους να αποτελούν πλέον μόλις το ένα τρίτο του πληθυσμού. Αυτή η δημογραφική μετατόπιση έχει προκαλέσει ανησυχίες στους ντόπιους, οι οποίοι έχουν αρχίσει να αισθάνονται σαν ξένοι στην ίδια τους τη χώρα.

Η αύξηση του αριθμού των πωλήσεων σπιτιών και οικοπέδων σε αλλοδαπούς, ιδίως εβραϊκής καταγωγής, έχει γίνει αιτία ανησυχίας στη βόρεια Κύπρο. Σε απάντηση σε μια τουρκική εκστρατεία στα μέσα ενημέρωσης που ισχυρίζεται ότι χιλιάδες Ισραηλινοί και Εβραίοι αγοράζουν ακίνητα στην περιοχή, η «τδβκ» θα περιορίσει τις πωλήσεις ακινήτων σε αλλοδαπούς.

Η εκστρατεία τροφοδοτήθηκε από μια σειρά αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που δημοσίευσε ο Sabahattin Ismail, δημοσιογράφος και πρώην σύμβουλος του πρώην προέδρου της «τδβκ», Ραούφ Ντενκτάς. Από την έναρξη των επιθέσεων του Ισραήλ στη Γάζα πριν από έξι μήνες, ο Ismail μοιράστηκε αρχεία πωλήσεων και μητρώα εταιρειών, υποστηρίζοντας ότι χιλιάδες Εβραίοι από το Ισραήλ και ευρωπαϊκές χώρες έχουν αγοράσει κατοικίες και γη στην «τδβκ» με διάφορες εθνικότητες.

Ο Ismail υποστηρίζει ότι τρεις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες, που ανήκουν σε Ισραηλινούς οι οποίοι αργότερα απέκτησαν την υπηκοότητα της «τδβκ», έχουν το δικαίωμα απεριόριστης απόκτησης ακινήτων, επειδή είναι επίσημα εγγεγραμμένες ως τουρκοκυπριακές εταιρείες.

Οι εταιρείες -Afik Group, Evergreen Developments Group και Eurocoast Grou- έχουν εμπλακεί σε σημαντικές αγορές γης και κατασκευαστικά έργα, ιδίως σε περιοχές που βρίσκονται απέναντι από το Ισραήλ.

Σύμφωνα με τον Ισμαΐλ: «Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο Ισραήλ είναι πολύ κοντά στην Τουρκία και έχουν ως στόχο την ανάπτυξη της Τουρκίας: Αυτές οι εβραϊκές εταιρείες, οι οποίες αποκτούν χιλιάδες στρέμματα γης, είναι εγγεγραμμένες ως εταιρείες της βόρειας Κύπρου επειδή δεν θεωρούνται ισραηλινές, καθιστώντας αδύνατο για το κράτος να προσδιορίσει το πραγματικό ποσό των ισραηλινών αγορών.

​«Σιωπηλή κατοχή»

Αυτό έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με το ενδεχόμενο οι πολίτες αυτοί να χρησιμοποιηθούν ως βιτρίνα ή πληρεξούσιοι. Η κυβέρνηση έχει εκδώσει δημόσια προειδοποίηση σχετικά με την απειλή που συνιστά η ισραηλινή επέκταση στην περιοχή, τονίζοντας ότι «το σχέδιο κατοχής του Ισραήλ δεν περιορίζεται στην Παλαιστίνη» και ότι οι «χώρες της επαγγελίας» που σχεδίασαν οι σιωνιστές περιλαμβάνουν όχι μόνο την Παλαιστίνη αλλά και το νησί της Κύπρου. Κάλεσε τον τουρκοκυπριακό λαό να θέσει τέλος σε αυτή τη «σιωπηλή κατοχή» και εξέφρασε την προθυμία του να συνεργαστεί με τις κυβερνήσεις της Τουρκίας και της βόρειας Κύπρου ενάντια σε αυτή την αντιληπτή απειλή.

Ορισμένες τουρκικές εφημερίδες ισχυρίστηκαν, χωρίς να αναφέρουν πηγές, ότι 35.000 Εβραίοι έχουν αγοράσει ιδιοκτησία στην «τδβκ», που αντιστοιχεί σε 2.500 εκτάρια γης. Δεδομένου ότι η Βόρεια Κύπρος έχει πληθυσμό μόλις 380.000 κατοίκους, αξιωματούχοι της Τουρκίας πρότειναν ότι τα στοιχεία αυτά είναι υπερβολικά διογκωμένα.

Ο Ερσίν Τατάρ, ο σημερινός επικεφαλής της διοίκησης της «τδβκ», ο οποίος αναγνωρίζεται ως ο de facto ηγέτης της τουρκικής κοινότητας στο νησί από τις δυτικές δυνάμεις, εξέφρασε την ανησυχία του για τους ισχυρισμούς και δήλωσε ότι οι σύμβουλοι ασφαλείας του διερευνούν το θέμα.

«Έχουμε κάποια βήματα και μέτρα που θα ληφθούν κατά [αυτών των πωλήσεων]», δήλωσε ο Τατάρ. Επί του παρόντος, οι αλλοδαποί έχουν το δικαίωμα να αγοράζουν ακίνητα στη Βόρεια Κύπρο, συμπεριλαμβανομένων μέχρι πέντε δεκάρια (5.000 τετραγωνικά μέτρα) γης χωρίς σπίτι.

Ο Τατάρ ανακοίνωσε ότι θα τεθούν νέοι περιορισμοί ως απάντηση στους ισχυρισμούς ότι Ισραηλινοί και Εβραίοι Ευρωπαίοι αγοράζουν γη στην περιοχή. «Θα γίνει ένας νέος κανονισμός σχετικά με αυτό το δικαίωμα των πέντε ντεκαρέ», είπε.

Τον Νοέμβριο, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, αμφισβήτησε τις αναφορές για μαζική αγορά ακινήτων από Ισραηλινούς και Εβραίους στην«τδβκ κατά τη διάρκεια συνάντησης στο Κοινοβούλιο της Τουρκίας. Δήλωσε ότι μόνο 200 Ισραηλινοί πολίτες είχαν υποβάλει αιτήσεις αγοράς ακινήτων στη βόρεια Κύπρο από το 2000.

«Οι Ισραηλινοί πολίτες κατατάσσονται στη 12η θέση μεταξύ όλων των χωρών. Μόνο τα τελευταία πέντε χρόνια, συνολικά 15.000 αιτήσεις για αγορά ακινήτων στην “τδβκ” έγιναν από άλλες χώρες και όχι από το Ισραήλ», είπε.

«Η Αγγλία βρίσκεται στην πρώτη θέση από το 2000 και το Ιράν βρίσκεται στην πρώτη θέση τα τελευταία πέντε χρόνια. Όπως γνωρίζετε, οι αγοραπωλησίες ακινήτων σε πολίτες τρίτων χωρών στην “τδβκ” μπορούν να γίνουν μόνο με την έγκριση του υπουργικού συμβουλίου», πρόσθεσε, αναφερόμενος στο «υπουργικό συμβούλιο» της βόρειας Κύπρου.

Όμως η κυβέρνηση του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει δεχθεί επανειλημμένα πυρά για την απόκρυψη των αυξανόμενων εμπορικών συναλλαγών της με το Ισραήλ κατά τη διάρκεια της βίαιης επίθεσης του τελευταίου στη Γάζα. Οι αποκαλύψεις για το παράνομο εμπόριο έχουν προκαλέσει εσωτερικές αντιδράσεις, τις οποίες η Άγκυρα αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει.

Αγώνες εξουσίας στη Μεσόγειο

Παράλληλα με τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον, τα μέτρα για τη ρύθμιση της εισροής ξένων χρημάτων στον κατασκευαστικό τομέα της «τδβκ» έχουν αποκτήσει δυναμική. Ένας από τους λόγους πίσω από τις σχεδιαζόμενες νομικές αλλαγές για τον περιορισμό των πωλήσεων κατοικιών σε αλλοδαπούς είναι η πίεση που ασκούν οι ΗΠΑ στην Τουρκική Δημοκρατία για την αποτροπή της κυκλοφορίας χρημάτων που ανήκουν σε Ρώσους ολιγάρχες στους οποίους έχουν επιβληθεί κυρώσεις στην «τδβκ».

Το νησί της Κύπρου κατέχει κρίσιμη γεωστρατηγική θέση στον αγώνα για ηγεμονία στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι προσπάθειες των ΗΠΑ να δημιουργήσουν ένα λιμάνι στη Λωρίδα της Γάζας -υποτίθεται, για δραστηριότητες ανθρωπιστικής βοήθειας – και να δημιουργήσουν μια γέφυρα ολοκλήρωσης της θαλάσσιας εφοδιαστικής μεταξύ Κύπρου και Γάζας δείχνουν ότι ο αγώνας στην Κύπρο και την Ανατολική Μεσόγειο θα ενταθεί στο εγγύς μέλλον.

Όπως σημειώνουν πολλοί παρατηρητές, το σχέδιο της Ουάσινγκτον κάθε άλλο παρά καλοπροαίρετο είναι. Μέσω αυτού, οι ΗΠΑ επιδιώκουν να ελέγξουν την πρόσβαση της Ρωσίας και του Ιράν στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω της εξόδου της διώρυγας του Σουέζ.

Από μια ολιστική προοπτική, οι τρέχουσες συζητήσεις γύρω από την πώληση κατοικιών σε ξένους στην «τδβ» και οι κυρώσεις που επιβάλλονται στους Ρώσους ολιγάρχες δεν μπορούν να εξεταστούν ανεξάρτητα από τον συνεχιζόμενο αγώνα για ηγεμονία στην Ανατολική Μεσόγειο.

Καθώς ο αγώνας για επιρροή στην Ανατολική Μεσόγειο συνεχίζει να εξελίσσεται, οι εξελίξεις στη βόρεια Κύπρο και οι ενέργειες διαφόρων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων της Τουρκίας, των ΗΠΑ, της Ρωσίας και του Ισραήλ, θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος της περιοχής.