Οι Εξελικτικές Τάσεις Της Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής

«Συμφωνική Ορθόδοξη Λειτουργία», Δημήτρης Παπαποστόλου (+), Δύο τελευταίοι αιώνες, Ελληνική Παραδοσιακή Μουσική, Εξελικτικές τάσεις, Ευάγγελος Κατσιναβάκης

Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων και η θέση της Συμφωνικής Ορθόδοξης Λειτουργίας (Missa Graeca) του Δημήτρη Παπαποστόλου στο πλαίσιο της εξελικτικής αυτής πορείας

Του Ευάγγελου Κατσιναβάκη*

Η μελέτη του Ευάγγελου Κατσιναβάκη συνοδεύει το άρτι εκδοθέν από τον μουσικό εκδοτικό οίκο “Παπαγρηγορίου – Νάκας” έργο του Δημήτρη Παπαποστόλου “Συμφωνική Ορθόδοξη Λειτουργία (Missa Graeca)”, του οποίου ο γράφων πραγματοποίησε τη μουσική και φιλολογική επιμέλεια.

Α. Εξετάζεται η σπουδαιότερη ίσως από τις σύγχρονες εξελικτικές τάσεις της ελληνικής μουσικής παραδόσεως κατά τους δύο τελευταίους αιώνες, η συνάντηση της τροπικής μονοφωνικής ελληνικής μουσικής με την πολυφωνία, και σκιαγραφούνται οι φάσεις της εν λόγω συναντήσεως και της βαθμιαίας αφομοιώσεως της τελευταίας στο παραδοσιακό ελληνικό μουσικό σύστημα με κατάληξη τη συνειδητή αναζήτηση της “λανθάνουσας αρμονίας” των ελληνικών μουσικών τρόπων και τη δημιουργία Σχολής “Ελληνικής Πολυφωνίας”.

Β. Παρουσιάζεται και αξιολογείται η “Συμφωνική Ορθόδοξη Λειτουργία (Missa Graeca)” του Δημήτρη Παπαποστόλου και καθορίζεται η θέση της εντός του σκιαγραφουμένου θεωρητικού πλαισίου.

Ο αείμνηστος Δημήτρης Παπαποστόλου

Γ. Θίγονται ορισμένα ζητήματα σχετικά με τις μελλοντικές προοπτικές στον τομέα των εξελικτικών τάσεων της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, την ενδεδειγμένη στάση απέναντι στην έννοια της πολιτιστικής παραδόσεως και την υφολογική αντιμετώπιση έργων Ελληνικής Πολυφωνίας. Στην παρούσα ηλεκτρονική μορφή της μελέτης έχουν προστεθεί με κόκκινο χρώμα: α. Παραπομπές σε μουσικές αναρτήσεις του YouTube Channel “Evangelos Katsinavakis”, οι οποίες θα συγκεντρώσουν το μουσικό υλικό επί του οποίου στηρίχθηκε η έρευνα και θα χρησιμεύσουν ως μουσικά παραδείγματα στα γραφόμενα. Οι εν λόγω παραπομπές θα συμπληρώνονται βαθμιαία, καθώς το κανάλι θα εμπλουτίζεται με τις αντίστοιχες αναρτήσεις. β. Ορισμένες επί πλέον πληροφορίες.

*Ο Ευάγγελος Κατσιναβάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1955. Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές Γενικής και Ιστορικοσυγκριτικής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολωνίας ως υπότροφος του γερμανικού κράτους. Η διδακτορική του διατριβή με τίτλο «Ονοματικός προσδιορισμός. Μια καθολική γλωσσική διάσταση και η εκδήλωσή της στη Νέα Ελληνική» υπεβλήθη και έγινε δεκτή με άριστα παμψηφεί στον Γλωσσολογικό Τομέα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει διεξαγάγει έρευνα σε τομείς της Γενικής Γλωσσολογίας (καθολικά της γλώσσας, σημασιοσυντακτικά προβλήματα της Ελληνικής) καθώς και σε τομείς της Παιδαγωγικής (δημιουργικές διδακτικές μέθοδοι της μητρικής γλώσσας με στόχο την ανάπτυξη συστηματικής και κριτικής σκέψεως εκ μέρους του μαθητή, διαδραστική διδασκαλία με ηλεκτρονικούς υπολογιστές). Εκτός των πολυάριθμων επιστημονικών άρθρων που έχει δημοσιεύσει, έχει μεταφράσει από την Αγγλική και τη Γαλλική αρκετές γλωσσολογικές μελέτες στα ελληνικά. Έχει διατελέσει ερευνητικός υπότροφος του Ωνασείου Ιδρύματος και μέλος της ερευνητικής ομάδας της I.B.M. Ελλάδος για την αυτόματη μετάφραση. Έχει διδάξει στην επιμόρφωση των Φιλολόγων (Π.Ε.Κ.) και συγγράψει πρότυπα σχολικά βοηθήματα. Είναι εκπαιδευτικός των Αρσακείων Σχολείων. Έχει σχεδιάσει και πραγματοποιεί το εγχείρημα της ψηφιοποιήσεως του Αρχείου της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας σε συνεργασία με το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Οι μουσικές σπουδές του περιλαμβάνουν θεωρητικά, βυζαντινή μουσική, μονωδία και σεμινάρια διευθύνσεως χορωδίας. Υπήρξε επί δεκαετία και πλέον μέλος της Χορωδίας και του Φωνητικού Συνόλου Δωματίου της Ελληνικής Ραδιοφωνίας καθώς και πλήθους άλλων χορωδιών. Έχει ιδιαιτέρως ασχοληθεί με τις σύγχρονες εξελικτικές τάσεις της παραδοσιακής ελληνικής μουσικής. Έχει συστηματικά συλλέξει υλικό στον τομέα της βυζαντινής μουσικής έχοντας επικεντρωθεί στο φαινόμενο της βαθμιαίας αφομοιώσεως της πολυφωνίας από το σύστημα των μουσικών τρόπων της κατά τη διάρκεια των τελευταίων διακοσίων χρόνων και μελετήσει τη διαχρονική πορεία και τα προβλήματα της συγκεκριμένης εξελίξεως. Έχει δημοσιεύσει σχετικές μελέτες, έχει δώσει διαλέξεις και έχει πραγματοποιήσει συναυλίες και ραδιοφωνικές εκπομπές επί του θέματος. Είναι ιδρυτής και διευθυντής του μικτού φωνητικού συνόλου δωματίου Ars Nova και της εκκλησιαστικής χορωδίας του Ιερού Ναού Αγίου Παντελεήμονος Ιλισού. Είναι συνιδρυτής και συνδιευθυντής της Χορωδίας Γυμνασίων – Λυκείων των Αρσακείων Σχολείων Ψυχικού. Έχει κληθεί να διευθύνει και αρκετές άλλες χορωδίες ως μαέστρος-επισκέπτης (Δημοτική Χορωδία Ηρακλείου Κρήτης, Χορωδία Ωρωπού κ.ά.).