Οι εργαζόμενοι στο Τ. Α. : Οι αρχαιότητες υποβαθμίζονται

Οι εξελίξεις σχετικά με το Κυπριακό  καθιστούν τη συγκυρία εντελώς ακατάλληλη για υπαγωγή  του Τμήματος Αρχαιοτήτων στο υφυπουργείο Πολιτισμού και για  αλλαγές σε βασικές αρχές του Συντάγματος.

Σε έκτακτη γενική συνέλευση, που έγινε με τηλεδιάσκεψη, το προσωπικό του Τμήματος Αρχαιοτήτων  ενημερώθηκε για την προωθούμενη μεταφορά του Τμήματος  στο υπό ίδρυση Υφυπουργείο Πολιτισμού.

Μετά από συζήτηση όλων των γνωστών δεδομών το προσωπικό του Τμήματος Αρχαιοτήτων, σύμφωνα με ανακοίνωση της Κλαδικής Επιτροπής, κατέληξε στα ακόλουθα:

*Αν υλοποιηθεί η σκοπούμενη μεταφορά, το Τμήμα Αρχαιοτήτων, από Τμήμα που υπάγεται σε Υπουργό με ψήφο στο Υπουργικό Συμβούλιο υποβαθμίζεται σε Τμήμα που υπάγεται σε Υφυπουργό χωρίς ψήφο στο Υπουργικό Συμβούλιο. Εκ των πραγμάτων, οι αρχαιότητες υποβαθμίζονται, αφού το καθεστώς του Τμήματος περνά σε κατώτερη βαθμίδα διοίκησης.

*Σημαντικές εκτελεστικές εξουσίες, που σύμφωνα με την ισχύουσα Περί Αρχαιοτήτων Νομοθεσία ανήκουν στον Υπουργό Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, θα μεταβιβαστούν στον υφυπουργό Πολιτισμού. Δημιουργούνται εύλογες ανησυχίες, ότι αυτό πολύ πιθανόν στο μέλλον θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα και δυσλειτουργίες στη διαχείριση των αρχαιοτήτων, λόγω των ιδιομορφιών του καθεστώτος του υφυπουργού.

*Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας οι αρχαιότητες και η διαχείρισή τους ανήκουν στο κράτος και δεν διαμοιράζονται ανάμεσα στις δύο κοινότητες, ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή. Οποιαδήποτε μεταβολή στη διοικητική ευθύνη για τις αρχαιότητες ενόσω το Κυπριακό Πρόβλημα παραμένει άλυτο, καθιστά ορατό τον κίνδυνο να τεθεί το καθεστώς της αρχαιολογικής κληρονομιάς υπό αμφισβήτηση και να χρησιμοποιηθεί ως άλλοθι για διχοτομικές κινήσεις εις βάρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.

*Υπενθυμίζεται ότι στο παρελθόν επιχειρήθηκε κατά καιρούς από διάφορες κυβερνήσεις η μεταφορά του Τμήματος Αρχαιοτήτων σε Αρχή Αρχαιοτήτων, σε Ενιαία Αρχή Πολιτισμού και στο Υπουργείο Παιδείας. Όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις, σταθμίζοντας τους σοβαρούς κινδύνους που θα δημιουργούνταν για τις αρχαιότητες με μια ανάλογη κίνηση, αποφάσισαν τελικά να μην προχωρήσουν στην υλοποίηση τέτοιων αλλαγών. Οι πρόσφατες δυσμενείς εξελίξεις σχετικά με το Κυπριακό Πρόβλημα, καθιστούν τη συγκυρία εντελώς ακατάλληλη για αλλαγές που μεταβάλλουν ουσιαστικά βασικές αρχές του Συντάγματος.

*Η επίσημη πληροφόρηση έχει καταστήσει σαφές, ότι το υφυπουργείο Πολιτισμού θα ιδρυθεί χωρίς καμιά αύξηση στις δαπάνες για τον Πολιτισμό. Ωστόσο, το προσωπικό του Τμήματος Αρχαιοτήτων, που εργάζεται καθημερινά σε ιδιαίτερα αντίξοες και δύσκολες συνθήκες, γνωρίζει ότι ο τομέας της Πολιτιστικής Κληρονομιάς χρειάζεται ουσιαστική ενίσχυση. Δημιουργούνται σοβαρά ερωτηματικά, αν η ίδρυση του νέου υφυπουργείου με αυτούς τους όρους θα μπορέσει να αλλάξει τα πράγματα προς το καλύτερο.

*Για όλους τους πιο πάνω λόγους, το προσωπικό του Τμήματος Αρχαιοτήτων εκφράζει την έντονη ανησυχία του και απευθύνει έκκληση στην Κυβέρνηση να επανεξετάσει το θέμα. Το Τμήμα Αρχαιοτήτων, υπό τις δοσμένες συνθήκες, θα πρέπει να παραμείνει στο Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων.

Προφανώς , σε αντίδραση στην πιο πάνω ανακοίνωσης ο υπουργός Παιδείας, Πολιτισμού , Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ), Πρόδρομος Προδρόμου , ανακοίνωσε την σύσταση συμβουλευτικής επιτροπής από προσωπικότητες,  που δραστηριοποιούνται σε διάφορους τομείς του πολιτισμού, προκειμένου, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του Υπουργείου, ” να τον συμβουλεύουν στη διαμόρφωση της πρότασης πολιτικής για τον πολιτισμό, στις προεργασίες για τη δημιουργία Υφυπουργείου Πολιτισμού και στην πρόταση για θεσμική κατοχύρωση της ιδιότητας του καλλιτέχνη και του εργαζόμενου στην πολιτιστική δημιουργία”.

Παράλληλα, προστίθεται στην ανακοίνωση,  “συνεχίζεται η δημόσια διαβούλευση του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΠΑΝ) τόσο με τις πολιτικές δυνάμεις όσο και με αντιπροσωπευτικούς συλλογικούς φορείς από τον χώρο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων”.

Στη συμβουλευτική ομάδα συγκαταλέγονται τόσο πανεπιστημιακοί με σχετική ειδίκευση όσο και προσωπικότητες από τον χώρο των γραμμάτων και των τεχνών ως εξής: 1. Αντρέας Πίττας, Πρόεδρος Εκτελεστικής Επιτροπής του Συμβουλίου Επιτρόπων του Ινστιτούτου Κύπρου.

 2. Δημήτρης Πιερίδης, Πρόεδρος του Μουσείου και Ιδρύματος Πιερίδη.

 3. Γιώργος Ξενής, Καθηγητής – Τμήμα Κλασσικών Σπουδών και Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου.

 4. Θεόδωρος Μαυρογιάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής – Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου. 5. Μαρίνος Ιωαννίδης, Επίκουρος Καθηγητής – Σχολή Μηχανικής και Τεχνολογίας, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου.  6. Στέφανος Ευθυμιάδης, Καθηγητής Σπουδών στον Ελληνικό Πολιτισμό, Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κύπρου.  7. Γιώργος Δεληγιαννάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Σπουδών στον Ελληνικό Πολιτισμό, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου. 8. Σάββας Χριστοδουλίδης, Καθηγητής Θεωρίας της Τέχνης, Πανεπιστήμιο Φρέντερικ.  9. Νάσα Παταπίου, Λογοτέχνις και Ιστορικός. 10. ΄Αντης Ροδίτης, Σκηνοθέτης και συγγραφέας. 11. Αντρέας Πάντζης, Σκηνοθέτης. 12. Σπύρος Σταυρινίδης, Ηθοποιός. 13. Αχιλλέας Γραμματικόπουλος, Ηθοποιός. 14. Θεόδουλος Γρηγορίου, Εικαστικός και καλλιτέχνης. 15. Σταύρος Κυριακίδης, πρώην μέλος Διοικητικού Συμβουλίου Συμφωνικής Ορχήστρας. 16. Μάριος Παπαδόπουλος, Σύμβουλος Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων.

Αντίδραση από το ΑΚΕΛ

Το ΑΚΕΛ , σε ανακοίνωση του, αναφέρει ότι η σύσταση της επιτροπής δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά αναφορικά με τη σύνθεση της καθώς και το πεδίο δραστηριότητάς της. Το ΑΚΕΛ αναφέρει: “Είναι όμως ξεκάθαρη και κραυγαλέα η υποβάθμιση της γυναικείας παρουσίας, των νέων ανθρώπων, αλλά και σημαντικών τομέων του Πολιτισμού. Επίσης, καταγράφουμε την παραγνώριση εισηγήσεων που υπέβαλαν  φορείς Πολιτισμού, καθώς και την απουσία ενός θεσμικού και συστηματικού διαλόγου με όλους όσοι εμπλέκονται στην πολιτιστική δραστηριότητα”.

Το ΑΚΕΛ επαναφέρει την θέση για σύσταση Συμβουλίου Πολιτισμού, το οποίο θα έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα, αλλά  στο οποίο θα συμμετέχουν αξιοκρατικά και αντιπροσωπευτικά όλοι οι φορείς Πολιτισμού.Επίσης, ζητά  την επίσπευση των ενεργειών για αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων, τα οποία οξύνθηκαν με την πανδημία του Covid-19, επιδεινώνοντας τη θέση όλων των απασχολούμενων στον χώρο του Πολιτισμού.

Νεώτερη ανακοίνωση του ΥΠΑΝ αναφέρει:” Όπως διευκρίνισε  σήμερα ο Υπουργός Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας κ. Πρόδρομος Προδρόμου, η σύνθεση της Συμβουλευτικής Επιτροπής για τη δημιουργία Υφυπουργείου και για θέματα πολιτικής για τον Πολιτισμό, ως προς το φύλο, προέκυψε τυχαία. Η επιτροπή αποτελείται από προσωπικότητες που επελέγησαν στη βάση του έργου, των γνώσεων και της ανάμιξής τους στα πολιτιστικά πράγματα και δεν προβλέπεται να είναι αντιπροσωπευτική οποιωνδήποτε χώρων ή ομάδων του πληθυσμού.  Στο πλαίσιο των προεργασιών για τη δημιουργία του Υφυπουργείου και για την εκπόνηση νομοθετικού πλαισίου που θα αναγνωρίζει επαγγελματικά τους καλλιτέχνες και εργαζόμενους στον χώρο του πολιτισμού, ο Υπουργός θα έχει σειρά συναντήσεων με όλους τους σχετικούς αντιπροσωπευτικούς φορείς. Όπως, εξίσου συμπτωματικά, σε άλλες συμβουλευτικές επιτροπές υπάρχει μεγαλύτερη παρουσία του γυναικείου φύλου. Παράδειγμα είναι η συμβουλευτική επιτροπή για θέματα ψηφιακής εκπαίδευσης, η οποία έχει συσταθεί και θα δημοσιοποιηθεί εντός των ημερών.

Το πραγματικά σημαντικό ζήτημα αυτές τις ημέρες είναι ότι μετά από δεκαετίες η Κυβέρνηση σήμερα αποφασίζει να δοθεί θεσμικά μεγαλύτερο βάρος και σημασία στα θέματα του πολιτισμού, με τη δημιουργία Υφυπουργείου, το οποίο προορίζεται να συμβάλει σε μια πιο συγκροτημένη και δραστήρια πολιτική για τον πολιτισμό”.

Δήλωση Αρχαιολογικής Λειτουργού

Η Αρχαιολογική Λειτουργός Α’ , Ελένη Προκοπίου, η οποία δεν είναι μέλος της Κλαδικής   του Τμήματος Αρχαιοτήτων, σε γραπτή δήλωση για την απόφαση υπαγωγής του Τμήματος Αρχαιοτήτων στο  υπό ίδρυση Υφυπουργείο Πολιτισμού, αναφέρει ότι δεν ενίσταται  σε αυτή την εξέλιξη, με τις πιο κάτω παρατηρήσεις/προϋποθέσεις:

1. Ο Αρχαιολογικός πλούτος της Κύπρου, αποτελεί το μεγαλύτερο και σημαντικότερο εφόδιο για την αυτοσυνειδησία και την επιβίωση του λαού μας στον τόπο αυτόν, “είναι η πατρίδα που δεν παραδίδεται ή εκποιείται” και χρήζει όντως μίας σοβαρής διαχειριστικής προσέγγισης και στοχευμένες πολιτικές, που προϋποθέτουν ισχυρή πολιτική βούληση και εξειδικευμένη διεπιστημονική υποστήριξη. Αυτή θα μπορούσε να υπάρξει οπουδήποτε και αν αυτό βρίσκεται, συνδυάζεται όμως πρωτίστως με πολιτικές προστασίας φυσικού και παραδοσικαού δομημένου περιβάλλοντος (υπηρεσία περιβάλλοντος, κλάδος διατηρητέων), παρά με θεάματα, δρόμους, μεταφορές κοκ.

2. Το σχήμα, μέσα στο οποίο σχεδιάζεται η ενσωμάτωση του Τμήματος Αρχαιοτήτων θα μπορούσε να έχει θετική εξέλιξη γι’ αυτό (να καταλήξει δηλαδή εν τέλει σε ένα ξεχωριστό Υπουργείο), αν και εφόσον διασφαλιστεί ότι ο στόχος της αλλαγής αυτής είναι η αναβάθμιση της επιχειρησιακής του ικανότητας, με τη δημιουργία παράλληλων τεχνικών εξειδικευμένων υπηρεσιών εκ του μηδενός,  ώστε να μπορεί να απεμπλακεί οριστικά από τις παραδοσιακές σχέσεις εξάρτησης, που είχε από το Τμήμα Δημοσίων Έργων, τόσο  σε σχέση με τη συντήρηση και αναβάθμιση των κτιριακών Μουσειακών του εγκαταστάσεων, αλλά και την υποστήριξη σε τεχνικά έργα αποκατάστασης μνημείων και διαχείρισης αρχαιολογικών χώρων, που είναι και το μεγαλύτερο κομμάτι των αναγκών και της καθημερινής του ενασχόλησης.

3. Είναι σημαντικό πρωτίστως να κατανοηθούν τα σημαντικά μεγάλα κενά και οι ελλείψεις, που επηρεάζουν την ομαλή του λειτουργία, και να υπάρξουν τέτοιες στοχευμένες και δυναμικές παρεμβάσεις, ώστε να ανακτήσει τον ρόλο και το κύρος που του αξίζει, με ισχυρή λειτουργική βάση, και επιχειρησιακή ικανότητα. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο κάτω από ένα Υπουργείο, σχετικό με το αντικείμενο της εργασίας του, έχοντας κανονική εκπροσώπηση στα αρμόδια αντίστοιχα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

—