Οι άγιοι μάρτυρες και ομολογητές της Εκκλησίας της Κύπρου κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες.

Με συγγραφέα τον λόγιο αρχιμανδρίτη και εμβριθή μελετητή, π. Φώτιο Ιωακείμ, πρωτοσύγκελο της Ιεράς Μητρόπολης Μόρφου, κυκλοφόρησε στα μέσα Αυγούστου ένα ιδιαίτερα σημαντικό βιβλίο , με τίτλο : «Οι άγιοι μάρτυρες και ομολογητές της Εκκλησίας της Κύπρου κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες». Πρόκειται ίσως για την πρώτη εμπεριστατωμένη μελέτη για τους άγιους μάρτυρες και ομολογητές της κατά Κύπρον Εκκλησίας. Πρόκειται για βιβλίο χρήσιμο όχι μόνο για τους Θεολόγους, αλλά για κάθε έναν , ο οποίος ενδιαφέρεται σφαιρικά για την Ιστορία της Κύπρου.

Το βιβλίο, το οποίο κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο «Ostracon Publishing» της Θεσσαλονίκης, 2017
Το βιβλίο αποτελεί τη μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία του συγγραφέα, που εκπονήθηκε στο πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στον τομέα ειδίκευσης Πατερικής Γραμματείας και Αγιολογίας, κάτω από την επίβλεψη του καθηγητή κ. Συμεών Πασχαλίδη. Η μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία του π. Φωτίου εγκρίθηκε παμψηφεί με άριστα.

Η εργασία αποτελεί καρπό μακρόχρονης και επίπονης ενασχόλησης του συγγραφέα με την Κυπριακή Αγιολογία.
Ο συγγραφέας στον πρόλογο σημειώνει: «στην εκάστοτε προσπάθεια συγκέντρωσης του αναγκαίου πηγαίου υλικού συνειδητοποιήσαμε τα ποικίλα εγγενή προβλήματα στην Κυπριακή Αγιολογία και τη μεγάλη σύγχυση και ασάφεια που επικρατούσε γύρω από πολλά μεμονωμένα πρόσωπα, αλλά και ομάδες των εν Κύπρω αγίων. Και αντιληφθήκαμε ότι για μία σοβαρή ενασχόληση με το θέμα δεν έπρεπε να ακολουθήσουμε πλέον την αντιγραφή αντιγραφών και τη διαιώνιση με τον τρόπο τούτο των κληροδοτηθέντων πολλαπλών σχετικών σφαλμάτων του παρελθόντος. Ασφαλή και ορθή βάση για την περαιτέρω ενασχόλησή μας με τους εν Κύπρω αγίους μπορούσε να αποτελέσει μία κατά το δυνατόν αναθεώρηση και αποκατάσταση του Αγιολογίου της κατά Κύπρον Εκκλησίας. Σύνθημά μας θέσαμε πλέον το adfontes (επί τας πηγάς)! Αποδυθήκαμε εφεξής (από του έτους 1998, περίπου), με τη βοήθεια του Κυρίου, σε μία μακρόπνοη προσπάθεια εντοπισμού και μελέτης όλων των συναφών πηγών, στις οποίες ήταν βεβαίως δυνατόν να έχουμε πρόσβαση. Και το πολυετές τούτο εγχείρημα δεν ήταν ασφαλώς εύκολο, ούτε και θεωρούμε σήμερα ότι έληξε!».

Ο καθηγητής Χριστιανικής Γραμματείας (Τμήμα Θεολογίας) της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. , Χρήστος Αραπατζής, επισημαίνει :
«Η μεθοδολογία που χρησιμοποίησε ο π. Φώτιος, όπως και η συνέπειά του στις αρχές της, εντυπωσιάζει. Προσπάθησε να εντοπίσει όλες τις συναφείς με την έρευνά του πηγές και να προσδιορίσει με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια, πότε ήκμασε ο κάθε άγιος, ποιές είναι οι ασφαλείς πηγές περί του βίου του, ποιά είναι η καταγωγή και η πορεία του προς την αγιότητα και το μαρτύριο, αν τιμήθηκε λειτουργικά-υμνολογικά από την Εκκλησία, ποιές οι ημέρες μνήμης του, αν υπάρχουν ναοί αφιερωμένοι στη μνήμη του και που διασώζονται τα ιερά του λείψανα».
Το θέμα της εργασίας – βιβλίου υποδιαιρείται σε τέσσερεις υποενότητες.

Στο Μέρος Α´ («Οι άγιοι μάρτυρες και ομολογητές της Εκκλησίας [1ος-5ος αι.]»), περιλαμβάνει σε 19 λήμματα μεμονωμένα πρόσωπα ή ομάδες μαρτύρων, που πληρούν με βεβαιότητα τις προϋποθέσεις ένταξής τους στο έργο, σύμφωνα με τα κριτήρια, που ο συγγραφέας έθεσε . Το πρώτο οφειλετικά και εκτενέστερο λήμμα είναι αφιερωμένο στον απόστολο Βαρνάβα, θεμελιωτή και προστάτη της κατά Κύπρον Εκκλησίας.

Στο Μέρος Β´ («Αμφίβολης εποχής ή τεκμηρίωσης μάρτυρες της Κύπρου») έχουν περιληφθεί 10 αντίστοιχα λήμματα μεμονωμένων προσώπων η ομάδων μαρτύρων.
Στο Μέρος Γ´ («Αρχαιολογικά τεκμήρια για την τιμή αγίων μαρτύρων στην Κύπρο»), επιχειρείται μία πρωτότυπη σύνθεση. Γίνεται δηλαδή προσπάθεια, μαζί με τη βοήθεια ειδημόνων στον τομέα, να συναθροισθούν, όσο το δυνατόν συστηματικά και μέσα στο πλαίσιο μίας διπλωματικής εργασίας, οι περιπτώσεις τιμής αγίων μαρτύρων στην Κύπρο , που τεκμαίρονται μέσα από αρχαιολογικά ευρήματα, χωρίς να γνωρίζουμε εάν ταυτίζονται -τουλάχιστον σε κάποιες από αυτές- προς ορισμένους από τους μάρτυρες, που περιλαμβάνονται ήδη στην παρούσα εργασία.
Στο Επίμετρο περιλαμβάνονται τρεις περιπτώσεις αγίων, που εσφαλμένως εντάχθηκαν σε προγενέστερους καταλόγους αγίων μαρτύρων της Κύπρου, ενώ, όπως εδώ διαφαίνεται, είτε είναι πρόσωπα πλαστά, είτε δεν ανήκουν στην Εκκλησία της Κύπρου.

Το έργο περατώνεται με τα σχετικά συμπεράσματα και περίληψή του στην αγγλική.

Η έκδοση της εργασίας , με ISBN 978-618-5146-51-1, σε σχήμα 4ο (23,7Χ16 εκ.), αριθμεί 472 σελίδες, είναι πολύ καλαίσθητη και κοσμείται με 28 τετράχρωμες ποιοτικές φωτογραφίες, ορισμένες ανέκδοτες.

Στον π. Φώτιο αξίζουν θερμά συγχαρητήρια. Επίσης , του ευχόμαστε να περατώσει την διδακτορική διατριβή του και να συνεχίσει το ερευνητικό και συγγραφικό του έργο. Ελπίζω προσεχώς να μπορέσω να επανέλθω με εκτενέστερο σημείωμα.

*Την κεντρική διάθεση του βιβλίου στην Ελλάδα έχουν οι εκδόσεις: OstraconPublishing,
Ιωάννου Μιχαήλ 2, 54622 Θεσσαλονίκη,
τηλ. (0030) 2310 222726,
email: [email protected]
Στην Κύπρο οι εκδόσεις «Θεομόρφου»,
Πλατεία Ελευθερίας 5,
2731 Περιστερώνα,
τηλ. 22824811
και 99620057 (Κώστας Παπαπολυβίου),
email: [email protected]