Ο ΠΡΟ-ΚΕΝΩΣΑΣ ΕΑΥΤΟΝ ΙΗΣΟΥΣ (Β΄);

Μητροπολίτου

πρ. Χαλκηδόνος Ἀθανασίου*

“Θεόν οὐδεῖς ἑώρακεν πώποτε”

(Ἰωάν. 1, 18)

Γνωστόν ὅτι τό πρόσωπον, τό λίαν σημαντικόν τοῦτο τμῆμα τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ἀποτελεῖ τό ἐμπρόσθιον μέρος τῆς κεφαλῆς ἀπό τό μέτωπον ἕως τόν πώγωνα, τό ὁποῖον χαρακτηρίζεται ἀπό τρία αἰσθητήρια ὄργανα, τά μάτια, τήν μύτην καί τό στόμα, μέσω τῶν ὁποίων ἐκφράζονται πολλά ἀπό τά αἰσθήματα τοῦ ἀνθρώπου. Προσωπογράφος δέ ὁ ἀναπαριστῶν πιστῶς τά χαρακτηριστικά του ταῦτα.

Πρό ἡμερῶν ὁ “δείξας” (Γ. Φαράντος) ἐκυκλοφόρησεν ἄρθρον ὑπό τόν τίτλον: “ὁ προ-κενώσας ἑαυτόν Ἰησοῦς εἰς τήν εἰκονογραφίαν”. Κατόπιν ὁ ἀξιολόγος καί φίλος δημοσιογράφος Ἀριστείδης Βικέτος κατά τήν παρουσίασιν τοῦ ἄρθρου, προσέθεσεν καί μίαν ἑτέραν παράστασιν “ἐν ἑτέρᾳ μορφῇ”, πιθανῶς καί πάλιν τοῦ “προ-κενώσαντος” εἰς τήν ἐφημερίδα “Νυχθημερόν” (7.04.2024). Τοῦτο δέ λόγῳ τῆς θεματικῆς, μορφολογικῆς καί χρωματικῆς συγγενείας τῶν δύο ἔργων[1].

Εἶναι ὅμως καί αὐτό ἀνυπόγραφον, ὡς συνήθως, λίαν πιθανῶς τοῦ ἰδίου καλλιτέχνου S. Gupta λόγῳ τῆς τεχνοτροπίας του. Ἄγνωστον ποῦ εὑρίσκεται σήμερον, ποῖον παριστᾶ, ἡ τεχνική καί χρονολογία του.

Ποῖον λοιπόν παριστᾶ τοῦτο; Πιθανῶς καί πάλιν τόν “προ- κενώσαντα” κατά τό ἥμισυ περίπου τ. ἔ. στηθαῖον, και δη το β’ πρόσωπον της Αγίας Τριάδος καθ’ ότι ” Θεόν (Πατέρα) νοήσαι χαλεπόν, φράσαι δε αδύνατον (Γρηγ. Θεολόγος). Εικονίζει δε αυτόν εις νεαράν ηλικίαν και προσομοιάζοντα προς μίαν γυναίκα (μήπως θεάν (θεόν) των φεμινιστών!). Διά της δεξιάς ευλογεί, ταύτης ούσης μεγαλοσχημάτου και ακαθορίστου είδους. Φέρει χρυσίζοντα φωτοστέφανον και χιτώνα ανοικτόν προς το στήθος – οιωνεί μοντέρνον – με ροδίζοντας και κιτρινοπρασίνους πως ιριδισμούς. Ουδεμία φαίνεται λεπτομέρεια εις το πρόσωπον, εκτός της μακράς καστανής κόμης η οποία περιστοιχίζει αυτό – ανακαλούντος  πως έργα του G. de Chirico. Υπάρχουν τέλος ρήγματα τινά εις το φωτοστέφανον, και πρόσωπον οδηγούντα εις την υποψίαν ότι το έργον αποτελεί τοιχογραφίαν παλαιάν.

Ολόκληρον το βάθος της εικόνος είναι γλυκίζοντος ερυθρού χρώματος, μέλανος προς τα άνω, δίδον την εντύπωσιν ότι το βάθος φλέγεται ολοσχερώς. “πυρ καταβήναι από ουρανού” (Λούκ. 9, 54), “έβρεξε πυρ και θείον απ’ ουρανού” (Λούκ. 17, 29). Άνωθεν του φωτοστεφάνου παρίσταται μέγας σταυρός του ιδίου περίπου χρώματος, εξευμενίζων πως το πυρ του βάθους, φλεγόμενος και ο ίδιος! Σταυρός του μαρτυρίου.

Πάντα ταύτα προσδίδουν εις την παράστασιν ένα χαρακτήρα μάλλον ομιχλώδη, ονειρικόν και μυστηριώδη, εκφραστήν του απροσίτου του Θεού Πατρός ” ούχ ότι τον Πατέρα τις εώρακεν (Ιω. 6,46). Εικονογραφικήν εξαίρεσιν αποτελεί μόνον η σύνθεσις του “Παλαιού των ημερών”, εις τας προθέσεις των Ι. ναών.

Το έργον έχει δισδιάστατον χαρακτήρα και ρεαλιστικόν.

“Κύριε, κύριε επίβλεψον εξ ουρανού και ίδε τα τεκταινόμενα σήμερον….!”

[1] Ἀ. Παπᾶ, πρ. Χαλκηδόνος, Ο Προ-κενώσας εαυτόν Ιησούς εις την εικονογραφίαν, Αγγελιοφόρος 7.4. (2024).

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απὀψεις των συγγραφέων τους