Ο πολύπειρος Θ. Δεμίρης Γ.Γ. του ΥΠΕΞ της Ελλάδος

*Υπηρέτησε στην Κύπρο , είναι άριστος γνώστης του Κυπριακού και των θεμάτων της Ε.Ε.

Ένας εκ των διακεκριμένων Ελλήνων διπλωματών ο Θεμιστοκλής (Θέμος για τους φίλους του) Δεμίρης του Θεοδώρου ανέλαβε από χθες την απαιτητική θέση του γενικού γραμματέα του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδος.
Ο Θ. Δεμίρης αφυπηρέτησε πέρσι τέτοια εποχή από την διπλωματική υπηρεσία, αφού είχε συμπληρώσει το προβλεπόμενο όριο ηλικίας για να είναι στην ενέργεια.
Τελευταίο πόστο του από το 2012 ήταν η Ρώμη. Πλήρωσε το θάρρος της γνώμης του και ο πρώην ΥΠΕΞ, Νίκος Κοτζιάς,  όπως είχε ακουστεί στο Υπουργείο, δεν τον προήγαγε στον βαθμό του full ambassador (πλήρη πρεσβευτή) και έτσι αφυπηρέτησε με τον βαθμό του Πληρεξούσιου Υπουργού Α΄. Ένα χρόνο μετά δικαιώνεται επάξια!
Ο Θέμος Δεμίρης είναι γνωστός στην Κύπρο, όπου υπηρέτησε ως Σύμβουλος και Επιτετραμένος της Πρεσβείας. Υπήρξε στενός συνεργάτης του αείμνηστου, Γιάννου Κρανιδιώτη και πριν την Ρώμη ήταν επικεφαλής της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην Ρώμη πήγε από «καραμπόλα» , καθώς είχε βγει τοποθέτηση του ως πρέσβη στην Άγκυρα, αλλά την υστάτη ανακλήθηκε από το Ελληνικό ΥΠΕΞ.
Τον νέο γενικό γραμματέα και τη σεμνή σύζυγό του, Μάρθα Δεμίρη, γνώρισα κατά την θητεία του (αναχώρησε τον Νοέμβριο του 2013) στην Λευκωσία.

Θέμος και Μάρθα Δεμίρη στην Ρώμη
Από τις πρώτες συναντήσεις διαπίστωσα ότι διέθετε όλα τα προσόντα, που πρέπει, όπως μάθαμε στο Πανεπιστήμιο , να έχει ένας άξιος διπλωμάτης και τα οποία συνοψίζονται στα ακόλουθα:
• Να έχει πίστη στις απόψεις του, αλλά να μην υιοθετεί απόλυτη στάση. Δεν θα λέει ποτέ φράσεις όπως: «Σε καμία περίπτωση», «Για κανέναν λόγο».
• Ακούει τον συνομιλητή του και κάνει διάλογο.
• Δεν μιλά και δεν παίρνει αποφάσεις «εν βρασμώ ψυχής».
• Δίνει έμφαση στον τρόπο, που θα μιλήσει.
• Βασικός του στόχος δεν είναι να ικανοποιήσει (μόνο) τις προσωπικές του φιλοδοξίες, αλλά να φτάσει σε μια κοινά αποδεκτή λύση.
• Είναι δίκαιος και εχέμυθος. Για τον Θέμο Δεμίρη η εχεμύθεια ήταν «εκ των ων ουκ άνευ». 

Τόσο στην Λευκωσία, όσο και για ένα διάστημα στην Ρώμη συνεργάστηκε αγαστά με τον νυν γενικό διευθυντή του Κυπριακού ΥΠΕΞ, πρέσβη Τάσο Τζιωνή. 
Κατά την θητεία του στην Ρώμη πρόβαλε με σειρά εκδηλώσεων των ελληνικό πολιτισμό και τους Έλληνες πνευματικούς ανθρώπους.
Ιδιαίτερα, λόγω της περιόδου που θήτευσε στην Ρώμη, έδωσε έμφαση στο μεταναστευτικό ζήτημα.
Σε άρθρο του στην ιταλική εφημερίδα La Stampa το 2016, με αναφορά στην προσφυγική κρίση, στην στάση της Ιταλίας και της Ελλάδας, ο νέος ΓΓ ΥΠΕΞ τόνιζε:
“Η προσφυγική κρίση δοκιμάζει τις αντοχές του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και όχι μόνον επειδή, όπως συνέβη με την οικονομική κρίση,  βρήκε την Ευρωπαϊκή Ένωση απροετοίμαστη, αλλά κυρίως επειδή φέρνει στο προσκήνιο συμπεριφορές και νοοτροπίες πιο διαφορετικές από την ίδια την κρίση. Διαβρωτικές, διότι υπονομεύουν θεμελιώδεις αρχές και γκρεμίζουν τις νέες κατακτήσεις που ορίζουν αυτό που αντιπροσωπεύει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τέτοιες συμπεριφορές που έρχονται συχνά από όσους, αναζητώντας έναν αποδιοπομπαίο τράγο, συχνά εμφανίζουν την Ελλάδα ως μέρος του προβλήματος, αγνοώντας τις πραγματικές παραμέτρους της κρίσης, τις ίδιες τις ευρωπαϊκές συνθήκες και συμφωνίες, αλλά κυρίως τις δικές τους ευθύνες.
Η Ελλάδα των τριών χιλιάδων νησιών και της μεγαλύτερης ακτογραμμής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, επί περισσότερο από ένα χρόνο δέχεται καθημερινά 2500 ταλαιπωρημένους ανθρώπους που στην συντριπτική πλειοψηφία τους αναγκάστηκαν να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς για να επιζήσουν. Και η Ελλάδα της κρίσης, του τεράστιου χρέους, της εξαετούς επιβληθείσας λιτότητας, της πρωτοφανούς ανεργίας κατάφερε μέχρι τώρα να διασώσει 108.000 ανθρώπους και να διαθέσει 2 δισεκατομμύρια ευρώ για την υποδοχή τους αντιμετωπίζοντας με ανθρωπισμό, αλληλεγγύη και αξιοπρέπεια ένα φαινόμενο με διαστάσεις τέτοιες που κανένα κράτος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνο του”.

“Γράμμα σε νέο διπλωμάτη”
Μετά  την αφυπηρέτηση του και με αφορμή την είσοδο στο ΥΠΕΞ νέων ακολούθων, πολλοί του ζήτησαν ένα “γράμμα σε νέο διπλωμάτη”, Το έγραψε και το έστειλε σε όλους τους συναδέλφους του ως καλωσόρισμα στους νέους, αλλά και ως αποχαιρετισμό στους πιο παλιούς και γνώριμους…”Τοις κείνων ρήμασι πειθόμενος”, και καθώς έγραφε, « δεν μπορώ να έχω τις απαραίτητες διευθύνσεις, παραθέτω εδώ, το κείμενο, για όποιον ενδιαφέρεται και βεβαίως με πολλές ευχές και ελπίδες για τη νέα γενιά συναδέλφων.
https://docs.google.com/…/1wXAYjTa4p_mYzXhLTQmOHGBQJl…/edit

Για τους αγνοουμένους της Κύπρου
Σε σεμινάριο, με θέμα : «ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ – ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ», που έγινε τον Μάϊο του 2000
στο Συνεδριακό Κέντρο Λευκωσίας, ο Θ. Δεμίρης είχε αναφέρει:
«Εικοσιέξη χρόνια σχεδόν μετά από πολύπλοκες εσωτερικές και διεθνείς διαδικασίες, μετά από σειρές διπλωματικών ενεργειών και διαβημάτων, μετά μακρές συνεννοήσεις και επώδυνους συμβιβασμούς, παρεμβάσεις σε διεθνείς οργανισμούς, μετά από ρημαγδούς δηλώσεων, αντιδηλώσεων αλλά και από διαδηλώσεις, λαϊκές κινητοποιήσεις και προσπάθειες διαφώτισης, μετά από διαβεβαιώσεις και υποσχέσεις όμως κρίνοντας από το αποτέλεσμα μετά από 26 χρόνια ματαιοπονίας το θέμα των Αγνοουμένων είναι δυστυχώς ακόμα μπροστά μας. Για δεκάδες σπίτια ένα κρεβάτι αδειανό, για εκατοντάδες οικογένειες μια πληγή κυριολεκτικά στο δικό τους σώμα που δεν λέει να κλείσει, για τις Κυβερνήσεις Κύπρου και Ελλάδος ένα από τα πιο λεπτά θέματα που απαιτεί λύση.
Για αρκετούς μια ενοχλητική παρελθοντολογία που απειλεί τον εφησυχασμό τους. Για άλλους πάλι προνομιακό πεδίο, για εύκολη συγκίνηση και δωρεάν μαθήματα πατριωτισμού. Για μερικούς ευκαιρία καριέρας. Για την λαϊκή συνείδηση πάντως στην Κύπρο και την Ελλάδα ένα πραγματικά ανθρώπινο πρόβλημα που η λύση του έχει καθυστερήσει απαράδεκτα πολύ.
Και πράγματι βλέποντας εκ των υστέρων τα πράγματα, με ψυχραιμία, αλλά και με τη γνώση που συχνά έρχεται όταν αντιμετωπίζεις πολλές τέτοιες καταστάσεις και ξέρεις ότι συμβαίνουν σε τέτοιου είδους διευθετήσεις δεν μπορεί κανείς να μην εντυπωσιαστεί από τις καθυστερήσεις που σημειώθηκαν στην αντιμετώπιση του θέματος. Και σίγουρα κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει γι’ αυτό την ελληνική πλευρά.
Τον Ιανουάριο του ’75 ήδη δραστηριοποιήθηκε έντονα στην Ad-Hoc Eπιτροπή που στήθηκε στα πλαίσια των πρώτων διαβουλεύσεων μεταξύ εκπροσώπων των δύο κοινοτήτων υπό την αιγίδα της ειρηνευτικής δύναμης. Έθεσε το θέμα στον τρίτο γύρο των συνομιλιών στην Βιέννη τον Ιούλιο του ’75. Μετά την αποχώρηση τον Αύγουστο του ’75 του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού και ενώ συνεχίζονται οι Δικοινοτικές συναντήσεις για το θέμα προσέφυγε στην τρίτη επιτροπή της Γενικής Συνέλευσης. Πήγε τον επόμενο χρόνο στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Γενεύη, εισηγήθηκε στον Γενικό Γραμματέα και εν συνεχεία δέχθηκε πρόταση του για σύσταση τριμελούς επιτροπής με συμμετοχή της Διεθνούς Επιτροπής Ερυθρού Σταυρού. Όλα όμως προσέκρουαν στην τουρκική αδιαλλαξία.
Από το ’77 αρχίζει η διελκυστίνδα για την ίδρυση της ΔΕΑ που διήρκησε μέχρι το ’81 οπότε και συμφωνήθηκε η σύσταση της. Χρειάστηκαν όμως άλλα τρία χρόνια για να συμφωνηθούν οι διαδικαστικοί της κανόνες. Όταν τον Μάϊο του ’74 άρχισε επιτέλους το διερευνητικό της έργο διαπιστώθηκε ότι οι διαδικαστικοί κανόνες δεν αρκούσαν για να μπορεί η ΔΕΑ να παράγει έργο. Χρειάζονταν και κατευθυντήριες γραμμές για τις έρευνες. Για να βρεθούν αυτές καθώς και τα κριτήρια για την εξαγωγή συμπερασμάτων χρειάστηκε να περάσουν άλλα 10 χρόνια. Μιλάμε δηλαδή για μια απίστευτη ιστορία καθυστερήσεων και χρονοτριβών που κατέληγε σχεδόν πάντα σε συμβιβασμούς επί διαδικασιών θνησιγενών από την αρχή. Για παράδειγμα όταν καθιερώνεται η αρχή της ομοφωνίας στη ΔΕΑ, μεταξύ των τριών μελών, πόσα περιθώρια για ουσιαστική εργασία και έκδοση πορισμάτων μπορεί να έχει η ΔΕΑ όταν η τουρκική πλευρά νομίμως πλέον μπορεί να ελέγξει τις εξελίξεις.
Τώρα το γιατί δεχθήκαμε τέτοιες μεθοδεύσεις είναι μια συζήτηση που ίσως θα μας πάρει μακριά, πολύ μακριά και δεν είναι του παρόντος. Το γεγονός είναι ότι οι αλλεπάλληλες χρονοτριβές, παρελκύσεις, αναβολές τραβούσαν απίστευτα σε μήκος και θα μπορούσε κανείς και να γελάει αν όλο αυτό το διάστημα δεν υπήρχαν συγγενείς, φίλοι που περίμεναν με αγωνία να μάθουν τι έγιναν οι δικοί τους και άντ’ αυτού πληροφορούνταν κατά καιρούς τις διάφορες φάσεις ενός κακόγουστου σήριαλ το οποίο δεν μπορούσαν να επηρεάσουν. Αλλά το σήριαλ δεν σταμάτησε εκεί. Οι φάκελοι κατατέθηκαν στην ΔΕΑ αλλά έρευνες δεν έγιναν ποτέ. Οι συνεδριάσεις της ΔΕΑ αναλώνονταν σε αστείο περισσότερες φορές διάλογο και όταν το ’96 αποχώρησε το τρίτο μέλος της ΔΕΑ χρειάστηκε να περάσουν δύο χρόνια για να οριστεί το νέο τρίτο μέλος το οποίο και όταν ορίστηκε πάλιν δεν καταλάβαμε να προέκυψε καμιά διαφορά.
Πιγιού, Βούρθ, Ρίτερ εναλλάσσονταν, διαδέχονταν ο ένας τον άλλο χωρίς να υπάρχει πρόοδος. Μάλλον ένα ολόκληρο τέταρτο του αιώνα ξοδεύτηκε για να συμφωνήσουμε με χίλιους δυο συμβιβασμούς σε διαδικασίες και μεθόδους που αναγκαστήκαμε να δεχθούμε προκειμένου να γίνει κάτι και που τελικά δεν έγινε, γιατί η τουρκική πλευρά εμπόδισε για μια ακόμα φορά την εφαρμογή των συμφωνηθέντων. Γι’ αυτό και μέχρι στιγμής η ΔΕΑ δεν έχει μπορέσει να ολοκληρώσει ούτε μια έρευνα και δεν έχει αποφανθεί ούτε για ένα από τους Αγνοούμενους. Απλώς έχει αποδεχθεί τα συμπεράσματα για τον Κασάπη και τον Ζήνωνος από έρευνες που δεν έκανε η ίδια. Όπως και θα δεχθεί φαντάζομαι και τα τυχόν άλλα αποτελέσματα που προέκυψαν και θα προκύψουν από τις εκταφές. Τελικά η υιοθέτηση των αποτελεσμάτων από έρευνες άλλων είναι το μόνο προϊόν που μπορεί να επιδείξει η ΔΕΑ.
Δεν είμαι ειδικός αλλά αναρωτιέμαι αν υπάρχει άλλο προηγούμενο Διερευνητικής Επιτροπής που 20 σχεδόν χρόνια απ’ την ίδρυση της να έχει τόσο χαμηλό δείκτη απόδοσης. Πότε ξανά τόσοι πολλοί χιλιάδες συγγενείς και φίλοι και ένας ολόκληρος λαός περίμεναν τόσο πολύ, 26 σχεδόν χρόνια, για κάτι που τίποτα δεν άξιζε τόσο πολύ αν ζει ή αν πέθανε ο αγαπημένος τους για να μην πάρουν τελικά τίποτα.
Βέβαια για να φτάσουν τα πράγματα εκεί δεν έφτανε μόνο η γνωστή έλλειψη πολιτικής βούλησης από την τουρκοκυπριακή πλευρά. Ο Ντενκτάς για μια ακόμη φορά εκμεταλλεύτηκε την διεθνή ανοχή και ένα γενικότερο κλίμα κόπωσης από το θέμα που σιγά – σιγά άρχισε να προβάλλεται από τον ΟΗΕ και που ήρθε να προστεθεί στην παραδοσιακή πλέον τακτική των ίσων αποστάσεων και του εξίσου καταμερισμού ευθυνών που κατά κόρον υιοθετούνται από τη Διεθνή Κοινότητα στο θέμα των Αγνοουμένων και το Κυπριακό γενικότερα. Διεθνής ανοχή και δήθεν αίσθημα κόπωσης είναι φαινόμενα που πρέπει να μας προβληματίσουν πάντως και να δεχτούν επειγόντως αντίδοτα γιατί τυχόν παράταση και έντασή τους εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για ακόμη μεγαλύτερες δυσχέρειες στην υπόθεσή μας.
Αλλά είναι και κάτι άλλο επίσης αρνητικό, η τουρκική πλευρά έχει καταθέσει τελικά στην ΔΕΑ πεντακόσιες υποθέσεις Τουρκοκυπρίων που θεωρεί Αγνοούμενους από το 63 – 64 και μεταγενέστερα. Όμως οι Τουρκοκύπριοι έχουν αποδεχθεί και το έχουν πει στους ενδιαφερόμενους ότι πρόκειται για νεκρούς, το ενδιαφέρον τους λοιπόν γι’ αυτούς είναι επί εντελώς διαφορετικής βάσης. Ουσιαστικά η τουρκοκυπριακή πλευρά ουδόλως πλέον δεν ενδιαφέρεται για τη ΔΕΑ την οποία απλώς χρησιμοποιεί για να παρεμβάλλει εμπόδια στις έρευνες για τους Αγνοούμενους της ελληνικής πλευράς για τους οποίους μας παρακαλούν να παραδεχθούμε ότι είναι επίσης νεκροί ώστε με συνοπτικές διαδικασίες να κλείσει το θέμα. Αυτό εξυπηρετούν και κατά καιρούς συνεντεύξεις και δηλώσεις διαφόρων τουρκοκυπρίων και του ίδιου του Ντενκτάς ο οποίος έφτασε να παραδεχθεί δημόσια το ’96 ότι δυστυχώς οι ελληνοκύπριοι συλληφθέντες παραδόθηκαν από τον τουρκικό στρατό σε τουρκοκύπριους μαχητές που αντί να τους πάνε στην αστυνομία τους σκότωσαν. Χωρίς ιδέα να ακούονται αντιδράσεις.
Ήταν αυτή η προφανής αδυναμία της ΔΕΑ και η συνειδητοποίηση των αδιεξόδων στα οποία συστηματικά την ωθούσαν η τουρκική στάση που έκανε όλους μας να θεωρήσουμε θετική τη συμφωνία της 31ης Ιουλίου του ’97 μεταξύ του Προέδρου Κληρίδη και του Ντενκτάς στην παρουσία του Φεϊζέλ τότε. Θεωρήθηκε τότε η συμφωνία αυτή ως μια υπέρβαση και θα μπορούσε να ήταν αφού ο Ντενκτάς για πρώτη φορά αναγνώριζε το καθαρά ανθρωπιστικό χαρακτήρα του προβλήματος και το επείγον της επίλυσης. Αναγνώριζε το δικαίωμα των συγγενών να πληροφορηθούν με πειστικά και αποδεικτικά στοιχεία και κατά τρόπον τελεσίδικο την τύχη των αγαπημένων τους. Αναγνώριζε το δικαίωμα των συγγενών εκείνων των Αγνοουμένων που θα αποδειχθεί ο θάνατος να πάρουν τα λείψανα των δικών τους. Συμφωνούσαν να ανοίξει ο δρόμος για ανταλλαγή στοιχείων για τάφους ώστε να πραγματοποιηθούν εκταφές και επιστραφούν τα λείψανα.
Για μια ακόμη φορά όμως αποδειχθήκαμε εύπιστοι ίσως, επειδή θέλαμε από κάπου να πιαστούμε. Και προτιμήσαμε να μην σκεφτούμε ότι όταν η τουρκική πλευρά επί δεκαετίες είχε παρουσιαστεί αδιάλλακτη χωρίς παραμικρή διάθεση συνεργασίας και συνεχώς με παρελκυστική τακτική δεν ήταν πολύ ρεαλιστικό να αναμένεται ότι ξαφνικά τώρα θα γινόταν συνεργάσιμη. Η συμφωνία της 31ης Ιουλίου σύντομα υπονομεύθηκε, εκφυλίστηκε και τελικά έμεινε ανενεργή.
Είναι σ’ αυτό το πλαίσιο όπως το οριοθετούν η διεθνής ανοχή, η τουρκική αδιαλλαξία και η δυσλειτουργία των μέχρι τότε μηχανισμών που η κυπριακή κυβέρνηση αποφάσισε από μόνη της να προχωρήσει σε εκταφές στις ελεύθερες περιοχές σε μια προσπάθεια για να διακριβωθεί η ταυτότητα νεκρών που ετάφησαν με συγνωστή ίσως σπουδή το καλοκαίρι του ’74 και που αρκετοί από αυτούς είναι πιθανόν να συγκαταλέγονται στους Αγνοούμενους. Η Ελληνική Κυβέρνηση στήριξε υλικά, ηθικά και πολιτικά αυτήν την προσπάθεια και εξακολουθεί να τη στηρίζει. Άλλωστε σε ένα μεγάλο βαθμό αφορά Ελλαδίτες Αγνοούμενους. Στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας υπάρχουν οστά που αποδίδονται σε Ελλαδίτες στρατιώτες που ήλθαν και πολέμησαν για την Κύπρο και που τάφηκαν χωρίς η ταυτότητα τους να μπορέσει να εξακριβωθεί. Αλλά και στην Λακατάμια είχαν ταφεί Ελλαδίτες. Δεν αποκλείεται κάποιοι από αυτούς να περιλαμβάνονται στους Αγνοούμενους.
Τώρα πια με τη συνεργασία της επιστήμης μπορούν να υπάρξουν αποτελέσματα. Στο σημείο αυτό να υπενθυμίσω ότι στη ΔΕΑ έχουν κατατεθεί για διερεύνηση 73 φάκελοι που αφορούν Ελλαδίτες από τους οποίους 70 αφορούν στρατιωτικούς. Ήδη μεταξύ των λειψάνων που εκτάφηκαν στην Λακατάμια αναγνωρίστηκε ένα που ανήκει σε Ελλαδίτη στρατιώτη, το Χρίστο Κουκουλάρη, που το όνομα του περιλαμβάνεται στον κατάλογο Αγνοουμένων που είχε κατατεθεί στη ΔΕΑ. Οι οικείοι του έχουν ήδη ενημερωθεί από τις Αρχές και σύντομα τα οστά θα μεταφερθούν στην Ελλάδα για να δοθούν στην οικογένεια του και να ταφούν με την τιμή που τους αρμόζει. Όμως η εξέλιξη αυτή όσο και άλλες παρεμφερείς που θα ακολουθήσουν όσον και αν ήταν απαραίτητη δεν θα πρέπει να οδηγεί σε παρανοήσεις. Το θέμα των Αγνοουμένων κάθε άλλο παρά είναι θέμα ταυτοποίησης λειψάνων. Παραμένει πάνω από όλα θέμα παροχής πληροφοριών για την τύχη κάθε ενός Αγνοούμενου χωριστά. Και η προσπάθεια Αθήνας και Λευκωσίας θα συνεχιστεί μέχρις ότου οι οικείοι τους, που τους άφησαν ζωντανούς, πληροφορηθούν με σαφήνεια και υπευθυνότητα την τύχη τους και να πειστούν με αδιάψευστα τεκμήρια.
Με τις εκταφές, την ταυτοποίηση λειψάνων, την ενημέρωση των 126 οικογενειών που οι φάκελοι τους για τους δικούς τους αποφασίστηκε να μην κατατεθούν, με την έστω και καθυστερημένη δημοσιοποίηση του καταλόγου των Αγνοουμένων, η Ελληνική πλευρά αποδεικνύει για ακόμη μια φορά την καλή της θέληση. Δείχνει ότι κάνει ό,τι μπορεί, ό,τι περνάει από το χέρι της για να δοθεί σε όσους περισσότερους οικείους Αγνοουμένων μια απάντηση στο ερώτημα που τους βασανίζει για χρόνια. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνει την πίεση προς την τουρκική πλευρά ώστε να συνεργαστεί. Παράλληλα ακυρώνει τις τυχόν επιχειρηματολογίες τρίτων ότι διατηρεί δήθεν το θέμα ανοικτό, φουσκώνοντας τεχνητά τους αριθμούς για προπαγανδιστικούς λόγους. Όμως το κυρίαρχο δεν ήταν βεβαίως η όποια χρησιμότητα της επιχείρησης σε διπλωματικό επίπεδο. Κάθε άλλο.
Οι εκταφές και η προσπάθεια ταυτοποίησης αποφασίστηκαν παρά το υψηλό τους κόστος, σε ανθρώπινη οδύνη, σε ανάκληση αναμνήσεων, σε αναμόχλευση ανοχών, σε αποκαλύψεις για παράλυση κρατικών μηχανισμών γιατί κρίθηκε πολύ σωστά ότι σκοπιμότητες και συγκάλυψη δεν χωρούν όταν πρόκειται για θέματα που βασανίζουν έστω και μια οικογένεια.
Οι συγγενείς και φίλοι των Αγνοουμένων, ο λαός της Κύπρου και της Ελλάδας δικαιούνται να γνωρίζουν και οι Κυβερνήσεις είναι υποχρεωμένες να εξαντλούν τα μέσα τους για την αποκάλυψη της αλήθειας, όσο και αν είναι οδυνηρή, είναι προτιμότερη από το βάρος της αμφιβολίας ή το σκοτάδι της άγνοιας. Γι’ αυτό και οι προσπάθειες στον τομέα αυτό θα συνεχιστούν. Και είναι απαραίτητο να συνεργαστούν όλες οι οικογένειες που ακόμα διστάζουν στην Κύπρο και την Ελλάδα. Τα πρώτα αποτελέσματα ελπίζουμε να πείσουν τους οικείους ορισμένων Αγνοουμένων που δεν έχουν ακόμα συνεργαστεί ότι εδώ γίνεται μια σοβαρή δουλειά χωρίς σκοπιμότητες και με γνώμονα κυρίως το δικό τους δικαίωμα στη γνώση.
Μέχρι τότε πάντως απαιτείται ιδιαίτερη περίσκεψη και κυρίως αποφυγή της εύκολης συμβιβατολογίας. Όχι διασπορά φημών όχι καλλιέργεια καχυποψίας. Και είναι πράγματι απαράδεκτη η τακτική ορισμένων να παίζουν με τον πόνο χιλιάδων οικογενειών γιατί κατά καιρούς γινόμαστε μάρτυρες διαφόρων προσπαθειών, προκλήσεως θορύβου με μόνο εμφανή στόχο την προβολή ορισμένων. Έτσι βλέπουμε να παράγονται ανά τακτές περιόδους πληροφορίες που πότε κάνουν λόγο για αγωνιώδη σημειώματα τυλιγμένα σε πορτοκάλια ή λεμόνια σ’ ένα τουρκικό συσκευαστήριο ή για αλυσοδεμένους άνδρες, σε ομαδικά έργα που μιλούν ελληνικά, για ανάπηρους Αγνοούμενους που ζητούν βοήθεια από Έλληνες οδηγούς φορτηγών κλπ. Σε πρόσφατο βιβλίο έγινε λόγος μάλιστα ακόμα και για συγκεκριμένο αριθμό ζωντανών Αγνοουμένων που ζουν σε απομακρυσμένη περιοχή και που έχουν συναντηθεί με Έλληνες στρατιωτικούς και μάλιστα με πλήρη γνώση της Κυβέρνησης Ελλάδος και Κύπρου. Έτσι απλά και εντελώς επιπόλαια χωρίς διασταύρωση και με πλήρη αδιαφορία της συνέπειας. Αντίστοιχες δηλώσεις είχαν γίνει και εδώ πριν από καιρό.
Όταν πρόκειται για οικογενειακά δράματα και πληγές χαίνουσες ακόμα νομίζω πως είναι από κάθε άποψη απαράδεκτα τα παιχνίδια με τον πόνο των ανθρώπων. Είναι επίσης απαράδεκτη ακόμα και η ανοχή σε δημοσιεύματα που εμφανίζουν την Ελληνική και την Κυπριακή Κυβέρνηση να θυσιάζουν δήθεν την αλήθεια σε πολιτικές σκοπιμότητες. Οι φιλόδοξοι και ευφάνταστοι αναμεταδότες αοριστιών, φημολογιών, αστήριχτων ισχυρισμών, είναι καιρός να αντιληφθούν ότι το αμάλγαμα πατριωτικών κομπασμών, αποσπασματικών δηλώσεων, διαστρεβλωμένης αλήθειας και μυθιστορηματικής φαντασίας, πέραν του ότι εκθέτει τους ίδιους, πράγμα που ελάχιστη ίσως σημασία έχει, κυρίως υπονομεύει την ίδια μας την υπόθεση.
Η Ελληνική και Κυπριακή Κυβέρνηση έχουν και την διάθεση και τα μέσα να ερευνήσουν τις σοβαρές πληροφορίες που τους περιέρχονται και όποτε χρειάστηκε το έκαναν υπεύθυνα, με σοβαρότητα και με πλήρη επίγνωση της λεπτότητας του θέματος. Και ουδέποτε βεβαίως απεκρύβησαν στοιχεία. Αντίθετα στόχος ήταν και είναι η εξακρίβωση κάθε πληροφορίας όσον κι αν φαίνεται απίστευτη ώστε να υπάρξει πλήρης και υπεύθυνη γνώση για κάθε ένα από τους Αγνοούμενους μας. Βεβαίως τώρα πια στο θέμα των Αγνοουμένων δεν έχουμε ψευδαισθήσεις. Η μέχρι τώρα εμπειρία ίσως μας έχει κάνει λίγο σοφότερους. Άλλωστε εμπειρίες είναι το όνομα που συνήθως δίνουμε στα λάθη μας, που ίσως κάποτε κάναμε όλοι μας, οι υπηρεσίες και οργανώσεις συγγενών που τώρα πια αντιλαμβάνονται ελπίζω όλοι καλύτερα τα πράγματα.
Έτσι βαθμιαία συνειδητοποιούν ότι η υπόθεση των Αγνοουμένων είναι πολύ σοβαρή και δεν σηκώνει επιπολαιότητες, ούτε προσφέρεται για ανέξοδη καπηλεία. Αποκτάται επίσης μια ορθότερη αντίληψη των προτεραιοτήτων. Για παράδειγμα έχει βαθμιαία συνειδητοποιηθεί ότι η πλήρης γνώση για το θέμα, αν έλθει, θα έλθει αν και η Τουρκία, όχι η τουρκοκυπριακή πλευρά, υποχρεωθεί να συνεργαστεί. Όσον και αν μοιραία κρατήθηκε σε ένα δικοινοτικό επίπεδο η Τουρκία δεν είναι στο απυρόβλητο. Το αντίθετο είναι στο στόχαστρο. Όχι υποχρεωτικά για να της ζητηθούν ευθύνες αλλά για να υποχρεωθεί να χρησιμοποιήσει τα άφθονα μέσα που διαθέτει για τη λύση του ανθρώπινου δράματος.
Στην πρόσφατη έκθεση της για την τέταρτη διακρατική προσφυγή της Κύπρου κατά της Τουρκίας, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατέδειξε τις ευθύνες της Τουρκίας και πιστοποίησε τις παραβιάσεις από την Άγκυρα όχι από το ψευδοκράτος, σειράς άρθρων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Επειδή δεν έδωσε, ούτε δίνει καμιά πληροφορία, επειδή δεν έλαβε μέτρα για να τιμωρηθούν όσοι πιθανόν ήταν υπεύθυνοι επειδή εξαφανίστηκαν κρατούμενοι αλλά και επειδή καταπάτησε τα δικαιώματα όχι μόνο των Αγνοουμένων αλλά και των συγγενών τους. Της υπόθεσης ήδη επιλαμβάνεται το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η Τουρκία θα υποχρεωθεί πλέον να αντιμετωπίσει όχι κάποιο θεσμό ανάπηρο που μπορεί ατιμώρητα να εξευτελίζει αλλά τους Ευρωπαίους Δικαστές.
Υπάρχει όμως και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η στάση της Τουρκίας στο θέμα των Αγνοουμένων δεν μπορεί παρά να συνεκτιμηθεί μεταξύ άλλων και ως δείγμα γραφής για την τυχόν νέα στάση της Ευρώπης και της Ελλάδος. Με το Ελσίνκι η Ελληνική Κυβέρνηση έκανε μια μεγάλη υπέρβαση ξεπερνώντας στερεότυπα και δοκίμασε με θάρρος μια νέα σχέση με την Τουρκία, απελευθερώνοντας το δρόμο της προς την Ευρώπη. Παράλληλα όμως εξασφαλίστηκαν και ήδη γίνεται αντικείμενο διαπραγμάτευσης οι μηχανισμοί ελέγχου της Τουρκίας. Τα προβλήματα της Τουρκίας με την Ελλάδα, το Κυπριακό έγιναν πλέον και θέματα ευρωτουρκικά. Η Τουρκία καλείται να δώσει εξετάσεις σε σειρά ζητημάτων. Η τυχόν διάθεση συνεργασίας της και στον τομέα των Αγνοουμένων μπορεί να αποτελέσει ένα από τα πρώτα τεστ για την αλλαγή της τουρκικής νοοτροπίας.
Κυρίες και κύριοι, όσον και αν ακούγεται κοινότοπο είναι προφανές ότι το θέμα των Αγνοουμένων έχει μπει σε νέα φάση. Μετά από χρόνια έλλειψης αποτελεσμάτων και στείρας κινητικότητας για πρώτη φορά υπάρχουν εξελίξεις που δημιουργούν νέες πραγματικότητες και αποκαθιστούν ορισμένα πράγματα σε μια πιο σωστή διάσταση. Θα είναι κρίμα και η σημερινή συγκυρία να περάσει ανεκμετάλλευτη. Η δημοσίευση του καταλόγου Αγνοουμένων στην οποία η Κυπριακή Κυβέρνηση δεσμεύτηκε να προχωρήσει σύντομα, το ξεκαθάρισμα του καταλόγου αυτού από περιπτώσεις που κρίθηκε ότι δεν έπρεπε να περιλαμβάνονται, οι νέες ηγεσίες στις οργανώσεις συγγενών, η απόπειρα για νέο κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, η παραδοχή των ευθυνών της Τουρκίας απ’ το Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι εμπειρίες από Βοσνία και Κόσσοβο οριοθετούν ένα νέο πλαίσιο μια νέα βάση εκκίνησης. Οι προσπάθειες θα συνεχιστούν και θα ενταθούν μήπως και δει η ιδέα το τέρμα. Μήπως και εφαρμοστεί η συμφωνία της 31ης Ιουλίου.
Όμως κυρίως θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια για να βρεθούν νέοι τρόποι πιο ευφάνταστοι για να προσεγγιστεί το πρόβλημα. Τα λόγια και οι πανηγυρικοί για να πείσουμε τους εαυτούς μας καλοί είναι. Δεν σημαίνουν όμως πολλά πράγματα. Οι κινητοποιήσεις και η διαφώτιση όσο κι αν χρειάζονται έχουν όρια και δεν θα μας λύσουν το πρόβλημα. Και όταν αυτό το πρόβλημα η Τουρκία δεν θέλει καν να υπάρχει και η Διεθνής Κοινότητα προτιμά να ξεχνάει πρέπει εμείς που είναι δικό μας να βρούμε τους τρόπους, τις διαδικασίες, τις τακτικές που θα φέρουν την λύση.
Παράλληλα το θέμα θα πρέπει να παραμείνει στην ημερήσια διάταξη σ’ όλους τους αρμόδιους διεθνούς οργανισμούς, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στον ΟΗΕ, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Όχι για κάποια νίκη έναντι της Τουρκίας αλλά για να υποχρεωθεί η Άγκυρα να συνεργαστεί. Ο αγώνας Ελλάδος και Κύπρου θα συνεχιστεί γιατί είμαστε όλοι εκτεθειμένοι στα μάτια των συγγενών, στα μάτια των λαών, στα μάτια της πολιτισμένης ανθρωπότητας μέχρι να αποκαλυφθεί η αλήθεια. Στην εκπλήρωση του καθήκοντος απέναντι σε οικογένειες που ακόμη ρωτούν, απέναντι σε ανθρώπους που τίμησαν την πατρίδα τους όσο λίγοι, απέναντι στην ιστορία και τελικά απέναντι στους εαυτούς μας δεν χωράνε εκπτώσεις. Ευχαριστώ πολύ».

Στην Ρώμη με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο
Στις 10 Ιουνίου του 2014, όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθλλομαίος ήταν στο Βατικανό προσκεκλημένος του Πάπα Φραγκίσκου, ο Θέμος και η Μάρθα Δεμίρη την Κυριακή της Πεντηκοστής Παρακολούθησαν την Θεία Λειτουργία και τον Εσπερινό της Γονυκλισίας , που χοροστάτησε ο κ. Βαρθολομαίος.

Επίσης παρέθεσαν στην κατοικία τους ένα σεμνό γεύμα προς τιμή του Προκαθημένου της Ορθοδοξίας
Όπως έγραφα τότε σε ανταπόκριση στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στο γεύµα µεταξύ άλλων παρακάθησε και ο Πατριάρχης Ιεροσολύµων Θεόφιλος.
Ο έλληνας πρέσβης στην πρόποσή του υπέρ του Πατριάρχη τόνισε ότι για τον ίδιο και την οικογένειά του η παρουσία του στην πρεσβευτική κατοικία αποτελεί ιδιαίτερη τιµή.

Επίσης επικαλέστηκε τα λόγια του κ. Βαρθολοµαίου πρόσφατα στον Ναό της Αναστάσεως, στα Ιεροσόλυμα, ότι τα Πατριαρχεία Κωνσταντινουπόλεως και Ιεροσολύµων φυλάσσουν Θερµοπύλες, το πρώτο τις Θερµοπύλες του Γένους και το δεύτερο τις Θερµοπύλες των Αγίων Προσκυνηµάτων. Ο έλληνας πρέσβης εξήρε το πολύπλευρο έργο του Οικουµενικού Πατριάρχη και επεσήµανε ότι ως θρησκευτικός ηγέτης τυγχάνει διεθνούς αναγνώρισης, πράγµα που αποδείχθηκε και από την πρόσκληση που του απηύθυνε ο Πάπας για να είναι παρών στην προσευχή για την ειρήνη µεταξύ του προέδρου του Ισραήλ, Σιµόν Πέρες, και του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχµούτ Αµπάς. Με συγκίνηση ο κ. Δεμίρης έκανε αναφορά στον µακαρίτη πατέρα του, ο οποίος ήταν ιεροψάλτης και στη χαρά που αισθανόταν μέχρι το τέλος της ζωής του από το γεγονός ότι το Οικουµενικό Πατριαρχείο του είχε απονείμει το οφίκιο του Αναγνώστου. Καταλήγοντας ευχήθηκε υγεία και µακροηµέρευση στον Οικουµενικό Πατριάρχη εν όψει και της ονοµαστικής του εορτής, την Τετάρτη. Ο Οικουµενικός Πατριάρχης απαντώντας εξέφρασε τις ευχαριστίες του για το γεύµα και για την φιλοξενία.

Α. ΒΙΚΕΤΟΣ