Ο ΟΗΕ για τους κινδύνους από την ρύπανση του αέρα

Το 1/4 των θανάτων και ασθενειών παγκοσμίως προκαλείται από την περιβαλλοντική ρύπανση συμπεριλαμβανομένης της ρύπανσης του αέρα.

Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου και αποτελεί την κύρια εκδήλωση του ΟΗΕ από το 1972, με στόχο να υπενθυμίζει στους κατοίκους του πλανήτη ότι το μέλλον της ανθρωπότητας είναι άμεσα συνυφασμένο με το μέλλον των οικοσυστημάτων.
Θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος 2019 είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση και στόχος της είναι να παροτρύνει τις κυβερνήσεις, τη βιομηχανία, τις κοινότητες και τα άτομα να στραφούν προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και τις πράσινες τεχνολογίες και να βελτιώσουν την ποιότητα του αέρα σε πόλεις και περιοχές σε όλο τον κόσμο.
Κυβερνητική ανακοίνωση αναφέρει:
«Στην γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα ¨Εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ: ποιότητα του αέρα, ύδατα και απόβλητα¨ του 2019, υπενθυμίζεται ότι η ρύπανση του αέρα εσωτερικών και εξωτερικών χώρων εξακολουθεί να συνιστά σημαντικό κίνδυνο εντός της ΕΕ και αλλού.
Αποτελεί ,επίσης, τον κυριότερο κίνδυνο για την υγεία και το περιβάλλον σε παγκόσμια κλίμακα με 6,5 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως και υψηλό κόστος για την κοινωνία, για τα συστήματα υγείας, για την οικονομία και για όλους όσων επηρεάζεται η υγεία.
Στην Ευρώπη, ο αριθμός των πρόωρων θανάτων εκτιμάται σε περίπου 400.000 ετησίως σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου με θέμα την ατμοσφαιρική ρύπανση, στην οποία επισημαίνεται ότι η υγεία των Ευρωπαίων πολιτών εξακολουθεί να μην προστατεύεται επαρκώς.
Όσον αφορά την Κύπρο η Επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ 2019 Έκθεση χώρας – ΚΥΠΡΟΣ αναφέρει ότι, παρά τη μείωση των εκπομπών από το 1990, η χώρα πρέπει να καταβάλει πρόσθετη προσπάθεια ώστε να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών (σε σχέση με τα επίπεδα του 2005), οι οποίες ορίζονται στη νέα οδηγία σχετικά με τα εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών για την περίοδο 2020-2029, καθώς και για κάθε έτος, αρχής γενομένης από το 2030.
Η ποιότητα του αέρα στην Κύπρο καταγράφεται γενικά ως καλή, με εξαιρέσεις. Εντούτοις, για το έτος 2015, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος εκτίμησε ότι περισσότεροι από 750 πρόωροι θάνατοι μπορούσαν να αποδοθούν στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Για το 2017 αναφέρθηκαν υπερβάσεις των προτύπων ποιότητας του αέρα της ΕΕ σε σχέση με το όζον.
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ), η δράση της ΕΕ για την προστασία της ανθρώπινης υγείας από την ατμοσφαιρική ρύπανση δεν απέδωσε τον αναμενόμενο αντίκτυπο.
Σήμερα, παρακολουθούνται μόνο τα αιωρούμενα σωματίδια PM10 και PM2,5 (κλίμακα μικρομέτρου). Όμως, από άποψη υγείας, ορισμένα πολύ μικρά αιωρούμενα σωματίδια έχουν πολύ μεγαλύτερη επίπτωση στην υγεία (νανοκλίμακα), επειδή διεισδύουν πολύ βαθύτερα στο ανθρώπινο σώμα και μπορεί να συσσωρευθούν σε ζωτικά όργανα. Απαιτείται, συνεπώς, η νομοθεσία της ΕΕ να λάβει υπόψη το γεγονός αυτό και να προβλέπει έλεγχο των εν λόγω σωματιδίων, ώστε να μειωθεί σταδιακά η παρουσία και αυτών των σωματιδίων στον αέρα.
Το ίδιο θα πρέπει να γίνει και με τους πολύ-κυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (ΠΑΥ) και άλλους ρύπους που δεν τελούν ακόμη υπό παρακολούθηση, συμπεριλαμβανομένων όσων σχετίζονται με αποτεφρωτήρες, μεταφορές με πλοία, χερσαία οχήματα, εργοταξιακά μηχανήματα κ.ά.
Επίσης, πρέπει να διασφαλιστεί εναρμόνιση μεταξύ των διαφόρων ρυθμίσεων της ΕΕ, για παράδειγμα η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) θα πρέπει να θεσπίσει στόχους για τη ρύπανση του ατμοσφαιρικού αέρα από τον αγροτικό τομέα, ο οποίος είναι υπεύθυνος για περισσότερο από το 95 % των εκπομπών αμμωνίας.
Τέλος, υπενθυμίζεται ότι η ποσοτική αποτίμηση των ρύπων βασίζεται επί του παρόντος στο βάρος τους (σε μg/m3), παρά το γεγονός ότι, εδώ και πολλά χρόνια, τοξικολόγοι τονίζουν σε επιστημονικές συναντήσεις ότι θα ήταν καλύτερη η ποσοτική αποτίμησή τους σε αριθμό σωματιδίων. Η προσέγγιση αυτή καθίσταται ακόμη σημαντικότερη εφόσον υπάρχει ενδιαφέρον για τα πολύ μικρά στοιχεία που αναπνέουμε.
Για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα θα πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρότερα οι ισχύοντες κανόνες και να τιμωρείται αυστηρότερα η μη συμμόρφωση, αλλά και τα πρότυπα που θεσπίζονται στις ευρωπαϊκές οδηγίες θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις ελλείπουσες συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), όταν αυτές προστατεύουν περισσότερο την υγεία των ανθρώπων.
Όπως χαρακτηριστικά τόνισε σε συνέντευξή της η 16χρονη Γκρέτα Τούνμπεργκ ¨ Η κλιματική αλλαγή είναι άσπρο –μαύρο, ή ο ανθρώπινος πολιτισμός μας θα συνεχίσει να υπάρχει ή όχι. Δεν υπάρχει γκρίζο όταν πρόκειται για την επιβίωσή μας. Πρέπει να σταματήσουμε την εκπομπή αερίων θερμοκηπίου. Και όλοι πρέπει να αλλάξουμε γι ‘αυτό. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί οι άνθρωποι, ενώ λένε ότι η αλλαγή του κλίματος είναι μια απειλή, στη συνέχεια απλά συνεχίζουν τις κακές τους συνήθειες που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή¨.

Την ίδια ώρα που η Γκρέτα και οι νέοι διαδηλώνουν σε όλο τον κόσμο για την κλιματική αλλαγή, σε έκθεση του ΟΗΕ τονίζεται πως το 1/4 των θανάτων και ασθενειών παγκοσμίως προκαλείται από την περιβαλλοντική ρύπανση συμπεριλαμβανομένης της ρύπανσης του αέρα.
Στην Κύπρο η μη έλευση του φυσικού αερίου, η πολύ μικρή βελτίωση στο θέμα της χρήσης μέσων μαζικής μεταφοράς, η μεγάλη χρήση συμβατικών καυσίμων, τα αιωρούμενα σωματίδια και οι καταιγίδες σκόνης αποτελούν μια αρνητική πραγματικότητα.
Κατά την άποψή μας, η χώρα χρειάζεται τολμηρές πολιτικές αποφάσεις και κρατικές και ιδιωτικές επενδύσεις στον άξονα της βιώσιμης ανάπτυξης.
Χρειάζεται άμεση στροφή στην ηλεκτροκίνηση και στην χρήση μέσω μαζικής μεταφοράς. Τα σχέδια βιώσιμης κινητικότητας πρέπει να υλοποιηθούν το συντομότερο, ταυτόχρονα με την ανάπτυξη των ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας.
Μιλώντας για την προστασία του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή, πέρα από την εφαρμογή της συμφωνίας των Παρισίων, την εφαρμογή μέτρων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και επίτευξη των στόχων και υποχρεώσεων που απορρέουν από το ευρωπαϊκό κεκτημένο, αυτό που χρειάζεται να κατανοήσει η ανθρωπότητα είναι ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου δεν είναι η μόνη αιτία της αλλαγής του κλίματος.
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί το σύμπτωμα ενός λανθασμένου, σπάταλου αναπτυξιακά, μη βιώσιμου μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης.
Κατ’ επέκταση, η λύση βρίσκεται στην επαναξιολόγηση του μοντέλου αυτού και σε έναν επανακαθορισμό των εννοιών της ευημερίας και της περιβαλλοντικής και δια-γενεακής δικαιοσύνης.
Υπάρχει ανάγκη για άμεση στροφή των οικονομιών προς μια βιώσιμη κατεύθυνση, μια στροφή που θα οδηγεί ταυτόχρονα στην έξοδο από τη σημερινή οικονομική και κοινωνική κρίση, δημιουργώντας νέες πράσινες θέσεις εργασίας.
Οι αποφάσεις πέρα από πολιτικές σε επίπεδο κρατών, είναι και προσωπικές και εκφράζονται μέσα από την αλλαγή στις συνήθειες, την πράσινη κατανάλωση και το πράσινο επιχειρείν στη βάση της αειφόρου ανάπτυξης και της κυκλικής οικονομίας».