Ο φυλακισμένος ρυθμιστής των εκλογών στην Τουρκία προβλέπει την πτώση του Ερντογάν

Εκατομμύρια κουρδικές ψήφοι θα αποδειχθούν καθοριστικές στις εκλογές της 14ης Μαΐου, λέει ο Selahattin Demirtaş στο POLITICO*.

Ο άνθρωπος που μπορεί να διαμορφώσει τις ιστορικές εκλογές στην Τουρκία , στις οποίες ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιδιώκει να εδραιώσει την 20ετή κυριαρχία του στην εξουσία , διεξάγει την εκστρατεία του από ένα κελί φυλακής και πιστεύει ότι έχει πλεονέκτημα.

Ο Selahattin Demirtaş, πρώην υποψήφιος πρόεδρος και ηγέτης κόμματος, περνά τον έβδομο χρόνο του πίσω από τα κάγκελα με κατηγορίες για τρομοκρατία σε φυλακή υψηλής ασφαλείας κοντά στα ελληνικά σύνορα. Ωστόσο, εξακολουθεί να ασκεί τεράστια επιρροή στις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές της 14ης Μαΐου που βρίσκονται επί ξυρού ακμής,  κυρίως λόγω των ψήφων εκατομμυρίων Κούρδων, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα πέμπτο του πληθυσμού των 85 εκατομμυρίων του μέλους του ΝΑΤΟ.

Αυτές οι κουρδικές ψήφοι είναι τώρα πιθανό να αποδειχθούν καθοριστικές και ο Demirtaş εκτιμά ότι το κόμμα του, το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), αντιπροσωπεύει περίπου τα δύο τρίτα αυτών των ψήφων. “Σε αυτές τις κρίσιμες εκλογές, όπου ακόμη και μισό τοις εκατό είναι κρίσιμο, οι Κούρδοι ψηφοφόροι θα έχουν μεγάλη επιρροή στον καθορισμό του αποτελέσματος”, δήλωσε στο POLITICO, σε συνέντευξη που παραχώρησε μέσω των δικηγόρων του, ενώ παραπονέθηκε ότι “είναι πολύ δύσκολο να παρακολουθείς και να συμμετέχεις στην πολιτική από μια φυλακή υψίστης ασφαλείας”.

“Πιστεύω ότι ο Ερντογάν θα χάσει στον πρώτο γύρο των εκλογών με μεγάλη διαφορά”, πρόσθεσε ο 50χρονος, ο οποίος αντιμετωπίζει 38 φορές ισόβια κάθειρξη αν καταδικαστεί και διαμαρτύρεται ότι οι κατηγορίες εναντίον του αποτελούν μέρος μιας πολιτικής δίωξης από την κυβέρνηση.

Οι εκλογές στην Τουρκία εξελίσσονται σε μια από τις πιο προσεκτικά παρακολουθούμενες πολιτικές αναμετρήσεις της χρονιάς, με τεράστιες στρατηγικές επιπτώσεις για την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Πολλοί βλέπουν την ψηφοφορία ως μια κρίσιμη στιγμή για τη διάσωση της δημοκρατίας από την ολοένα και πιο συγκεντρωτική διακυβέρνηση του Ερντογάν, αλλά ο ίδιος ο ισλαμιστής λαϊκιστής πρόεδρος θα είναι δύσκολο να ηττηθεί, καθώς είναι ένας βετεράνος αγωνιστής με βαθιά λαϊκή υποστήριξη, ο οποίος μπορεί να αξιοποιήσει όλους τους πόρους του κράτους και μια εύκαμπτη κουλτούρα μέσων ενημέρωσης.

Σε μια προσπάθεια να σπάσουν τον έλεγχο του Ερντογάν, έξι αντιπολιτευόμενα κόμματα έχουν συγκεντρωθεί πίσω από τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ως κοινό διεκδικητή της προεδρίας. Το HDP του Demirtaş δεν έχει προσχωρήσει επίσημα σε αυτή τη συμμαχία, αλλά ενισχύει την υπόθεση του Kılıçdaroğlu με το να μην κατεβάζει δικό του υποψήφιο για την προεδρία.

Ενώ ο Ερντογάν είναι σίγουρα πιο ευάλωτος φέτος από ποτέ άλλοτε, λόγω του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού και της αυξημένης αγανάκτησης για τις πελατειακές σχέσεις και την κακοδιαχείριση, δεν είναι ακόμα δυνατό να  υπολογιστεί το αποτέλεσμα των εκλογών, με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν γενικά μικρό προβάδισμα του αντίπαλου [του Ερντογάν].

Ο ρυθμιστής

Ο Demirtaş κέρδισε για πρώτη φορά τη διεθνή προσοχή ως δύναμη στην τουρκική πολιτική πριν από σχεδόν μια δεκαετία, όταν εδραίωσε τη φήμη του ως ρυθμιστικού παράγοντα. Τραγουδοποιός, βραβευμένος συγγραφέας πέντε βιβλίων και δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σημείωσε εξαιρετική επιτυχία στην προεδρική κούρσα της Τουρκίας το 2014, όταν βγήκε πολύ έξω από την κουρδική του βάση για να συγκεντρώσει σχεδόν το 10% των συνολικών ψήφων, και στις βουλευτικές εκλογές του 2015, όταν ως κοινός ηγέτης του κόμματός του εξασφάλισε 80 βουλευτές, στερώντας την πλειοψηφία από το κόμμα ΑΚ του Ερντογάν.

Για τους υποστηρικτές του Demirtaş, αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο ο Ερντογάν προσπαθεί να τον εξουδετερώσει.

Ο ίδιος ο Demirtaş τονίζει ότι η απογοήτευση των Κούρδων για το κυβερνών κόμμα έχει αυξηθεί μόνο μετά τις αρχικές πολιτικές του ανακαλύψεις.

“Τα τελευταία χρόνια, λόγω των αυταρχικών πολιτικών πίεσης του Ερντογάν, οι Κούρδοι έχουν στοχοποιηθεί μαζί με όλες τις ομάδες της αντιπολίτευσης. Δώδεκα εκλεγμένοι Κούρδοι βουλευτές, 102 δήμαρχοι και χιλιάδες κομματικά στελέχη και συμπαθούντες έχουν φυλακιστεί. Κυβερνήτες και άλλοι κρατικοί αξιωματούχοι διορίστηκαν ως διαχειριστές στους δήμους τους. Ο Ερντογάν έχει στραφεί προς μια ακραία εθνικιστική πολιτική που επιδεικνύει ανοιχτά εχθρότητα προς τους Κούρδους και έχει χάσει σημαντικό μέρος της υποστήριξης των Κούρδων”, είπε.

Για πολλούς, το δράμα του Demirtaş έχει γίνει μια μελέτη περίπτωσης της τεράστιας έκτασης της εξουσίας του Ερντογάν.

Έχουν περάσει τρία χρόνια από τότε που το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κάλεσε την Τουρκία “να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα” για να εξασφαλίσει την απελευθέρωση του Demirtaş, κρίνοντας ότι η φυλάκισή του παραβιάζει όχι μόνο τα δικά του δικαιώματα στην ελευθερία, την ασφάλεια και την ελευθερία της έκφρασης, αλλά και το δικαίωμα της χώρας του σε ελεύθερες εκλογές. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι λόγοι της σύλληψής του αποτελούσαν κάλυψη για απώτερο πολιτικό σκοπό.

Ο Ερντογάν παραμέρισε αυτή την ετυμηγορία του 2020, επιμένοντας ότι “το ΕΔΑΔ δεν μπορεί να αποφασίζει στη θέση των δικαστηρίων μας”. Ο πρόεδρος καταδικάζει ευρέως την αντιπολίτευση ως υποστηρικτές της τρομοκρατίας επειδή υποστήριξε την κίνηση του ΕΔΑΔ να απελευθερώσει τον Demirtaş. Ενώ καταδικάζει το κόμμα HDP ως κοινοβουλευτικό παρακλάδι τρομοκρατών.

Το ίδιο το HDP, το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα της Τουρκίας, βρίσκεται αντιμέτωπο με το ενδεχόμενο να κλείσει. Αυτό οφείλεται σε μια ποινική υπόθεση με επίκεντρο τις σχέσεις του κόμματος με το PKK, μια ένοπλη κουρδική οργάνωση που θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία, την ΕΕ και τις ΗΠΑ. 

Το HDP αρνείται τις εν λόγω διασυνδέσεις και το ΕΔΑΔ έχει ήδη καταγγείλει την Τουρκία για το κλείσιμο ενός από τα προηγούμενα κόμματά του ως παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ωστόσο, επικριτές κατηγορούν τον Demirtaş επειδή δεν μίλησε σθεναρά κατά του PKK.

“Δεν συμφωνούμε ούτε υποστηρίζουμε τη χρήση βίας και ένοπλων μεθόδων”, δήλωσε ο Demirtaş. “Δεν αυτό-προσδιοριζόμαστε ως πολιτική προέκταση του PKK, διότι δεν είμαστε. Είμαστε μια ανεξάρτητη πολιτική οντότητα”.

Διεθνείς οργανώσεις έχουν καταγγείλει εδώ και καιρό τις ποινές που επιβλήθηκαν στον Demirtaş και το κόμμα του ως ένδειξη του αυξανόμενου αυταρχισμού του Ερντογάν.

Και όμως, για τους επικριτές της κυβέρνησης, ο Demirtaş αντιπροσωπεύει επίσης την ευπάθεια του ισχυρού άνδρα. Διαθέτει τεράστια επιρροή στο HDP, του οποίου παραμένει de facto ηγέτης. Όντως, η φυλάκισή του -και η ευρεία διεθνής καταδίκη της- του προσδίδει ηθικό κύρος στα μάτια των υποστηρικτών του κόμματός του και άλλων συμπαθούντων την αντιπολίτευση.

Ο Demirtaş μεταφέρει καθημερινά τα μηνύματά του μέσω των δικηγόρων του και η ομάδα του τον βοηθά να διατηρεί μια ισχυρή παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ο κουρδικός παράγοντας

Η Seren Selvin Korkmaz, συνιδρύτρια και εκτελεστική διευθύντρια του IstanPol Institute, μιας δεξαμενής σκέψης με έδρα την Κωνσταντινούπολη, τόνισε τη σημασία του Demirtaş.

“Οι Κούρδοι ψηφοφόροι είναι οι ρυθμιστές σε αυτές τις προεδρικές εκλογές”, είπε, σημειώνοντας ότι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ήττα του κυβερνώντος AKP του Ερντογάν στις τοπικές εκλογές του 2019.

“Κερδίζοντας την υποστήριξη των Κούρδων, ο Kılıçdaroğlu έχει τώρα τεράστια δύναμη πίσω του”, συνέχισε η ίδια, προβλέποντας ότι ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης “θα λάβει εκπληκτικά υψηλά ποσοστά από τους Κούρδους ψηφοφόρους”, εν μέρει λόγω της πολιτικής του χωρίς αποκλεισμούς. “Οι Κούρδοι τον βλέπουν ως έναν από αυτούς λόγω του τόπου γέννησής του” πρόσθεσε.

Παρόλο που ο Demirtaş αυτοπροσδιορίζεται ως Κούρδος της Ζάζα, παρουσιάζει επίσης τον εαυτό του ως τον πολιτικό ηγέτη ενός ευρύτερου αριστερού κινήματος στην Τουρκία.

Ο Ερντογάν ηγήθηκε μιας ειρηνευτικής διαδικασίας το 2013-2015 για την επίλυση της μακροχρόνιας κουρδικής διαμάχης της χώρας πριν σκληρύνει τη θέση του.

Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι έχει κάνει περισσότερα από οποιονδήποτε προκάτοχό της για να ενισχύσει τα δικαιώματα των Κούρδων της χώρας, οι οποίοι τις προηγούμενες δεκαετίες δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τις γλώσσες τους και βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας αιματηρής σύγκρουσης που στοίχισε τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, αλλά ότι έπρεπε να απαντήσει στην αναζωπύρωση της βίας από το 2015 και μετά.

Λίγο μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, ο Ερντογάν ανέλαβε επίσης εξουσίες έκτακτης ανάγκης και οδήγησε τη χώρα σε μια πιο εθνικιστική και αυταρχική κατεύθυνση, όπως λένε πολλοί παρατηρητές.

Αυτό έχει οδηγήσει τους πολιτικούς της αντιπολίτευσης να ανησυχούν για το αν η ψηφοφορία του Μαΐου θα είναι ελεύθερη και δίκαιη.

Ο Demirtaş δήλωσε ότι ανησυχεί για την ακεραιότητα των εκλογών όπου ο πρόεδρος έχει κατηγορηθεί ότι χρησιμοποιεί όλη τη δύναμη και τους οικονομικούς πόρους του κράτους για να αποκτήσει πλεονέκτημα.

“Οι διεθνείς πολιτικοί και επίσημοι θεσμοί θα πρέπει να στείλουν παρατηρητές για τις τουρκικές εκλογές με μεγαλύτερη σοβαρότητα από ποτέ”, δήλωσε ο Demirtaş. “Η ασφάλεια των εκλογών είναι εξαιρετικά κρίσιμη”.

Όταν ρωτήθηκε σχετικά με τις ανησυχίες για το αν ο Ερντογάν είναι έτοιμος να παραιτηθεί αν χάσει ή αν θα προσπαθήσει να αντισταθεί στο αποτέλεσμα, ο Demirtaş είπε: “Πιστεύω ότι ο Ερντογάν θα αποδεχθεί τα αποτελέσματα των εκλογών και θα δείξει σεβασμό στο αποτέλεσμα. Δεν είναι δυνατόν να φανταστεί κανείς το αντίθετο”.

Πηγή: POLITICO / Μετάφραση από τα αγγλικά: Ε.Μ. ΦΩΤΟ: Burak Kara-Chris McGrath/Getty Images