Ο Φώτης Κόντογλου και η επιρροή του στους νεότερους

Μια σημαντική  έκθεση στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή για τον άνθρωπο, που σημάδεψε την αγιογραφία στην Ελλάδα του 20ου αιώνα. 

Ολοκληρώνεται σήμερα  στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στην Αθήνα το εικαστικό αφιέρωμα στον χαρισματικό δάσκαλο Φώτη Κόντογλου, με τίτλο Ο Φώτης Κόντογλου και η επιρροή του στους νεότερους, το οποίο άρχισε στις  21 Σεπτεμβρίου. 

Η έκθεση αποτελεί επετειακό αφιέρωμα για τα εκατό χρόνια από την εθνική συμφορά του ξεριζωμού του Μικρασιατικού Ελληνισμού από τις μακραίωνες εστίες του. Μια επέτειος, η οποία καταγράφεται ως μέγιστο κεφάλαιο της κατ’ εξοχήν καταστροφής στην ελληνική ιστορία, είναι καιρός μνημοσύνης και ενθυμήσεων.

ΦΩΤΟ: Μουσείο Γουλανδρή

Οι μνήμες αναζητούν διέξοδο προς τις πηγές του ιστορικού χρόνου και αποτελούν ταυτοχρόνως υπενθύμιση της οφειλής και του χρέους προς αυτούς που σθεναρά αντιτάχθηκαν στη διάβρωση της συλλογικής μνήμης, κάνοντας λάβαρο εθνικού χρέους την πρόθεση αναστήλωσης του ιερού της «Ελληνικότητας» και αναζωπύρωσης της φλόγας της επί εκατό χρόνια παραμερισμένης παράδοσης.

ΦΩΤΟ: Μουσείο Γουλανδρή

Ο Φώτης Κόντογλου, από τις εμβληματικότερες μορφές αυτής της γενιάς, ως αυθεντικός εκφραστής της ανάγκης επιστροφής προς τα θέσμια των παραδόσεων και της λαϊκής παράδοσης, έθεσε ως κυρίαρχο ζητούμενο την απαλλαγή από την κηδεμονία και την εξάρτηση από τα καλλιτεχνικά ρεύματα της Δύσης. Την παράδοση ήθελε ελληνοπρεπή και σε αδιάσπαστη ενότητα με το ορθόδοξο δόγμα.

Φώτης Κόντογλου “Η Βάπτισης”. Ιδιωτική Συλλογή

Σε μια εποχή που συναφείς έννοιες κλυδωνίζονταν στη δίνη των πολυπολιτισμικών μετασχηματισμών και οι παραδοσιακές δομές υφίσταντο την πίεση της αποδόμησης, ο Φώτης Κόντογλου ως κληρονόμος των Αϊβαλιώτικων παιδαγωγικών επιρροών θεώρησε χρέος του να αντιταχθεί στην «αττική ωραιοπάθεια» κατά την ρήση του Τσαρούχη και να ανασύρει από τους άβατους χώρους της ψυχής του τις υπνώτουσες αρχές των πολιτιστικών του αναφορών.

 Φώτης Κόντογλου “Η έγερσις του Λαζάρου”. Συλλογή Ιδρύματος Βασίλη&Ελίζας Γουλανδρή

Παρά τις κατά καιρούς κριτικές υπονομεύσεις ένα είναι βέβαιο, ότι τόσο οι εικονογραφικές ιστορίσεις όσο και οι πνευματικές διδαχές του άφησαν ανεξίτηλο στίγμα και βαθιά σημάδεψαν τον εικοστό αιώνα στην Ελλάδα. 

Οι θεματικές ενότητες της έκθεσης:

α) Οι πρώτοι μαθητές
β) Μύθοι και ήρωες
γ) Προσωπογραφίες
δ) Τοπογραφίες
ε) Ο ξεριζωμός
στ) Ιστορήσεις ναών
ζ) Εικονογραφία

Στην έκθεση συμμετέχουν με έργα τους οι καλλιτέχνες Ιωάννης Βαμπούλης, Πέτρος Βαμπούλης, Σπύρος Βασιλείου, Φώτης Βάρθης, Νίκος Βέλμος, Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος, Γεώργιος Γλιάτας, Στέφανος Δασκαλάκης, Διαμαντής Διαμαντόπουλος, Νίκος Εγγονόπουλος, Μάρκος Καμπάνης, Ανδρέας Κοντέλλης, Φώτης Κόντογλου, Γεώργιος Κόρδης, Ράλλης Κοψίδης, Αλέκος Κυραρίνης, Αλέκος Λεβίδης, Κλέαρχος Λουκόπουλος, Νεκτάριος Μαμάης, Τάσος Μαντζαβίνος, Ιωάννης Μητράκας, Γιάννης Μόραλης, Νίκος Μόσχος, Εμμανουήλ Μπιτσάκης, Χρήστος Μποκόρος, Γιάννης Παπαδέλης, Σπύρος Παπαλουκάς, Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, Κώστας Παπανικολάου, Σπύρος Παπανικολάου, Γιώργος Ρόρρης, Εδουάρδος Σακαγιάν, Παύλος Σάμιος, π. Σταμάτης Σκλήρης, Σωτήρης Σόρογκας, Γιάννης Τσαρούχης, Στέλιος Φαϊτάκης, Φίκος, Νικόλαος Χούτος, Γιώργος Χοχλιδάκης και Klaus Vrieslander.

                                                                        Νίκος Εγγονόπουλος (1907-1985) “Πορτραίτο”, 1949, Τέμπερα σε χαρτί. Συλλογή Ελένης Καλλιγά 

Γιάννης Τσαρούχης (1910-1989) “Η Βάπτιση του Υιού του Ανθρώπου”, 1954. Ακουαρέλα σε χαρτί. Ιδιωτική Συλλογή

Ράλλης Κοψίδης( 1929-2010) “Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης”, 1988. Λάδι σε καμβά. Συλλογή Σοφία Κοψίδου

Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος (1975 -) “Βίος Κόντογλου”, 2021-2022. Μελάνι, αυγοτέμπερα και φύλλο χρυσού σε ξύλο. Συλλογή του καλλιτέχνη

Επιμελητής της έκθεσης  ο Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, κ. Κυριάκος Κουτσομάλλης.

Η έκθεση συνοδεύεται από κατάλογο 400 σελίδων ο οποίος εκδίδεται με την χορηγία της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Πολιτιστικού και Κοινωφελούς Έργου ΑΙΓΕΑΣ.