Ο Ελληνο-οθωμανός διπλωμάτης Κ. Μουσούρος

Ομιλία του Αλέξη Αλεξανδρή στο Μέγα Ρεύμα του Βοσπόρου

Του Μηνά Βασιλειάδη*

Ο πρέσβης ε.τ., ιστορικός – ερευνητής, Αλέξης Αλεξανδρής, μίλησε με στοιχεία για τη ζωή του διακεκριμένου Ελληνο-οθωμανού διπλωμάτη Κωνσταντίνου Μουσούρου (Kostaki Musurus paşa). Η ομιλία έγινε σε εκδήλωση, την οποία οργάνωσε η Κοινότητα Μεγάλου Ρεύματος , στον Βόσπορο της Πόλης.
Τον Αλέξη Αλεξανδρή παρουσίασε ο οικείος ποιμενάρχης, Σεβ. Μητρ. Μυριοφύτου και Περιστάσεως κ. Ειρηναίος, μετά τον χαιρετισμό του προέδρου της Κοινότητας Γεωργίου Παπαλιάρη.
Ο κ. Παπαλιάρης εξέφρασε την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι κάθε χρόνο η εορτή των Ταξιαρχών γίνεται αφορμή συνάντησης των Μεγαρευμιωτών ανά τον κόσμο, τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Ξεκινήσαμε με την εκδήλωση – αφιέρωμα στον Κωστάκη Μουσούρο και την οικογένειά του, με κεντρικό ομιλητή τον καταξιωμένο ιστορικό κ. Αλέξη Αλεξανδρή. Σας ευχαριστούμε για άλλη μια φορά για την συμμετοχή και την παρουσία σας, κύριε Πρέσβη. Ξέρουμε πως αγαπάτε και τιμάτε πάντα το Μέγα Ρεύμα και τον Ταξιάρχη μας. […] Κοντά μας είναι και φέτος συγχωριανοί μας από την Αθήνα, από την «Αδελφότητα Μεγάλου Ρεύματος- ‘Ο Ταξιάρχης’». […] που καταβάλουν προσπάθεια ώστε να κρατήσουν ζωντανό το ενδιαφέρον στα μέλη τους για την γενέτειρά τους, για τον τόπο των προγόνων τους».
Την ομιλία παρακολούθησαν, μεταξύ άλλων, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος, Πρέσβης Ευάγγελος Σέκερης, πλήθος ομογενών από την Πόλη και αλλού, καθώς επίσης και ο πρώην Υπουργός της Ελλάδος Γιάννης Πλακιωτάκης.
Κατά την παρουσίαση της έρευνάς του ο κ. Αλεξανδρής υπογράμμισε ότι, μετά τα διατάγματα Hatt-ı Şerif (1839) και Hatt-ı Hümayun (1856), αλλά και του πρώτου βραχύβιου συνταγµατικού καθεστώτος (1876-1878), υπήρξε η ανάδειξη µιας οµάδας Ελληνο-οθωµανών τεχνοκρατών, οι οποίοι έφθασαν στα ανώτατα κλιµάκια της Οθωµανικής διοικητικής πυραµίδας. Γιατροί, διπλωµάτες, νοµικοί, διοικητικοί λειτουργοί, καθηγητές κ.ο.κ. εντάχθηκαν σε διάφορες κρατικές υπηρεσίες της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας, ιδίως την περίοδο µεταξύ 1856 και 1912.
Όπως είπε ο κ. Αλεξανδρής στην ομιλία του, ο Κωνσταντίνος Μουσούρος γεννήθηκε στην Πόλη το 1807 και καταγόταν από τη γνωστή φαναριώτικη οικογένεια των Μουσούρων, µε ρίζες από το Ρέθυµνο της Κρήτης. Σπούδασε στη γαλλική σχολή του τάγµατος των Λαζαριστών στη Νάξο και το 1832 διορίστηκε γραµµατέας του Ηγεµόνα της Σάµου Στέφανου Βογορίδη. Το 1840 ανέλαβε επικεφαλής της νεοσύστατης διπλωµατικής αποστολής της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας στην Ελλάδα και ήταν ο πρώτος πρεσβευτής της Υψηλής Πύλης στην Αθήνα µετά την Ελληνική Επανάσταση. Το 1848 τοποθετήθηκε στη Βιέννη, ως πρεσβευτής της αυτοκρατορίας στην Αυστροουγγαρία. Εκεί παρέµεινε έως το 1851 και στη συνέχεια διορίστηκε πρέσβης στη Μεγάλη Βρετανία, όπου υπηρέτησε για 35 χρόνια µέχρι την αφυπηρέτηση του το 1885. Το 1867 του απονεµήθηκε ο τίτλος του Πασά και διορίστηκε στην οθωµανική Γερουσία το 1878. Ο Κωνσταντίνος Μουσούρος, που διακρινόταν για τη µόρφωση και τη γλωσσοµάθειά του, µετέφρασε τη «Θεία Κωµωδία» του Δάντη σε δωδεκασύλλαβους στίχους στην αρχαία ελληνική και τη δηµοσίευσε στο Λονδίνο το 1890.
Ο Ελληνο-οθωμανός διπλωμάτης πέθανε στην Πόλη το 1891, σε ηλικία 84 ετών. Τα μνήματα του ιδίου και της οικογένειάς του είναι καλοδιατηρημένα, προσβάσιμα και βρίσκονται σε χώρο της Κοινότητας Μεγάλου Ρεύματος.

Μετά το πέρας της ομιλίας του κ. Αλεξανδρή, τον λόγο πήρε ο Πρέσβης Ευάγγελος Σέκερης, ο οποίος συνεχάρη την κοινότητα Μεγάλου Ρεύματος για τη διοργάνωση και ακολούθως, απευθυνόμενος στον κ. Αλεξανδρή, σημείωσε τα εξής: «Ρίξατε φως σε ένα σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας του Ελληνισμού της Πόλης, αυτό των Ρωμιών Νεοφαναριωτών του 19ου αιώνα, οι οποίοι κατέχοντας υψηλές θέσεις στην οθωμανική διοίκηση, υπηρέτησαν ενεργά τον Θεσμό του Οικουμενικού Πατριαρχείου και συνέβαλαν στην διάδοση της ελληνικής παιδείας και της ρωμαίικης πολιτιστικής παράδοσης.
»Τόσον η σημερινή σας ομιλία, όσο και οι δύο προηγούμενες σας εδώ στην Πόλη […] περιέχουν πρωτόλειο υλικό, καρπό της συστηματικής σας έρευνας […]. Επιτρέψτε μου, κλείνοντας, να παροτρύνω την δραστήρια Κοινότητα του Μεγάλου Ρεύματος, αλλά και τις άλλες δυναμικές Κοινότητες της Πόλης, να συνεχίσουν να διοργανώνουν εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου […]».
Η Κοινότητα Μεγάλου Ρεύματος έχει ετοιμάσει ημερολόγιο τοίχου για το έτος 2018 με αποσπάσματα από την έρευνα του κ. Αλεξανδρή, στις σελίδες του οποίου μπορεί ο αναγνώστης να βρει φωτογραφικό υλικό και σύντομο βιογραφικό δώδεκα καταξιωμένων Ελληνο-οθωμανών διπλωματών. Το ημερολόγιο θα διατεθεί και από τον σύλλογο των Αθηνών, «Αδελφότητα Μεγάλου Ρεύματος- ‘Ο Ταξιάρχης’».

*Ο Μηνάς Βασιλειάδης είναι δημοσιογράφος- διευθυντής της εφημερίδας «Απογευματινή» της Κωνσταντινούπολης.

ΦΩΤΟ : Ν. ΜΑΓΓΙΝΑΣ