Ο Χαλκηδόνος Μελίτων ίδρυσε “Σχολήν” τοῦ Φαναρίου

Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Αθανασίου*

ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ
ΕΠΙ Τῌ ΑΠΟ ΤΡΙΑΚΟΝΤΑΕΤΙΑΣ ΚΟΙΜΗΣΕΙ
ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΜΕΛΙΤΩΝΟΣ1

Δικαίων δὲ ψυχαὶ ἐν χειρὶ Θεοῦ.
(Σοφ. Σολ. 3, 1)

Παναγιώτατε, Ἐχοχώτατε, Σεβασμιώτατοι, Εὐλαβέστατοι, ἅγ. ἀδελφοί,

Τὸ νὰ ὁμιλήσῃ κανεὶς ἢ νὰ γράψῃ τι περὶ τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος, οὐ ῥάδιον. α- Διότι τόσα ἔχουν γραφεῖ καὶ λεχθεῖ δι’ αὐτόν, ὥστε νὰ μὴν εὑρίσκῃ τις εὐκόλως “ὀπτικὴν χαραμάδα” τινὰ τοῦ βίου καὶ τοῦ ἔργου του. β- Ἐκτὸς τούτου εἶχεν καὶ οὐχὶ φίλους, ὅπως ὅλοι, οἱ ὁποῖοι τὸν μέμφονται μέχρι σήμερον. γ- Ἵδρυσε “Σχολήν” τοῦ Φαναρίου ἐκ τῶν συνεργατῶν καὶ ἄλλων θαυμαστῶν του, διὰ τὴν περιφρούρησιν καὶ ἑρμηνείαν τῶν ἀπαραγράπτων δικαιωμάτων τῆς Πρωτοθρόνου Ἐκκλησίας, τὴν ὁποίαν καὶ δὲν συμπαθοῦν. Εἶναι ὅμως καὶ εὔκολον, διότι ἦτο πηγὴ πλουσία καὶ πολύμορφος. Οὕτω μεταξὺ ἄλλων ὁ Γέροντας εἶχε καὶ τὴν πρόνοιαν καὶ ἀγάπην νὰ ἑτοιμάσῃ τὸν διάδοχόν του, ἐνῶ πολλοὶ ἄλλοι ἀποφεύγουν τοῦτο καὶ εἰς ἄλλους θεσμούς, ὅπως τὰ Πανεπιστήμια, εἴτε διὰ νὰ δοξασθοῦν οἱ ἴδιοι, ὄντες σοφοὶ ἢ οὔ, περισσότερον ἐξ ἀδιαφορίας ἢ πολλῆς “ἀγάπης” πρὸς τὴν Ἐκκλησίαν, “χαντακώνοντες” καὶ οὗτοι ἄξια πρόσωπα, ὅμως ὁ Θεὸς ἐτάζων καρδίας καὶ νεφρούς, δύναται καὶ “ἐκ τῶν λίθων τούτων ἐγεῖραι τέκνα τῷ Ἀβραάμ” (Ματθ. 3, 9). Καὶ οὗτος ἦτο ὁ Φιλαδελφείας τότε “ἀσηκρήτης” του Βαρθολομαῖος Α΄, ὁ ὁποῖος ἑώρτασε ἐφέτος καὶ τὴν μακρὰν 28ετῆ λαμπρὰν Πατριαρχίαν του ἁπλῶς καὶ ἀθορύβως.
Δὲν ὑπάρχει δὲ ἡ ἀμφιβολία, ὅτι οἱ ἰδιαιτέρως κατάλληλοι πρὸς τοῦτο θὰ ἦσαν τὰ πνευματικὰ τέκνα του, τὰ ὁποῖα ἐκ τοῦ σύνεγγυς ἐβίουν αὐτόν, τοὐλάχιστον εἰς ὡρισμένας πτυχὰς τῆς ζωῆς του, μεταξὺ τῶν ὁποίων ὑπάρχουν οἱ: Φιλαδελφείας Βαρθολομαῖος, Χαλκηδόνος Ἰωακείμ, Ἡλιουπόλεως καὶ Θείρων Ἀθανάσιος, Ἑλβετίας Δαμασκηνός, Ἀρχιγραμματεὺς Μελίτων κ.ἄ.
Καὶ τώρα καλὸν θὰ εἶναι νὰ ἀναφερθῶσιν τρία ἰδιάζοντα καί “σημαντικά” γεγονότα τῆς ζωῆς τοῦ Γέροντος, μὲ τὰ ὁποῖα ἐμπλέκεταί πως καὶ ὁ γράφων.
1- Ὁ μακαριστὸς Γέροντας περὶ τὸ 1980 παρέθεσε ἐπίσημον γεῦμα, εἰς ὀλίγα πρόσωπα εἰς τὸν παρεπιδημοῦντα τότε σωματώδη πρωθυπουργὸν τῆς Βαυαρίας Franz Josef Strauss, εἰς τὴν ἀγγλικὴν τραπεζαρίαν τοῦ Μεγάρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Χαλκηδόνος. Τὸ γεῦμα ἦτο βεβαίως διακριτικὸν ἀλλὰ καὶ ὑψηλοῦ χαρακτῆρος, λόγῳ τοῦ ἰδιαιτέρου προσκεκλημένου, τοῦτ’ ἔστιν ἀριστοκρατικόν, ὅπως ὅλα τὰ ὁποῖα παρέθετε.

Ο Χαλκηδόνος Αθανάσιος ομιλεί στην Ημερίδα (ΦΩΤΟ: Ν. ΜΑΓΓΙΝΑΣ)

Ὁ γράφων, “μικρός” τότε, κατὰ τὴν ἀποχώρησιν τῆς ἀντιπροσωπείας εἰς τὸ ἀεροδρόμιον, ἠκολούθη ἐκ τῶν ὄπισθεν τὴν πομπὴν ἀντὶ νὰ προπορεύεται, ὁπότε ὁ Strauss διαπιστώσας τοῦτο ἐγύρισε πρὸς τὰ ὀπίσω, τὸν ἔλαβε ἀπὸ τὸ χέρι καὶ τὸν ἔφερε ἐμπρός, τοῦτ’ ἔστιν εἰς τὴν ἁρμόζουσαν θέσιν του, ὡς ἀντιπρόσωπον. Τοῦτο παραμένει ἀνεξίτηλον εἰς τὸν γράφοντα.
2- Τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην εἶχεν ὀργανώσει διμερεῖς συνομιλίας μετὰ τῆς ἁρμοδίας ἐπιτροπῆς τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας, πρὸς μελέτην καὶ ἐπίλυσιν τῶν μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν ὑφισταμένων προβλημάτων. Καὶ αἱ δύο ἐπιτροπαὶ συνήρχοντο ἐναλλὰξ εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν καὶ τὴν Μόσχαν. Ἦτο ἡ ἐποχὴ πρὸ τῆς Περεστρόϊκα. Μέλη τῆς Ρωσικῆς ἀντιπροσωπείας ἦσαν οἱ ἰδιαιτέρως σκληροὶ Κιέβου Φιλάρετος, Κρουτίτσκης καὶ Κολόμνας Ἰουβενάλιος, οἱ ἤπιοι τότε Λευκορωσίας Φιλάρετος, Σμολὲνσκ Κύριλλος καὶ ἄλλοι διαπρεπεῖς Ἱεράρχαι τῆς ἰδικῆς μας περίπου γενεᾶς. Εἰς τὴν ἐπιτροπὴν τῶν Διορθοδόξων ἦσαν ὁ σοφὸς Γέρων Μύρων Χρυσόστομος, ὁ Πἐργης Εὐάγγελος, ὁ Φιλαδελφείας Μελίτων, ὁ ὑπογραφόμενος κ.ἄ. Ἱεράρχαι, δῆλα δὴ ὡρισμένοι τῶν ὁποίων, μακαριστοὶ σήμερον, δὲν ἦσαν τῆς τυχούσης καὶ ἀνύπαρκτοι σήμερον, εἰς μίαν τοῦτ’ ἔστιν ἐποχήν, καθ’ ἣν τὰ πάντα ἰλιγγιωδῶς ἀλλάσσουν. Αἱ συνομιλίαι ἦσαν σκληραί, καὶ πλήρεις μακροσκελῶν καὶ συχνάκις ἐπαναλαμβανομένων γεγονότων, θέσεων καὶ ἐπιχειρημάτων τῆς γνωστῆς “χαχολικῆς”, βαττολογικῆς, ἀνιαρᾶς καὶ μπλοφαρικῆς νοοτροπίας καὶ μεθοδεύσεως, ὑποχωρούσης ὡς συνήθως κατόπιν ἐπιθέσεως. Τὰ ἀποτελέσματα δὲ λίαν πενιχρά.
Ὁ Γερομελίτων ὅμως ἐκάλει τινὰς καὶ εἰς τὸν οἶκον του εἰς τὰ Προμότου, ὅπως τὸν Λένινγκραδ Νικόδημον. Καὶ ἐκεῖ, τῇ συνεπικουρίᾳ ποικίλων Μελιτωνίων τερψιλαρυγγίων καὶ διαφόρων μεθοδεύσεων προσεπάθει νὰ τοὺς πείσῃ δι’ ὡρισμένα σημαντικὰ θέματα, μέχρι τοῦ μεσονυκτίου, ὁπότε ὁ Γέρων Ἐφέσου ἐκ τοῦ κόπου ἠναγκάζετο ἐνίοτε νὰ ἀποχωρήσῃ. Ὅμως σήμερον “ἤλλαξαν, ἀρκούντως οἱ χρόνοι, ἤλλαξαν καὶ οἱ καιροί”. Ποῦ εἶσθε τώρα, πανίσχυροι τότε, Φιλάρετε, Κύριλλε καὶ λοιποὶ τῶν χαχόλων ψοφοδεὴς χορεία;
3- Τὸ 2015 ὁ γράφων ἐδημοσίευσε ἐξ ἀφορμῆς τῶν δύο ἐκδηλώσεων ἐπὶ τῇ συμπληρώσει ἑκατονταετηρίδος ἀπὸ τῆς γεννήσεως τοῦ διαπρεποῦς Ἱεράρχου (1913-2013), ἐν τῷ Καθεδρικῷ Ἱ. Ναῷ τῆς Ἁγίας Τριάδος Χαλκηδόνος, τὴν 24ην Σεπτεμβρίου 2013, καὶ ἐν τῇ Πατριαρχικῇ Μεγάλῃ τοῦ Γένους Σχολῇ, τὴν 20ὴν Νοεμβρίου 2013, μίαν μελέτην ὑπὸ τὸν τίτλον: “Προσωπογραφίες τοῦ Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος”2, εἰς τὴν ὁποίαν ἀνέφερεν τὴν φωτογραφίαν τοῦ περιφήμου “ποδοφιλήματος” τοῦ Πάπα Παύλου ΣΤ΄, ἐπὶ τῇ δεκαετηρίδι τῆς ἄρσεως τῶν Ἀναθεμάτων Ρώμης καὶ Κωνσταντινουπόλεως3. Ἡ μελέτη αὕτη τὸ 2006 μετεφράσθη ἀγγλιστὶ ὑπὸ τοῦ Πρωτοπρ. Δ. Δράγα.

Αρχείο Αριστείδη Πανώτη
Ἡ χειρονομία αὐτὴ τοῦ Πάπα Παύλου ΣΤ΄εἰς τὴν Capella Sixtina τὴν 7.12.1975, ὁ ὁποῖος ἔκλινε τὸ γόνυ πρὸ τῶν ποδῶν τοῦ Χαλκηδόνος Μελίτωνος, ἦτο ἱστορικὴ καὶ διεκρίνετο διὰ τὴν μοναδικότητά της, τὸ αἰφνίδιον καὶ ἄρα ἀπρογραμμάτιστον αὐτῆς, τὸ αὐθόρμητον καὶ θεαματικόν της, τὸ ἐν ἄκρᾳ σιωπῇ θαραλλέον αὐτῆς, τὸ συμβολικὸν καὶ δὴ ἐν τῇ ἐννοίᾳ τῆς μετανοίας, ταπεινώσεως καὶ συγγνώμης, οἰκουμενικῆς ἐν πολλοῖς ἐμβελείας, βαθύτερον περιεχόμενόν της. Ἐχαιρετίθη δὲ ὑπὸ πολλῶν σημαντικῶν Ὀρθοδόξων καὶ Ρ/Καθολικῶν4.
Ὅμως ἐνεμφανίσθησαν καί τινες, πιθανῶς ὑπερκαθολικοὶ καὶ φονταμενταλισταί, οἱ ὁποῖοι διετύπωσαν εἰς ἱστοσελίδα ἀτάκτως καὶ ἀσυστόλως ὅλως ἀρνητικὰ σχόλια4 διὰ τὸ γεγονὸς καὶ τὸν γράφοντα, μὴ λαμβάνοντες ὑπ’ ὄψιν ὅτι, τοιαῦται πρόχειροι καὶ ἀνεδαφικαὶ κρίσεις, τὰς ὁποίας δὲν ἀξίζει νὰ σχολιάσῃ τις, δὲν προωθοῦν τὸν διαθρησκειακὸν διάλογον, τὴν ἀγαθὴν συμβίωσιν τῶν Χριστιανῶν καὶ γενικότερον τὴν εἰρήνην μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, διὰ τὴν ὁποίαν τόσοι ἀπὸ ἐτῶν, καὶ ἰδιαιτέρως Ὑμεῖς Παναγιώτατε, ἐμόχθησαν.
Ἀναπαύου νῦν ἐν εἰρήνη, μακαριστὲ καὶ ἀλήστου μνήμης Γέροντα.

__________________________________________________

1- Ἡ ἡμερὶς αὕτη διοργανώθη ὑπὸ τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμ. Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου.
2- Μ. Καρρᾶ, Φιλαδελφείας, ἐπιμ., Εἰς Μνημόσυνον Αἰώνιον. Μνήμη Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος (1913-1989), Ἀθήνα 2015, 75-90.
3- Ἀ. Παπᾶ, Χαλκηδόνος, Περὶ τὴν παραστατικὴν ὑλοποίησιν τοῦ ἐκτάκτου γεγονότος τῆς δεκαετηρίδος τῆς ἄρσεως τῶν Ἀναθεμάτων Ρώμης Κωνσταντινουπόλεως, Δελτίο Ἑταιρείας Μελέτης τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολῆς, Ἀθήνα 2004, Α΄ 6-29
4- Ἀ. Παπᾶ, Χαλκηδόνος, Ἔργ. μνημ. 7, 11-14.
5- Hallowed ground. Traditional Catholic Visualism. What the Hell? http://hallowedground.wordpress.com/2008/07/11/what-the-hell/