Ντ. Ντεριά: Σε 10 χρόνια οι Ε/κ θα είστε γείτονες με Τουρκία

Της Αντιγόνης Σολομωνίδου Δρουσιώτου  

Η οικονομία μοιάζει με ένα μικρό πλοίο που βυθίζεται εξαιτίας των κυμάτων της τουρκικής λίρας, δηλώνει με αγωνία η ακτιβίστρια Ντογούς Ντεριά «βουλευτής» του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος. Στέκεται στην αλλαγή του δημογραφικού χαρακτήρα την τελευταία δεκαετία στις υπό κατοχή περιοχές και εκφράζει φόβους ότι σε 10 χρόνια οι Ελληνοκύπριοι θα γίνουν κυριολεκτικά γείτονες με την Τουρκία και δεν θα βρίσκουν Τουρκοκύπριους για να διαπραγματευτούν. Ανήκει στη μετά το ΄74, γενιά, η οποία, όπως με έμφαση αναφέρει, ζει με το άγχος της απώλειας της αυθεντικής της κουλτούρας και τον φόβο ότι θα είναι μειονότητα στην ίδια της την πατρίδα. Όσον αφορά στους υδρογονάνθρακες, νιώθει ανήσυχη για πιθανή ένταση στη Μεσόγειο, γιατί όπως εξηγεί αν δεν μπορέσουμε να λύσουμε το Κυπριακό, οι υδρογονάνθρακες θα προκαλέσουν ένταση μεταξύ της Τουρκίας και των άλλων μερών.

-Πώς είναι σήμερα η κατάσταση με την υποτίμηση της τουρκικής λίρας;
-Λόγω του κυπριακού προβλήματος η οικονομία μας είναι απομονωμένη από την παγκόσμια αγορά και πρέπει να χρησιμοποιούμε την τουρκική λίρα ως το νόμισμά μας. Η οικονομική μας εξάρτηση από την Τουρκία καθιστά την οικονομία μας πολύ εύθραυστη καθώς οι διακυμάνσεις της τουρκικής λίρας μας επηρεάζουν άμεσα. Όλοι οι τομείς αντιμετωπίζουν κίνδυνο πτώχευσης, ιδίως οι τομείς παραγωγής που πρέπει να χρησιμοποιούν ξένο νόμισμα (ευρώ ή στερλίνες) για τα ακατέργαστα προϊόντα. Οι τιμές στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, της ακίνητης περιουσίας, των αυτοκινήτων και των εισαγόμενων ειδών διατροφής εκτινάχθηκαν στα ύψη.
-Το πακέτο με τα 23 μέτρα που εξήγγειλε ο Τουφάν Ερχιουρμάν είχε ή όχι αποτέλεσμα;
-Φαίνεται ότι η κατάσταση σταθεροποιείται προσωρινά. Ωστόσο, αυτό δεν θα διαρκέσει πάρα πολύ. Σύμφωνα με τους οικονομολόγους, η οικονομική κρίση στην Τουρκία θα επιδεινωθεί. Αυτό σημαίνει ότι η βόρεια Κύπρος θα αντιμετωπίσει δραματικές οικονομικές δυσκολίες κατά τους προσεχείς μήνες. Η οικονομία μας μοιάζει με ένα μικρό πλοίο που βυθίζεται εξαιτίας των κυμάτων της τουρκικής οικονομίας.
-Ανήκετε στη γενιά που γεννήθηκε μετά το 1974. Είστε η γενιά που μπορεί να συνυπάρχει με τους Ελληνοκύπριους ή έμαθε στον διαχωρισμό;
-Νομίζω ότι και στις δύο πλευρές του νησιού, η πλειοψηφία των ανθρώπων που γεννήθηκαν μετά τον διαχωρισμό είναι υπό την επήρεια των επίσημων πολιτικών συζητήσεων και της εθνικιστικής εκπαίδευσης. Στον νότο γνωρίζουμε ότι οι εθνικιστικές ομιλίες αφηγούνται την ιστορία της Κύπρου ως μέρος της ελληνικής ιστορίας, που δεν άφησε περιθώριο για τους Τουρκοκύπριους. Στον βορρά, από την άλλη πλευρά, οι επίσημες ομιλίες στιγματίζουν την ελληνοκυπριακή κοινωνία ως «εχθρό» που ήθελε να σβήσει την ύπαρξη των Τουρκοκυπρίων στο νησί. Παρά τη δύναμη αυτών των εξωπραγματικών αφηγήσεων, μπορώ να πω ότι στην τουρκοκυπριακή κοινωνία, η πλειοψηφία της γενιάς μου προτιμά να ζει σε ένα ενωμένο νησί. Σίγουρα, οι άνθρωποι έχουν φόβους και ανησυχίες για την επανένωση, αλλά εξακολουθούν να πιστεύουν ότι μια Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδιακή λύση βασισμένη στην πολιτική ισότητα των δύο κοινοτήτων θα είναι η καλύτερη λύση.
-Πού το βασίζετε αυτό;
-Επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω γιατί το λέω αυτό. Καταρχάς, η τουρκοκυπριακή κοινωνία ζει υπό συνθήκες διεθνούς απομόνωσης και αποκλεισμού για σχεδόν 50 χρόνια. Αυτή η διεθνής απομόνωση εντείνει την οικονομική εξάρτηση από την Τουρκία, η οποία με τη σειρά της εξαντλεί την πολιτική εξάρτηση και την πολιτισμική αφομοίωση. Ο πληθυσμός στον βορρά έχει αλλάξει δραστικά την τελευταία δεκαετία και φοβάμαι ότι σε 10 χρόνια οι Ελληνοκύπριοι θα γίνουν κυριολεκτικά γείτονες με την Τουρκία. Η ελληνοκυπριακή ηγεσία μπορεί να πιστεύει ότι οι ανοικτές διαπραγματεύσεις θα διαρκέσουν για πάντα, αλλά αυτό δεν μπορεί να συμβεί. Αν δεν μπορέσουμε να λύσουμε αμέσως το Κυπριακό, οι Ελληνοκύπριοι δεν θα βρίσκουν Τουρκοκύπριους για να διαπραγματευτούν. Έτσι τα χαρακτηριστικά της γενιάς μου είναι το άγχος της απώλειας της αυθεντικής μας κουλτούρας και ο φόβος ότι θα είμαστε μειονότητα στην ίδια μας την πατρίδα.
-Οι υδρογονάνθρακες μπορεί να είναι πηγή επανένωσης ή έντασης;
-Όλοι γνωρίζουμε ότι το θέμα των υδρογονανθράκων δεν είναι μόνο περιφερειακό αλλά και διεθνές ζήτημα. Η λύση του Κυπριακού θα διευκολύνει τη μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη με πιο εφικτό και οικονομικό τρόπο. Αυτό θα συμβάλει στην περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα, καθώς όλες οι πλευρές (Τουρκία, Ελλάδα, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι) θα επωφεληθούν από τη νέα διευθέτηση. Ωστόσο, πρέπει να ομολογήσω ότι νιώθω ανήσυχη για πιθανή ένταση στη Μεσόγειο. Επειδή όλοι γνωρίζουμε ότι αν δεν μπορέσουμε να λύσουμε το Κυπριακό, οι υδρογονάνθρακες θα προκαλέσουν ένταση μεταξύ της Τουρκίας και των άλλων μερών.
-Συμφωνείτε με την άποψη ότι το πολιτικό κλίμα σήμερα ευνοεί μια λύση δύο κρατών;
-Γνωρίζω ότι υπάρχουν ορισμένες πολιτικές ομάδες που προσπαθούν να θέσουν τη συζήτηση για λύση δύο κρατών, προκειμένου να ανοίξουν τη λεωφόρο για βελούδινο διαχωρισμό. Ερμηνεύω αυτές τις προσπάθειες ως μη ρεαλιστικές και οριακές στις ανησυχίες όλων των κοινοτήτων του νησιού. Μιλάμε για ομοσπονδιακή λύση για περισσότερα από 40 χρόνια και έχουμε διανύσει πολύ δρόμο για την επίτευξη ορισμένων παραμέτρων όπως πολιτική ισότητα, διζωνικότητα, δικοινοτικότητα. Η διεκδίκηση λύσης δύο κρατών σημαίνει να χαθούν όλες οι προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Εκτός αυτού, τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών συναινούν σε μια ομοσπονδιακή λύση στην Κύπρο. Η συναίνεση των πέντε αυτών μεγάλων μελών σε ένα συγκεκριμένο θέμα είναι σπάνιο στις μέρες μας. Ποιος θα πείσει όλα αυτά τα κράτη να υποστηρίξουν μια λύση δύο κρατών; Είναι δυνατόν; Όχι!

Νίκος Αναστασιάδης (δ) και Μουσταφά Ακιντζί (α)
-Θεωρείτε με αυτά τα δεδομένα εφικτή μια λύση του Κυπριακού;
-Το πλαίσιο Γκουτέρες παρουσιάστηκε από τον Γενικό Γραμματέα κ. Αντόνιο Γκουτέρες στις 30 Ιουνίου 2017. Αυτό το πλαίσιο είναι ένα σημαντικό έδαφος για την επίτευξη συνολικής διευθέτησης. Κατά τη γνώμη μου, χάσαμε μια ιστορική ευκαιρία στο Κραν Μοντάνα και μετά από αυτή την περίοδο οι ηγέτες και των δύο πλευρών δεν δούλεψαν αρκετά για να λύσουν τα προβλήματα ασφάλειας, εγγυήσεων και πολιτικής ισότητας. Αντί να κατηγορούν ο ένας τον άλλον για την αποτυχία στο Κραν Μοντάνα, οι ηγέτες έπρεπε να εργαστούν σε αυτά τα θέματα, επειδή οι συζητήσεις για τα υπόλοιπα θέματα είναι σχεδόν τελειωμένες. Επιπλέον, η Τουρκία και η Ελλάδα πρέπει να αυξήσουν την ευελιξία τους ώστε να επιδείξουν την απαραίτητη πολιτική βούληση και να συμμετάσχουν με εποικοδομητικό πνεύμα στις συνεχιζόμενες συζητήσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.

-Είχατε γίνει στόχος επειδή καλέσατε τους Τουρκοκύπριους να μην ξεχνούν τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν σε βάρος των Ελληνοκυπρίων και τους βιασμούς των γυναικών από τον τουρκικό στρατό το 1974, έχετε συγκρουστεί με το κατεστημένο, κληθήκατε να πληρώσετε τίμημα.
-Πιστεύω ότι κανείς δεν κερδίζει σε έναν πόλεμο. Αν δεχτούμε ότι οι πολίτες, παρά την εθνικότητα, το φύλο ή τη θρησκεία τους έχασαν τη ζωή τους, τους αγαπημένους τους ή τις περιουσίες τους κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων, θα ήταν πολύ πιο εύκολο να αντιμετωπιστούν τα ιστορικά γεγονότα. Οι εθνικιστικές ιστορίες είναι πάντα μονολιθικές και μονόπλευρες.
Αυτές οι ιστορίες κατασκευάζονται εις βάρος των πόνων των άλλων και είναι φανταστικές, γεμάτες ηρωικές ιστορίες. Εκείνοι που επωφελούνται από το σημερινό στάτους κβο
αγαπούν αυτές τις εθνικιστικές ιστορίες επειδή τους βοηθούν να διατηρήσουν τη δύναμή τους στο σύστημα και τα υλικά πλεονεκτήματα που κατέχουν. Και στις δύο πλευρές υπάρχουν φανατικές εθνικιστικές ομάδες που προσπαθούν να καθορίσουν το πολιτικό πεδίο με φασιστικούς όρους. Απειλούν τους ανθρώπους που είναι υπέρ της λύσης και προσπαθούν να συντηρήσουν την κουλτούρα του φόβου. Αυτοί οι άνθρωποι απείλησαν να με σκοτώσουν και να με βιάσουν απλά επειδή κάλεσα όλους τους ανθρώπους να διαβάσουν τον πόνο και το πρόσωπο του άλλου με βάση τα ιστορικά γεγονότα του πολέμου. Κάλεσα τους Κύπριους να εγκαταλείψουν να κοιτάζουν με τον φακό της εθνότητας και της θρησκείας και να αρχίσουν να βλέπουν τα πράγματα που μας ενώνουν. Για παράδειγμα, μπορούμε να μιλάμε διαφορετικές γλώσσες αλλά εμείς, ως γυναίκες, είχαμε παρόμοιες δυσκολίες και πόνο κατά τη διάρκεια του πολέμου. Γιατί πάντα επιλέγουμε να τονίσουμε τις πτυχές που μας χωρίζουν; Γιατί δεν προσπαθούμε να κατανοήσουμε τα κοινά που μας ενώνουν;
-Γιατί;
-Διότι μια τέτοια προοπτική κλονίζει το στάτους κβο που βασίζεται στις εθνοτικές διαφορές και τον εθνικισμό. Οι εθνικιστικοί κύκλοι στον βορρά θέλουν τη συνέχιση του στάτους κβο όχι μόνο λόγω συναισθηματικών λόγων, αλλά και για υλικούς λόγους. Οι περισσότεροι από τους εξτρεμιστές που μιλάνε στο όνομα «του μεγάλου τουρκικού έθνους» είναι επίσης εκείνοι που έγιναν πλούσιοι μετά το 1974 ή όσοι κρατούσαν τα χαλάσματα του πολέμου. Εκτός από τους εξτρεμιστές Τουρκοκύπριους, υπάρχουν Τούρκοι φανατικοί που οργανώνονται κάτω από την ομπρέλα των φασιστικών πολιτικών κομμάτων, των εφημερίδων και των ενώσεων που κατ’ επανάληψη με στοχοποιούσαν ως «προδότρια». Αυτοί οι άνθρωποι είναι πολύ επικίνδυνοι καθώς οι «αρχές» του Βορρά δεν επιτρέπεται να τους ελέγχουν ή να τους τιμωρήσουν όταν διαπράττουν οποιοδήποτε έγκλημα. Όπως στις επιθέσεις κατά της εφημερίδας «Αφρίκα» αλλά και εντός του «Κοινοβουλίου», αυτοί οι άνθρωποι διέπραξαν εγκλήματα και πολλοί από αυτούς απελευθερώθηκαν μετά από σύντομη τιμωρία.
Oι γυναίκες στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων

-Είστε ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος της οργάνωσης «Φεμινιστικό Κίνημα Βόρειας Κύπρου», πώς δημιουργείται ο Πολιτισμός της Ειρήνης με προοπτική την ισότητα των φύλων;
-Πρώτα απ’ όλα, οι άνθρωποι πρέπει να παραδεχτούν ότι το φύλο είναι μια αναπόσπαστη πτυχή των πολεμικών και ειρηνευτικών διαδικασιών. Όπως έδειξαν πολλές ακαδημαϊκές μελέτες, στις κοινωνίες των συγκρούσεων οι γυναίκες αντιμετωπίζουν βίαιες εμπειρίες όπως βιασμό, σεξουαλική δουλεία και άλλες μορφές σεξουαλικής βίας. Λόγω του φύλου τους, οι γυναίκες έχουν διαφορετικές πρακτικές, ανάγκες, ανησυχίες και ιδέες για να προωθήσουν την ανοικοδόμηση των κοινωνιών τους, της ειρήνης, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μετά από πιέσεις και υπεράσπιση πολλών φεμινιστικών οργανώσεων το 2000, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών αναγνώρισε τη φύση των πολεμικών και ειρηνευτικών διαδικασιών και επισημοποίησε με την ομόφωνη υιοθέτηση του ψηφίσματος 1325 (γνωστό ως UNSCR1325). Σύμφωνα με τα κύρια θέματα του ψηφίσματος 1325, πρώτον οι γυναίκες και τα κορίτσια πρέπει να προστατεύονται από τη βία λόγω φύλου κατά τη διάρκεια των πολέμων. Δεύτερον οι γυναίκες πρέπει να συμμετέχουν στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε όλες τις διαπραγματεύσεις για ειρήνη και τρίτο η άποψη του φύλου να συμπεριληφθεί στις επιχειρήσεις διατήρησης της ειρήνης του ΟΗΕ.
-Εφαρμόστηκε;
-Από την έκδοσή της, η απόφαση 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας εφαρμόστηκε σε κοινωνίες σύγκρουσης όπως η Νότια Αφρική, η Ουγκάντα, η Ρουάντα, το Νεπάλ, η Κολομβία και η Σρι Λάνκα. Παραπέμποντας σε αυτά τα παραδείγματα, εμείς (μερικοί ακαδημαϊκοί και ακτιβίστριες) οργανώσαμε τη Συμβουλευτική Ομάδα Φύλων το 2009 και αρχίσαμε να εργαζόμαστε πάνω στις προτάσεις που θα βοηθήσουν στη δημιουργία ενός ομοσπονδιακού κράτους ευαίσθητου σε θέματα φύλου. Το 2015, οι Ακιντζί και Αναστασιάδης ανταποκρίθηκαν στα αιτήματά μας και αποφάσισαν να συστήσουν μια τεχνική επιτροπή για το φύλο. Η επιτροπή αυτή απαρτίζεται από εμπειρογνώμονες, κρατικούς αξιωματούχους, ακαδημαϊκούς και ακτιβιστές και από τις δύο κοινότητες και εργάστηκε σκληρά για να προτείνει συγκεκριμένες συστάσεις στους ηγέτες. Για παράδειγμα, διατυπώσαμε ορισμένα άρθρα για το Ομοσπονδιακό Σύνταγμα όπως το άρθρο για την ισότητα. Επίσης, ετοιμάσαμε το θεσμικό πλαίσιο και τη δομή του Υπουργείου Ισότητας, το οποίο προτείνουμε να δημιουργηθεί σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Δυστυχώς, καμία από τις συστάσεις μας δεν ελήφθη υπόψη από τους ηγέτες.
-Πώς οικοδομείται η κουλτούρα της ειρήνης;
-Προκειμένου να οικοδομήσουμε την κουλτούρα της ειρήνης, θα πρέπει να θέσουμε τις πολιτικές ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στην κορυφή της ομοσπονδιακής ατζέντας μας. Πρέπει να ενθαρρύνουμε τους πολιτικούς να θέσουν σε λειτουργία πολιτικές ευαισθητοποίησης σχετικά με το φύλο, αντιρατσιστικές και πολυπολιτισμικές, οι οποίες θα διδάσκουν στα παιδιά ομοσπονδιακή κουλτούρα. Επιπλέον, θα πρέπει να ενθαρρύνουμε την κοινωνία των πολιτών να συνεργαστεί σε επίπεδο βάσης και να επεξεργαστεί κοινωνικά προγράμματα που θα οδηγήσουν αμφότερες τις κοινότητες να διαβάσουν τον «πόνο των άλλων» με εμφατικό τρόπο. Πρέπει όλοι να γνωρίζουμε ότι μια σύγκρουση έχει τουλάχιστον δύο πλευρές και κανείς δεν κερδίζει σε έναν πόλεμο. Ο πόλεμος κάνει τους ανθρώπους να χάσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, περιουσίες και αναμνήσεις. Γι’ αυτό πρέπει να επαναλαμβάνουμε συνεχώς ότι όλες οι κοινότητες του νησιού έχασαν. Πιστεύω ότι οι γυναίκες, όπως οι μητέρες, οι αδελφές, οι σύζυγοι ή απλά ως άτομα, μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτή την ικανότητά τους να διαβάσουν τον πόνο του άλλου και να ενθαρρύνουν τους ηγέτες να δημιουργήσουν Επιτροπές Αλήθειας και Συμφιλίωσης για την επούλωση των τραυμάτων του παρελθόντος.
WHO IS WHO
Γεννήθηκε το 1978 στη Λευκωσία. Η μητέρα της είναι από την Πάφο και ο πατέρας της από την Καρπασία. Έχει μια αδερφή. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και Διεθνείς Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης και Ιστορία και Κοινωνιολογία (MA) στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου (Κωνσταντινούπολη). Τελείωσε τον περασμένο Νοέμβριο το διδακτορικό της στο Πανεπιστήμιο Κύπρου στο Τμήμα Μεσανατολικών Σπουδών. Εργάστηκε ως ακαδημαϊκός, διδάσκοντας Πολιτική Κοινωνιολογία σε διάφορα πανεπιστήμια των κατεχομένων.
Τα ακαδημαϊκά της ενδιαφέροντα είναι για τον εθνικισμό, τον μετα-αποικιοκρατισμό, μελέτες για το φύλο και πολιτιστικές σπουδές. Δημοσίευσε πολλά άρθρα σχετικά με αυτά τα θέματα. Εργάστηκε στα συντακτικά συνέδρια των πνευματικών περιοδικών «Gaile» και «Kıbrıs Yazıları». Είναι φεμινίστρια – ακτιβίστρια από την ηλικία των 18. Εργάστηκε σε διάφορες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που ασχολούνται με τα δικαιώματα των γυναικών. Ίδρυσε το Φεμινιστικό Ατελιέ. Είναι μέλος της Δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής για το Φύλο. Ασχολείται με τα παιδιά και τα δικαιώματα των ζώων. Δημιούργησε το «κοινοτικό κέντρο» Gonyeli SAM στο Κιόνελι.
Εκλέγηκε «βουλευτής» το 2013 και επανεκλέχθηκε το 2018. Μετά την ανάδειξή της ξεκίνησε την αναμόρφωση πολλών «νόμων» για την ισότητα των φύλων και τα ανθρώπινα δικαιώματα στα κατεχόμενα. Έχει ενεργό συμμετοχή στον ειρηνευτικό ακτιβισμό.

ΠΗΓΗ: Εφημερίδα Κύπρου “Ο Φιλελεύθερος” (7.10.2018)