Μονή της Χώρας
Της Ελένης Προκοπίου
Το καθολικό της Μονής της Χώρας, που πρωτοέγινε τζαμί ήδη από τις αρχές του 16ου αιώνα, με την επωνυμία Καχριέ Τζαμί, αποτελεί ένα από τα πολλά βυζαντινά κοσμήματα της Κωνσταντινούπολης, με πολύ όμως ξεχωριστά στοιχεία, που το καθιστούν σταθμό στην Ιστορία της Χριστιανικής τέχνης, ώστε δικαίως να έχει συγκαταλεγεί στα αριστουργήματα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, που προστατεύονται από τον διεθνή οργανισμό της UNESCO.
Ο πυρήνας του συγκροτήματος του Καθολικού ανήκει σε έναν συνεπτυγμένο σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό με τρούλλο (παραλλαγής Β΄), αποτέλεσμα μίας εκ θεμελίων ανακαίνισης του 1120 (επί Ισαακίου Κομνηνού), σε έναν παλαιότερο ναό, του τέλους του 11ου αιώνα, ο οποίος με τη σειρά του διαδεχθηκε παλαιότερους χριστιανικούς ναούς του 6ου και του 9ου αιώνα. Ο εξωνάρθηκας και το νότιο παρεκκλήσιο προστέθηκαν μεταξύ 1316-1320/1, μέσα από έναν σοφό σχεδιασμό αρμονικής διασύνδεσης, από τον ίδιο τον Γενικό Λογοθέτη του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ανδρονίκου του Β΄, τον Θεόδωρο Μετοχίτη, γνωστό ουμανιστή και λόγιο συγγραφέα. Χάρη στον διασωθέντα εσωτερικό του διάκοσμο, τον οποίον επίσης επιμελήθηκε ο Μετοχίτης, τον μεταμόρφωσε σε ένα από τα σημαντικότερα σύνολα της Bυζαντινής καλλιτεχνικής δημιουργίας. Ο ναός, ο νάρθηκας και ο εξωνάρθηκας είναι διακοσμημένα με αριστοτεχνικά ψηφιδωτά και το παρεκκλήσιο με τοιχογραφίες εσχατολογικού περιεχομένου, και δογματικής ακριβείας.
Ο ναός προσφέρθηκε από τον ίδιο τον κτήτορα, τον Θεόδωρο τον Μετοχίτη, ο οποίος απεικονίζεται γονατιστός και ενδεδυμένος με το επίσημο ένδυμά του, το καββάδιο, στον Ένθρονο Χριστό. Στα προσκυνηματικά αψιδώματα των εισόδων, στους δύο νάρθηκες και προς τον κυρίως ναό εικονίζεται ο Χριστός Παντοκράτορας, ως «ἡ Χὠρα τῶν Ζώντων» ( ψαλμός 116.9) και η Θεοτόκος, Mήτηρ Θεοῦ, ως «ἡ Xώρα τοῦ Άχωρητου», από τα οποία και προέρχεται η επωνυμία της ως η Μονή της Χώρας.
Είναι δίκαιον το Καθολικό της Μονής της Χώρας, όπως και όλες οι άλλες βυζαντινές εκκλησίες της Κωνσταντινουπόλεως και της Μικράς Ασίας να αποδοθούν στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους, δηλαδή στον ίδιο τον Χριστό, την Παναγία Μητέρα του, ή στους αγίους αυτού, στους οποίους αφιερώθηκαν, για να τιμώνται μέσα από την καθορισμένη ανα τους αιώνες χριστιανική λατρευτική ζώσα παράδοση της Ορθοδόξου Χριστιανικής Εκκλησίας, λελογισμένα και με σεβασμό πάντοτε στην ιστορική, αρχαιολογική και καλλιτεχνική τους αξία, ώστε να παραμείνουν μάρτυρες της αυθεντικής τους ταυτότητάς, για όλες τις γενεές.
Ολοι οι Χριστιανοί της Ευρώπης, οι οποίοι καλούμαστε να δεχθούμε με την Αγάπη του Χριστού, φιλόξενα και με σεβασμό όλους τους μεταναστεύοντες, ανεξαρτήτως θρησκείας χρώματος και φυλής, πονούμε για την δυσανάλογη και άδικη μεταχείριση των Χριστιανών και των χριστιανικών μνημείων στη Μικρά Ασία και τις άλλες χώρες της Εγγύς και Μέσης Ανατολής, και παρατηρούμε, πως ενώ όλοι ανεξαιρέτως παγκόσμια αναγνωρίζουν και διεκδικούν την ισότιμη αξία της ανθρώπινης ύπαρξης, που μόνον ο Χριστός, ο Μονογενής Λόγος του Τριαδικού μας Θεού, υπέδειξε στον κόσμο, ο κόσμος όμως συνεχίζει να αρνείται όλα όσα αφιερώθηκαν, αξίζουν και δικαιούται ο Χριστός μας. Καλούμε όλους τους μουσουλμάνους του κόσμου να απαιτήσουν τα δίκαια της δικής μας πίστεως, όπως απαιτούν και λαμβάνουν τα δικά τους δίκαια στις δικές μας χώρες.
*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους
