Μνημείο Προσφύγων Μικρασιατικού Ελληνισμού

*Στην Λευκωσία και Λεμεσό από τον Σύνδεσμο Μικρασιατών Κύπρου

Την υλοποίηση ενός μεγαλεπήβολου στόχου έχει θέσει ως προτεραιότητα του για το 2020 ο Σύνδεσμος Μικρασιατών Κύπρου(ΣΜΚ), ο οποίος στην εκπνοή του 2019 συμπλήρωσε 10 χρόνια ζωής και σημαντικής δράσης.
Ο μεγαλεπήβολος στόχος είναι η ανέγερση δύο Μνημείων Προσφύγων του Μικρασιατικού Ελληνισμού του 1922. Οι εργασίες θα αρχίσουν εντός του έτους. Το ένα Μνημείο θα είναι στην Λευκωσία (οδό Ευέλθοντος, πάροδος Αρμενίας) και το άλλο στην Λεμεσό στη διασταύρωση των οδών Θέκλας Λυσιώτη και Ευαγγελιστρίας. Οι Δήμοι Στροβόλου και Λεμεσού προώθησαν άμεσα το αίτημα του ΣΜΚ. Τα σχέδια για τα Μνημεία έχουν κατατεθεί στις αρμόδιες Υπηρεσίες, ανέφερε η δραστήρια πρόεδρος του Συνδέσμου , Μόνα Θεοδούλου –Σαββίδου, λογοτέχνης και πρώην εκπαιδευτικός Μέσης Εκπαίδευσης, με ρίζες και από τους δύο γονείς της από την Αλλάγια, σημερινή Alanya της Νότιας Τουρκίας.
Σε ειδική εκδήλωση, στην Λευκωσία, έγινε η παρουσίαση του Ημερολογίου 2020 του Συνδέσμου. Είναι το ένατο στην σειρά και όλα είναι συλλεκτικά.

«Το Ημερολόγιο 2020 θελήσαμε να είναι Επετειακό με το Χρονολόγιο, που περιλαμβάνει τα πιο σημαντικά γεγονότα της ιστορίας στη Μικρά Ασία», επεσήμανε σε χαιρετισμό της η πρόεδρος του ΣΜΚ , Μόνα Θεοδούλου –Σαββίδου, η οποία ευχαρίστησε θερμά για την σύνταξη του Χρονολογίου «τον φίλο, εκλεκτό ποιητή Λεύκιο Ζαφειρίου». Στο Ημερολόγιο 2020 δημοσιεύεται επιστολή του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου προς τον ΣΜΚ.
Το Ημερολόγιο 2020 , εκτός από τις ημερολογιακές καταγραφές και το εορτολόγιο, περιλαμβάνει αφιέρωμα στους δεκατέσσερις Μικρασιάτες Εκπαιδευτικούς, τρεις ημερολογιακές καταγραφές από Μικρασιάτες πρώτης γενιάς, 15 μαρτυρίες, οκτώ μελέτες από πέντε ερευνητές, οκτώ έγγραφα, έξι επιστολές και 80 περίπου φωτογραφίες.
Το Ημερολόγιο 2020 παρουσίασε η καθηγήτρια Γλωσσολογίας του Τμήματος Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου, δρ Άννα Παναγιώτου- Τριανταφυλλοπούλου, δραστήριο και σημαντικό μέλος του Συνδέσμου Μικρασιατών Κύπρου, η οποία στην ομιλία της αναφέρθηκε πρώτα στην σημασία των Ημερολογίων του ΣΜΚ, σημειώνοντας ότι «ο ιστορικός αποτιμά την προσφορά των Ημερολογίων στην καταγραφή και την τεκμηρίωση της Ιστορίας· χρωστάμε ευγνωμοσύνη στον Σύνδεσμο διότι ανασύραμε από τη μνήμη μας και αναδείξαμε τους θησαυρούς που ο καθένας είχε στο μυαλό και στο ερμάρι του, κομμάτι της νεότητάς του και της μνήμης του».
Η δρ Άννα Παναγιώτου- Τριανταφυλλοπούλου με την παρουσίαση της κατέδειξε τη σπουδαιότητα για την Κύπρο των συλλογών αυτών για όλους μας, είτε κατάγονται από Μικρασιάτες είτε όχι. Εξ άλλου, επεσήμανε, όλοι οι Κύπριοι θα ταυτίσουν τις ιστορίες διωγμού και απώλειας των εστιών και των δικών τους ανθρώπων που άκουσαν στις οικογένειές τους με αυτές των Μικρασιατών. «Η ιστορία που επαναλαμβάνεται οδυνηρά», τόνισε.
Η ομιλήτρια ανέφερε ότι χάρη στα Ημερολόγια του Συνδέσμου δόθηκε η δυνατότητα επιβεβαίωσης γεγονότων και συνδυασμού πληροφοριών, που δεν είχαν ως τώρα καταγραφεί καθόλου ή τουλάχιστον ικανοποιητικά στα ιστορικά βιβλία.
Για το Ημερολόγιο 2020 έδωσε ορισμένα παραδείγματα, όπως το προσωπικό ημερολόγιο του Μανόλη Κεχαγιόγλου από την Αλεξάνδρεια, που μεγάλωσε στην Αλάγια και διετέλεσε δάσκαλος. Από το ημερολόγιο Καχαγιόγλου η δρ Άννα Παναγιώτου- Τριανταφυλλοπούλου επιβεβαίωσε την πληροφορία του πατέρα της (ο οποίος είχε γεννηθεί στην Αττάλεια το 1913) ότι το 1920, κατόπιν διαταγής του Κεμάλ, έκλεισαν τα σχολεία της περιοχής και επαύθησαν οι δάσκαλοι. Η ομιλήτρια εξήρε το γεγονός ότι το Ημερολόγιο 2020 είναι επίσης αφιερωμένο σε μεγάλες προσωπικότητες του Μικρασιατικού ελληνισμού, που έζησαν στην Κύπρο, συνήθως ως καθηγητές σε ελληνικά σχολεία, σχολές, λύκεια της νήσου και το Ιεροδιδασκαλείο Λάρνακος: στον δεινό κλασικό φιλόλογο Ιωάννη Συκουτρή από τη Σμύρνη, στον φιλόλογο Ιωάννη Τσικνόπουλο από τη Μαγνησία την επί Σιπύλῳ που εξέδωσε και ανέδειξε το έργο του Αγ. Νεοφύτου του Εγκλείστου, στον Πόντιο φιλόλογο Ι. Τάσσογλου, στον φιλόλογο επίσης και παιδαγωγό Ορ. Χρηστίδη από τις Κυδωνίες, στον λόγιο φιλόλογο Δημ. Χαμουδόπουλο από τη Σμύρνη, στον επίσης Σμυρναίο Παναγ. Κυδωνόπουλο φιλόλογο, ιεροψάλτη και αναγνώστη, ο οποίος ζούσε στην Αμμόχωστο το 1974 και πέθανε στην Αθήνα το 1979 για δεύτερη φορά πρόσφυγας και τέλος στον Σμυρναίο φιλόλογο Μάνο Αλευρά .

Σύμφωνα με την δρα. Άννα Παναγιώτου- Τριανταφυλλοπούλου ένα από τα πιο σημαντικά ιστορικά στοιχεία, που αναδεικνύονται και από το Ημερολόγιο του 2020 είναι ότι «τα νησιά του Αιγαίου και το Καστελλόριζο, η Μικρά Ασία, η Κύπρος, η Συροπαλαιστίνη, η Αίγυπτος απετέλεσαν για τον ελληνισμό ενιαίο χώρο, στον οποίο σε καιρούς ειρηνικούς κινήθηκαν και εγκαταστάθηκαν αστικοί κυρίως πληθυσμοί και αναπτύχθηκε η ελληνική διασπορά της ανατολικής Μεσογείου· πάλι σε καιρούς επικίνδυνους ή ταραγμένους οι ίδιες περιοχές έγιναν περάσματα για πιο ασφαλείς περιοχές ή υποδέχθηκαν Έλληνες πρόσφυγες».

Πέρα από τις ιστορικές μαρτυρίες και συμπεράσματα η δρ. Άννα Παναγιώτου- Τριανταφυλλοπούλου στάθηκε σε δύο φράσεις που, όπως είπε, την συγκίνησαν βαθειά: της γιαγιάς Μόσχας Καραγιαννίδου, που ζήτησε «μόνο λίγο χώμα (από την Κωνσταντινούπολη, την γενέτειρά της) και να το ρίξετε στον τάφο μου, όταν πεθάνω» [Ανν. Σαββίδη] και του Αβραάμ Γαβριηλίδη από το Ανεμούριον, που έλεγε, όταν του ζητούσαν να φύγει από την επικίνδυνη οδό Ερμού στη Λευκωσία, όπου διατηρούσε κατάστημα: «Μια φορά πρόσφυγας. Δεύτερη δεν θα γινώ» [Ν. Γαβριηλίδης].
Η δρ. Άννα Παναγιώτου- Τριανταφυλλοπούλου έκλεισε την ομιλία της στην παρουσίαση του Ημερολογίου 2020 με τίτλο από το ημερολόγιο του Μανόλη Κεχαγιόγλου« πρὸς ἐνθύμησιν τῶν ἤχων τῶν ἀσμάτων. «Αυτά τα Ημερολόγια δεν είναι μόνο ἐνθύμησις οδύνης: είναι ἐνθύμησις ἤχων ζωῆς που δεν ζήσαμε, αλλά καταγράφεται σαν μέρος της δικής μας μνήμης», τόνισε.
*Την επιμέλεια της έκδοσης του Ημερολογίου είχαν οι Μόνα Θεοδούλου-Σαββίδου και Χάρης Χοτζάκογλου. Κύριοι οικονομικοί χορηγοί : Άννα Τοσούνογλου- Χριστοφή , Άννα Παναγιώτου Τριανταφυλλοπούλου, Αντωνία Προδρόμου, Ερατώ Κοζάκου- Μαρκουλλή, Νίκος, ο Γαβρίας, Ανδρέας Γαβριηλίδης, Παναγιώτα Ζένιου και Γιούλια Δαδιώτη.

ΤΙΜΗΘΗΚΕ Η ΠΟΠΗ ΜΟΥΠΑΓΙΑΤΖΗ
Στην εκδήλωση ο ΣΜΚ τίμησε το μέλος του, Πόπη Μουπαγιατζή για τη Μικρασιατική καταγωγή της, την οποία, όπως είπε η πρόεδρος του Συνδέσμου, « τίμησε και τιμά με την προσωπική της προσφορά τους στον τόπο μας».

Η Πόπη Μουπαγιατζή, η οποία από τον Σεπτέμβριο του 2019 κρατά τη στήλη «Εξ αφορμής», στην κυριακάτικη έκδοση της εφημερίδας «Φιλελεύθερος», γεννήθηκε το 1957, οκτώ μέρες μετά τη θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου, σε μια προσφυγική συνοικία της Αθήνας, τη Νέα Φιλαδέλφεια, και σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά από μια σχετικά σύντομη θητεία σε Γραφεία Τύπου, εφημερίδες και περιοδικά, στράφηκε στην επιμέλεια εκδόσεων, συνεργαζόμενη με μεγάλους εκδοτικούς οίκους. Παράλληλα, έγραφε σενάρια για ντοκιμαντέρ (κυρίως για την ΕΡΤ), όπως και κείμενα για οπτικοακουστικές παρουσιάσεις και φωτογραφικά λευκώματα. Ζει στη Λευκωσία τα τελευταία οκτώ χρόνια, όπου συνεχίζει να εργάζεται ως επιμελήτρια εκδόσεων. Ο πατέρας της, του οποίου οι γονείς κατάγονταν από τη Νεάπολη της Καππαδοκίας και τη Σίλλη Ικονίου, έφτασε πρόσφυγας στην Ελλάδα στα 9 του χρόνια. Η ίδια, έχοντας συνείδηση του ότι η Κύπρος αποτελεί το μοναδικό κομμάτι γης από όπου ο Ελληνισμός δεν ξεριζώθηκε, «ένιωσε να ανήκει σε αυτόν τον τόπο από την πρώτη στιγμή που τον γνώρισε. Έτσι, μετέφερε και δώρισε εδώ όσα κειμήλια είχε από τους Μικρασιάτες προγόνους της, τα περισσότερα από τα οποία περιλαμβάνονται στη Μόνιμη Συλλογή του Συνδέσμου Μικρασιατών Κύπρου», τόνισε η πρόεδρος του Μόνα Θεοδούλου Σαββίδου.
Η εκδήλωση έκλεισε με τραγούδια της Μ. Ασίας από τους Άννα Μοσφίλη (τραγούδι), Στέλιο Κωνσταντίνου (κιθάρα) και Μάριο Γεωργίου (μπουζούκι).