Μηνύματα του πολέμου στην Υεμένη

Του Μάριου Ευρυβιάδη*  

Από το Μάρτιο του 2015 διεξάγεται στην Υεμένη ένας αιματηρός και βρώμικος πόλεμος. Οι θάνατοι έχουν ήδη ξεπεράσει τις 100 χιλιάδες με τα αντιμαχόμενα στρατόπεδα να χρησιμοποιούν, ανήλικους και ανήλικους μισθοφόρους- συνήθως Αφρικανούς κυρίως από το Σουδάν- ενώ οι λιμοί και αρρώστιες, όπως η χολέρα, θερίζουν τα γυναικόπαιδα.

Όμως η καθευαυτή ανθρώπινη τραγωδία παραμένει στα ψιλά γράμματα των ΜΜΕ. Η ζωή είναι φθηνή, πολύ φθηνή στη Μέση Ανατολή. Και μόνο όταν κάποια πολεμικά συμβάντα διαταράττουν τα πράγματα, τις λεγόμενες διεθνείς ισορροπίες ή απειλούν να εκτοξεύσουν την τιμή του πετρελαίου στα ύψη, ο πενταετής βρώμικος πόλεμος στην Υεμένη επανέρχεται στο προσκήνιο.

Αυτό συνέβη τα ξημερώματα στις 14 Σεπτεμβρίου (Σάββατο ξημερώματα) όταν βομβαρδίστηκαν δυο εγκαταστάσεις επεξεργασίας πετρελαίου της Σαουδαραβικής εταιρίας ARAMCO – Αμπκάικ και Χουραίς- που βρίσκονται στη ανατολική πλευρά της Σαουδικής Αραβίας, τον Περσικό Κόλπο που χωρίζει τη χώρα από το Ιράν. Η επίθεση έβγαλε από τη διεθνή αγορά τη μισή περίπου καθημερινή παραγωγή πετρέλαιο της Ριάντ – 5.5 εκ βαρέλια- απειλώντας εκτόξευση στις τιμές πετρελαίου, διεθνή κρίση, ακόμη και πόλεμο. “Παραδόξως” τίποτα δεν συνέβη και όλα εκτονώθηκαν πάρα πολύ γρήγορα. Και υπάρχει εξήγηση για αυτό.

Η φυλή των επαναστατών Χούτι της Υεμένης ανέλαβε την ευθύνη ως πολεμικό αντίποινο κατά της Σαουδικής Αραβίας. Η τελευταία, επικεφαλής ενός συνασπισμού κρατών άρχισε τους βομβαρδισμούς το 2015 υποστηρίζοντας το φιλικό της καθεστώς της Υεμένης, που ανέτρεψαν για λίγο οι Χούτι. Η φυλή των Χούτι, είναι μεν αραβική αλλά ταυτόχρονα και παρακλάδι του ισλαμικού σχίσματος (Ιμαμία των Ζαϊτητών) των Σιιτών του Ιράν. Ορθόδοξοι στο Ισλάμ θεωρούνται οι Σουννίτες με ηγέτες τους Σαουδάραβες. Οι μη σουννίτες – που αποτελούν μειοψηφία – δαιμονοποιούνται και καταδιώκονται.

Ιστορικά οι Χούτι, που δεν ταυτίζονται απόλυτα με το Ιράν και έχουν σταθεί και απέναντί του, θεωρούνται ο πιό μετριοπαθής κλάδος του Σιιτισμού. Αν επανειλλημμένα επαναστάτησαν πρώτα κατά του Βρεττανικού ιμπεριαλισμού και κατόπιν κατά του καταπιεστικού Σουννιτικού και φιλο-Σαουδαραβικού καθεστώτος στην Υεμένη, το έπραξαν για να διασφαλίσουν τα δικαιώματά τους. Αυτό συνεχίζουν να πράττουν και σήμερα διότι καταπατήθηκαν τα συμφωνηθέντα (2011-12) από το καθεστώς. Στον αγώνα τους αυτό, έχουν την υποστήριξη της Τεχεράνης που βρίσκεται σε συνεχή ανταγωνισμό με την Ριάντ.

Μια κυριαρχία των Χούτι στην Υεμένη ενισχύει πολλαπλά και αυξάνει την διαπραγματευτική ισχύ της Τεχεράνης έναντι όλων που την δαιμονοποιούν, την απειλούν με πόλεμο και της επιβάλλουν κυρώσεις. Η Σαουδική Αραβία, που χάνει σε πολλά μέτωπα, δεν είναι διατεθειμένη να ανεχθεί επιρροή των Ιρανών στο “μαλακό της υπογάστριο” και οργάνωσε την επίθεση κατά της Υεμένης. Σύμμαχούς της έχει τα δέκα αραβικά καθεστώτα της περιοχής, πλην του Ομάν. Έχει επίσης την ενεργή υποστήριξη των ΗΠΑ (που έχασαν την στρατιωτική τους παρουσία στην Υεμένη) αλλά και του Ισραήλ, που πάντοτε βρίσκεται απέναντι στο Ιράν σε όλα τα μέτωπα. Τέλος και άλλα Σουννιτικά καθεστώτα, όπως η Αίγυπτος, το Μαρόκκο, η Ιορδανία το Πακιστάν καθώς και η Τουρκία, δεσμεύτηκαν να συστρατευθούν με την Ριάντ σε μια “Σουννιτική” συμμαχία εναντίον της Τεχεράνης. Πρόσφατα όμως τα Αραβικά Εμιράτα εγκατέλειψαν τον συνασπισμό. Και έπονται και άλλα κράτη.

Με λιγοστές εξαιρέσεις όλα τα Δυτικά κράτη και τα δυτικά ΜΜΕ κατηγορούν το Ιράν ως οργανωτή και εκτελεστή της επίθεσης. Το Ιράν δεν κρύβει την ουσιαστική υποστήριξη τους προς τους Χούτι αλλά αρνήται επίμονα συγκεκριμένη ανάμειξη.

Εδώ είναι σημαντικό να λεχθεί πως η επίθεση κατά της Σαουδικής Αραβίας λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο μια ευρύτερης αντιπαραθέσης της ατλαντικής Δύσης (και του Ισραήλ) και των Σουννιτικών καθεστώτων κατά της Τεχεράνης, άμεσο αποτέλεμα της οποίας είναι και το υφιστάμενο καθεστώς κυρώσεων κατά του Ιράν με πρωταγωνιστή την Ουάσιγκτον. Στο στόχαστρο δεν είναι μόνο το πυρηνικό προγράμμα του Ιράν, αφού η επί Ομπάμα συμφωνία για το έλεγχο του ακυρώθηκε μονομερώς από το Τράμπ. Είναι και ο διαχρονικός στόχος αλλαγής καθεστώτος στη Τεχεράνη.

Μέσα από την οπτική αυτή όλες οι επιμέρους συγκρούσεις/πόλεμοι στη Μέση Ανατολή διασυνδέονται. Και σε περιφερειακό επίπεδο πρωταγωνιστές είναι η Σουννιτική Σαουδική Αραβία και το Σιιτικό Ιράν. Το ανατρεπτικό στοιχείο της επίθεσης κατά της Σαουδικής Αραβίας είναι τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν, η στρατηγική που την διέπει αλλά και το ψυχολογικό τραύμα που προκάλεσε, όχι μόνο στη Σαουδική Αραβία.

Για την επίθεση χρησιμοποιήθηκαν πάμφθηνα μη επανδρωμένα αεροπλάνα (drones) και πιθανόν και πύραυλοι εδάφους, αν και αυτό δεν είναι σίγουρο παρά τις φωτογραφίες που δημοσίευσε η Σαουδική Αραβία. Η επίθεση κατάφερε σημαντικό στρατιωτικό πλήγμα με κρίσιμο ψυχολογικό περιεχόμενο, αλλά έστειλε και στρατηγικής διάστασης μηνυμάτα του Ιράν στη Δύση και σε όλους τους ενεργούμενούς της στη περιοχή.

Η επιτυχημένη επίθεση απέδειξε πως ένας αποφασισμένος Δαβίδ μπορεί πάντοτε να τα βάλει με ένα Γολιάθ. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση απεδείχθει πως η Σαουδική Αραβία είναι μια χάρτινη τίγρης. Και είναι θέμα χρόνου να την εγκαταλείψουν οι τοπικοί της σύμμαχοι.

Θεωρώ πως η όλη συζήτηση γύρω από τον “οργανωτή” της επιθέσης είναι παραπλανητική. Για παράδειγμα.Όλοι γνωρίζουν πως το Ισραήλ κατέχει πυρηνικά όπλα. Όμως το Ισραήλ σκόπιμα και επίμονα το διαψεύδει. Το μήνυμα είναι όμως ξεκάθαρο και όλοι γνωρίζουν πως θα αντιδράσει το εβραϊκό κράτος σε περίπτωση που απειληθεί υπαρξιακά. Θα χρησιμοποιήσει τα πυρηνικά όπλα που λέει δεν κατέχει. Κάτι ανάλογο συμβαίνει με το Ιράν στη συγκεκριμένη περίπτωση. Η Τεχεράνη σκόπιμα και επίμονα θα διαψεύδει τον ουσιαστικό της ρόλο στη επίθεση των Χούτι. Αλλά όλοι έχουν πάρει το μήνυμα ως προς τις συνέπειες μιας επίθεσης κατά του Ιράν, ακόμη και της κλιμάκωσης των κυρώσεων. Αν δεν μπορεί και η Τεχεράνη να εξαγάγει πετρελαίο από τον Περσικό Κόλπο δεν θα μπορεί κανένας. Και αν δεχθεί επίθεση θα αντιδράσει. Είναι αυτός ο λόγος που ούτε η τιμή του πετρελαίου δεν εκτινάχθηκε στα ύψη μετά τη επίθεση, αλλά τερματίστηκαν και πολύ γρήγορα οι αμερικανικές απειλές κατά της Τεχεράνης. Όλοι έτρεξαν να “μαζευθούν”.

Μέσω της επίθεσης των Χούτι η Τεχερένη εφάρμοσε αποτελεσματικά μια στρατηγική προληπτικής αποτροπής. Και όλες οι ανοικτές πηγές συγκλίνουν πως η επίθεση όντως άρχισε από την Υεμένη με πιθανή χρήση κομάντος Χούτι μέσα στη Σαουδική Αραβία που καθοδήγησαν τα μη επανδρωμένα αεροπλάνα – και πιθανό τους πυραύλους- στους τελικούς στόχους τους. Στην περιοχή του χτυπήματος βρίσκεται η μεγαλύτερη έρημος της Σαουδικής Αραβίας και οι φυλές εκεί είναι σιιτικές και φιλικές προς τους Χούτι. Στο πόλεμο της Υεμένης οι Σαουδάραβες θα πρέπει να επιλέξουν. Συνέχιση του πολέμου και περισσότερες επιδρομές από τους (Ιρανό) Χούτι, ή τα πετρέλαια τους και τη δυναστεία τους.

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις του συγγραφέα.