Μήνυμα από τη Δύση στην Τουρκία μέσω Economist! Τα όρια της στρατηγικής της αυτονομίας

Η υποψηφιότητα στις BRICS υποτίθεται ότι θα έστρεφε τα φώτα της δημοσιότητας στις παγκόσμιες φιλοδοξίες της Τουρκίας. Ίσως, όμως, καταλήξει να εκθέσει τα όριά τους, σημειώνει με νόημα το βρετανικό περιοδικό.

Στην ουσία η Δύση στέλνει μήνυμα μέσω του βρετανικού περιοδικού στην Τουρκία. Γιατί; Επειδή αναλύει τους μεγαλοϊδεατισμούς του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και την τάση… αυτονόμησης της Τουρκίας. Ωστόσο, η υποψηφιότητα στους BRICS ίσως καταλήξει να εκθέσει τα όριά της, σημιώνει με νόημα ο Economist, στο σχετικό άρθρο, το οποίο  μπορείτε να διαβάσετε παρακάτω:

Για περισσότερο από μια δεκαετία, οι σύνοδοι κορυφής των BRICS περιλαμβάνουν τους ίδιους «πρωταγωνιστές», δηλαδή τους ηγέτες της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής. Αυτό άλλαξε φέτος , όταν οι πρόεδροι της Αιγύπτου, του Ιράν, της Αιθιοπίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, που εντάχθηκαν στη λέσχη νωρίτερα φέτος,  πόζαραν μαζί με τον Vladimir Putin και άλλους βετεράνους των BRICS στο Καζάν, στη νοτιοδυτική Ρωσία. Όμως, ένας ακόμα πιο ασυνήθιστος προσκεκλημένος, ο ηγέτης μιας χώρας του ΝΑΤΟ και όχι μόνο, έκανε  την εμφάνισή του. Ο ηγέτης της Τουρκίας, πλαισιωμένος από δικτάτορες και λαϊκιστές που λένε ότι μιλούν για τον παγκόσμιο Νότο και ελπίζουν να μετατρέψουν τις BRICS σε μια βιώσιμη εναλλακτική λύση στη δυτική τάξη πραγμάτων, θα πρέπει να αισθάνεται σαν στο σπίτι του. Η Τουρκία επιδιώκει εδώ και καιρό να διαφοροποιήσει το χαρτοφυλάκιο της εξωτερικής της πολιτικής, χτίζοντας νέες γέφυρες και επιδιορθώνοντας παλιές, με τη Μέση Ανατολή, τον Καύκασο, την Αφρική και την Κεντρική Ασία. Ωστόσο, ο κ. Erdogan έχει προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα, ιδίως την τελευταία δεκαετία, και έχει αρχίσει να μιλάει για «στρατηγική αυτονομία». Πρόκειται για την ιδέα ότι η Τουρκία πρέπει να χαράξει τη δική της πορεία, να μειώσει την εξάρτησή της από τη Δύση, ιδίως όσον αφορά τον αμυντικό τομέα, και να συνεργάζεται με τους συμμάχους μόνο όταν αυτό εξυπηρετεί τα δικά της συμφέροντα. Τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ μπορούν να αρκεστούν στο σταθερό μενού. Η Τουρκία θα «δειπνεί» á la carte.

H στάση της αυτή αναδείχθηκε έντονα στην Ουκρανία, όπου η Τουρκία προμήθευσε τους Ουκρανούς με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και άλλα όπλα, μερικές φορές κρυφά, ενώ παρέμεινε φιλικά προσκείμενη στη Ρωσία. Η Τουρκία αρνήθηκε να εφαρμόσει τις δυτικές κυρώσεις, γεγονός που επέτρεψε στο εμπόριο με τη Ρωσία να εκτοξευθεί, φθάνοντας πέρυσι τα 56,5 δισ. δολάρια, από 34,7 δισ. δολάρια το 2021, και συνεχίζει να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η Ρωσία κατασκευάζει επίσης τον πρώτο πυρηνικό σταθμό της Τουρκίας και διεκδικεί την κατασκευή του δεύτερου.

Ο κ. Erdogan «χορεύει» στους ρυθμούς του δικού του τυμπάνου και αλλού. Η Τουρκία συγκρούστηκε με την Ελλάδα και τη Γαλλία, διεκδικώντας εκτάσεις της ανατολικής Μεσογείου, προκάλεσε την Αμερική εξαπολύοντας επιθέσεις εναντίον των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ Κούρδων ανταρτών στη Συρία και τα έβαλε με το ΝΑΤΟ στο σύνολό του, εμποδίζοντας τις αιτήσεις ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας. Επίσης, αρνήθηκε να εμπλακεί στην αντιπαράθεση της Αμερικής με την Κίνα. Ο κ. Erdogan είναι επίσης ο μόνος ηγέτης του ΝΑΤΟ που αγκαλιάζει ανοιχτά τη Χαμάς.

Ωστόσο, η Τουρκία δεν επιθυμεί να έρθει σε ρήξη με τη Δύση, και η υποψηφιότητά της για τις χώρες BRICS ήταν ένα σαφές παράδειγμα. Μόλις η Ρωσία άφησε να διαρρεύσει η είδηση ότι η Τουρκία επιθυμούσε να ενταχθεί στην ομάδα, αξιωματούχοι στην Άγκυρα έσπευσαν να δηλώσουν ότι αυτό δεν θα γίνει εις βάρος των σχέσεων με την Ευρώπη και την Αμερική. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Hakan Fidan, έφτασε στο σημείο να υποδηλώσει ότι η κίνηση αυτή δεν αποτελούσε τόσο γεωπολιτική στροφή, όσο κραυγή προσοχής. «Μπορεί να μην ψάχναμε κάτι άλλο», δήλωσε ο κ. Hakan Fidan, αν η Τουρκία ήταν μέλος της ΕΕ.Οι δυτικές πρωτεύουσες μπορεί να βλέπουν με αρκετή δυσαρέσκεια το παιχνίδι της Τουρκίας με τις BRICS, αλλά δεν θορυβούνται. Η ιδιότητα του μέλους των BRICS, η οποία παραμένει κάτι περισσότερο από ένας χώρος συζητήσεων, είναι μια φτωχή εναλλακτική λύση σε σχέση με το ΝΑΤΟ ή την ΕΕ, με την οποία η Τουρκία έχει τελωνειακή ένωση.

Παρ’ όλα αυτά, οι BRICS μπορεί να μην είναι ακόμη έτοιμες να στρώσουν το χαλί του καλωσορίσματος. Η Ινδία φημολογείται ότι αντιτίθεται στην ένταξη της Τουρκίας, λόγω της υποστήριξης του κ. Erdogan στο Πακιστάν στη διαμάχη για το Κασμίρ. Η Ρωσία, επίσης, είναι διχασμένη. Στα χαρτιά, η ένταξη της Τουρκίας στις BRICS θα ήταν ένα πραξικόπημα για τη Μόσχα, η οποία χαιρετίζει κάθε ευκαιρία να μπει σφήνα μεταξύ της Τουρκίας και των δυτικών συμμάχων της. Ωστόσο, οι Ρώσοι μπορεί να νιώθουν άβολα με την παρουσία ενός κράτους του ΝΑΤΟ στις BRICS, φοβούμενοι ότι θα αποδυναμώσει την ομάδα ακόμα περισσότερο.