Μια πρωτότυπη εργασία για την Μικρασιατική Καταστροφή και το Κυπριακό
Παρουσιάζεται απόψε στην Δημοσιογραφική Εστία, Λευκωσία, το βιβλίο του Χρήστου Π. Παναγιωτίδη «Η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και η Κυπριακή Καταστροφή του 1974 – Ένα συγκριτικό αφήγημα».
Εκδόθηκε πριν από λίγες ημέρες στην Αθήνα (ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ -Σειρά “Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική” το νέο βιβλίο του Χρήστου Π. Παναγιωτίδη, με τίτλο «Η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και η Κυπριακή Καταστροφή του 1974 – Ένα συγκριτικό αφήγημα», στο οποίο παρουσιάζονται οι βασικοί πρωταγωνιστές αυτών των δύο δραματικών γεγονότων της ιστορίας της Ελλάδος και της Κύπρου.
Εξ ‘όσων έχουμε υπόψη το βιβλίο είναι το μοναδικό στην μέχρι σήμερα βιβλιογραφία, δεδομένης της από κοινού εξέτασης δύο τραγωδιών, οι οποίες σφράγισαν την ιστορία του σύγχρονου Ελληνισμού. Από άποψη χρονικής συγκυρίας της έκδοσης και κυκλοφορίας του βιβλίου σημειώνουμε την συμπλήρωση φέτος 50 χρόνων από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, με επακόλουθο την συνεχιζόμενη κατοχή του βορείου τμήματος της, και 102 χρόνων από την Μικρασιατική Καταστροφή.
Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει σήμερα Τρίτη, 9 Απριλίου 2024, η ώρα 19:00, στην αίθουσα εκδηλώσεων της Δημοσιογραφικής Εστίας Λευκωσίας, στη λεωφόρο ΡΙΚ από τις Εκδόσεις Παπαζήση. Συντονιστής θα είναι ο Άκις Μοντάνιος, ενώ θα απευθύνει χαιρετισμό ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιώτικης Πολιτικής της Ελλάδος Χρήστος Στυλιανίδης. Προσφώνηση θα κάνει ο πρόεδρος του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Αιγίου και διευθυντής της σειράς «Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική» των Εκδόσεων Παπαζήση, Σωτήρης Ντάλης. Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο τέως υπουργός Εξωτερικών, Ιωάννης Κασουλίδης, ο επικεφαλής του Γραφείου Κυπριακού του ΑΚΕΛ, Τουμάζος Τσιελεπής και ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου Τάσος Χριστοφίδης. Θα ακολουθήσει η αντιφώνηση του ίδιου του συγγραφέα Χρήστου Παναγιωτίδη.
O Χρήστος Παναγιωτίδης γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1945. Αποφοίτησε από το τότε εξατάξιο Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου και σπούδασε χρηματοοικονομική και διοικητική λογιστική στην Αγγλία, στο City University και, σε μεταπτυχιακό επίπεδο, στο Salford University.
Είναι Μέλος του Σώματος Ορκωτών Λογιστών Ελεγκτών του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιρλανδίας, της Ελλάδος και της Κύπρου. Άσκησε το επάγγελμα του Ορκωτού Λογιστή Ελεγκτή, κατά κύριο λόγο στην Ελλάδα, ως συνέταιρος σε μεγάλες διεθνείς λογιστικές εταιρείες. Αφυπηρέτησε το 2015. Στη συνέχεια, για μία οκταετία, υπήρξε τακτικός (εβδομαδιαίος) πολιτικός και οικονομικός αρθρογράφος των δύο αρχαιότερων ημερήσιων εφημερίδων της Κύπρου, της ελληνόφωνης Αλήθειας και της αγγλόφωνης Cyprus Mail. Τη δεκαετία του ’90, εκδόθηκαν δύο λογιστικά βιβλία του με τίτλους «Ηλιόλουστη Λογιστική» και «Συστήμα τα Εσωτερικού Ελέγχου», ενώ το 2019 εκδόθηκε σε βιβλίο, από τις Εκδόσεις Παπαζήση, μια σειρά άρθρων του της περιόδου 2015-18.
Πριν τρία χρόνια, ήταν, μαζί με τον Νομπελίστα Οικονομολόγο Χριστόφορο Πισσαρίδη και τον διακριθέντα Ορκωτό Λογιστή Ελεγκτή Νίκο Συρίμη, ο συγγραφέας της Λευκής Βίβλου, η οποία παρέθεσε τους λόγους για τους οποίους –ύστερα από προσπάθειες είκοσι ετών– δεν είχε (και δεν έχει ακόμη) λειτουργήσει στην Κύπρο το «Πόθεν Έσχες» των Πολιτικά Εκτεθειμένων Προσώπων και διατύπωσε μια ολοκληρωμένη σειρά εισηγήσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Επίσης υπηρέτησε ως ο συντονιστής/εισηγητής μιας 12μελούς ομάδας διακεκριμένων Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων πολιτών, γνωστής ως «Δεξαμενή Σκέψης της Ανατολικής Μεσογείου», η οποία συνέταξε και δημοσιοποίησε μια ολοκληρωμένη μελέτη/πρόταση για την επίλυση του «Κυπριακού Προβλήματος», που έτυχε ευμενούς υποδοχής από τη διεθνή κοινότητα.
Περιεχόμενα του βιβλίου
Πρόλογος
Εισαγωγή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’. ΤΑ ΠΡΟΕΟΡΤΙΑ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ
Ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897
Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι
Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’. Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Η Γεωγραφία των Πεδίων της Σύγκρουσης
Τα Τοπωνύμια στα Ελληνικά και τα Τουρκικά
Η Σμύρνη του 1918-19
Μάιος του 1919: Ο Ελληνικός Στρατός στη Σμύρνη
Ιούνιος 1919 – Φεβρουάριος 1921
Μάρτιος 1921: Φιλοβασιλική Κυβέρνηση στην Αθήνα
Οι Πρωταγωνιστές της Μικρασιατικής Καταστροφής
Ελευθέριος Βενιζέλος, Πρωθυπουργός της Ελλάδος
Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α’
Αντιβασιλέας Αλέξανδρος Α’
Δημήτριος Γούναρης, Πρωθυπουργός της Ελλάδος
Αριστείδης Στεργιάδης, Διοικητής της Σμύρνης 1919-22
Ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος
Λεωνίδας Παρασκευόπουλος, Αρχιστράτηγος 1918-20
Αναστάσιος Παπούλας, Αρχιστράτηγος 1920-22
Γεώργιος Χατζανέστης, Αρχιστράτηγος, 1922
Ατατούρκ, ο Αρχιτέκτονας της Νέας Τουρκίας
Το Κίνημα των Νεότουρκων – Οι Τρεις Πασάδες
Χαλιντέ Εντίμπ Αντιβάρ, η «εθνικίστρια» και «ακτιβίστρια» της «Νέας Τουρκίας»
Ραχμί Αρσλάν, Κυβερνήτης πριν τον Στεργιάδη
Καραμπέτ Χατσεριάν Δρ., Ιατρός
Ντέιβιντ Λόιντ Τζωρτζ, Πρωθυπουργός της Αγγλίας
Σερ Χάρρυ Λαμπ, Πρόξενος της Αγγλίας στη Σμύρνη
Τσαρλς Ντόμπσον, Αγγλικανός Πάστορας
Αλεξάντερ Μακλάχλαν, Δ/ντής του Αμερικανικού Κολλεγίου
Τζωρτζ Χόρτον, Αμερικανός Πρόξενος στη Σμύρνη
Μαρκ Μπρίστολ, Αμερικανός Αρμοστής στην Κωνσταντινούπολη
Μίνι Μιλς, Δ/ντρια του Κολεγιακού Ινστιτούτου Θηλέων
Έιζα Τζένινγκς, Μεθοδιστής Πάστορας
Έστερ Λάβτζοϊ, Αμερικανίδα Ιατρός
Οι Πρωταγωνίστριες Χώρες
Το Τέλος μιας Τραγικής Ιστορίας
Η Κατάρρευση του Μετώπου του Σαγγάριου
Το Δράμα των Προσφύγων της Μικρός Ασίας
Η Συνθήκη της Λωζάνης και η Ανταλλαγή Πληθυσμών
Τα Αίτια της Μικρασιατικής Καταστροφής
Η Υποβάθμιση της Ικανότητας των Νεότουρκων να Ανασυντάξουν την Καταρρέουσα Οθωμανική
Αυτοκρατορία
Η Ανυπαρξία Διαχρονικής Ελληνικής Εθνικής Εξωτερικής Πολιτικής
Ο Πλήρης Αποσυντονισμός της Ελληνικής Κρατικής Μηχανής – Ο «Εθνικός Διχασμός»
Η Πολιτική Ανωριμότητα του Ελληνικού Εκλογικού Σώματος – Ο Ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’. ΤΑ ΠΡΟΕΟΡΤΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ’. Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Η Γεωγραφία των Πεδίων της Σύγκρουσης
Τα Τοπωνύμια της Κατεχόμενης Κύπρου
Οι Πρωταγωνιστές της Κυπριακής Τραγωδίας
Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, Ιός Πρόεδρος της ΚΔ, 1960-77
Σττύρος Κυπριανού, 2ος Πρόεδρος της ΚΔ, 1977-88
Γιώργος Βασιλείου, 3ος Πρόεδρος της ΚΔ, 1988-93
Γλαύκος Κληρίδης, 4ος Πρόεδρος της ΚΔ, 1993-2003
Τάσσος Παπαδόπουλος, 5ος Πρόεδρος της ΚΔ 2003-8
Δημήτρης Χριστόφιας, 6ος Πρόεδρος της ΚΔ, 2008-13
Νίκος Αναστασιάδης, 7ος Πρόεδρος της ΚΔ, 2013-23
Νίκος Χριστοδουλίδης, 8ος Πρόεδρος της ΚΔ, 2023-
Γεώργιος Γρίβας, Αρχηγός της ΕΟΚΑ και της ΕΟΚΑ Β’
Φαζίλ Κουτσιούκ, 1ος Αντιπρόεδρος της ΚΔ 1960-64
Ραούφ Ραΐφ Ντενκτάς, Ηγέτης των Τ/κυπρίων, Αρχηγός της ΤΜΤ
Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, Αρχηγός των Τ/κυπρίων, 2005-10
Ντερβίς ‘Ερογλου, Αρχηγός των Τ/κυπρίων, 2010-15
Μουσταφά Ακιντζί, Αρχηγός των Τ/κυπρίων, 2015-20
Ερσίν Τατάρ, Αρχηγός των Τ/κυπρίων, 2020-
Οι Έλληνες Πρωθυπουργοί (πλην των Υπηρεσιακών)
Οι Τούρκοι Πρωθυπουργοί / Πρόεδροι
Οι Άγγλοι Πρωθυπουργοί
Οι Αμερικανοί Πρόεδροι
Τα Προταθέντα (και Απορριφθέντα), κατά καιρούς, Σχέδια Επίλυσης του Κυπριακού
1956 – ΟιΣυνομιλίες Μακαρίου-Alan Lennox-Boyd
1958 – ΤοΣχέδιο Macmillan
1959 – Οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου
1964/5- Το Σχέδιο Άτσεσον […]
ΚΕΦ.Ε’. ΟΙ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΕΣ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΜΕΓΑΛΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ
ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑΤΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Μαρία Δ. Ευθυμίου
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Στο Επίμετρο του βιβλίου η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο ΕΚΠΑ, Μαρία Δ. Ευθυμίου, σημειώνει:
“H Κυπριακή Καταστροφή του 1974 και η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 αναμφίβολα συνθέτουν δύο μελανές σελίδες της ελληνικής ιστορίας. Δυστυχώς, τα τραγικά ελληνικά λάθη, που οδήγησαν –πριν 50 και πριν 100 χρόνια– στον ενταφιασμό των ονείρων των Μικρασιατών και των Ελληνοκυπρίων, συνεχίζουν να συγκαλύπτονται επιμελώς και, έτσι, εμποδίζεται η άντληση των διδαγμάτων που θα απέτρεπαν την επανάληψη των ιδίων λαθών στο παρόν και το μέλλον. Η κοινότητα των ελληνικών λαθών μεταξύ των δύο αυτών συνταρακτικών γεγονότων του 20ού αιώνα, είναι εντυπωσιακή και δεν θα έπρεπε να αφήνει κανέναν Έλληνα αδιάφορο. Αυτή είναι η ελληνική ιστορία που πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία. Αυτή είναι η ελληνική ιστορία που πρέπει να γίνεται αντικείμενο προβληματισμού κάθε Έλληνα πατριώτη. Η τάση των Ελλήνων πολιτικών να επιρρίπτουν τις ευθύνες για τα λάθη τους σε ώμους ξένους πρέπει να καταπολεμηθεί. Οι ξένοι είναι φυσικό να υπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα και όχι τα δικά μας. Η τάση των ηγετών μας να προσφεύγουν στη συστηματική συγκάλυψη των λαθών τους και να υπόσχονται πράγματα που είναι ανέφικτα, αποκλειστικά και μόνο για να εξασφαλίσουν τη ψήφο μας, επίσης πρέπει να καταπολεμηθεί. Με άλλα λόγια, ο ελληνικός λαός πρέπει να ωριμάσει και θα ωριμάσει κατανοώντας τους λόγους που οδήγησαν στις μεγάλες εθνικές καταστροφές, που στιγμάτισαν τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Το παρόν πόνημα φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως μια μικρή συνεισφορά σ’ αυτή την προσπάθεια”.
*Παρατίθεται συνέντευξη, την οποία έδωσε ο συγγραφέας στον δημοσιογράφο Σταύρο Αντωνίου και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Πολίτης”
Στη Μικρασία και στην Κύπρο είχαμε δύο συμπαγείς μάζες ελληνόφωνων χριστιανών που ήθελαν διακαώς να ενσωματωθούν στο ελληνικό κράτος, που γεννήθηκε το 1830. Και στις δύο περιπτώσεις, η επίτευξη του στόχου απέτυχε παταγωδώς. Ομολογώ ότι είχα την περιέργεια να δω αν υπήρχαν ουσιώδεις ομοιότητες μεταξύ των δύο αυτών τραγικών σελίδων της ελληνικής ιστορίας. Διεπίστωσα ότι οι ομοιότητες -ως προς τις αιτίες που οδήγησαν στην καταστροφή- ήταν εντυπωσιακές. Επιγραμματικά, οι ομοιότητες θα μπορούσαν να συνοψισθούν ως εξής:
• Έλλειψη πολιτικής πείρας και πολιτικής διορατικότητας από πλευράς της ηγεσίας μας κατά τον χρόνο της καταστροφής. Από τον Μάρτιο του 1921 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1922, την Ελλάδα κυβέρνησαν 8 διαφορετικοί φιλοβασιλικοί Πρωθυπουργοί, με θητεία από 1 ημέρα μέχρι 11 μήνες, ενώ, από το 1950 μέχρι το 1974, τα ηνία της εξουσίας στην Κύπρο ήταν στα χέρια ενός ιερωμένου χωρίς οποιαδήποτε γνώση ή πείρα του πώς παίζεται το παιγνίδι στη διεθνή πολιτική σκακιέρα, αλλά -παρά ταύτα- έτοιμου να διαφωνήσει και να συγκρουσθεί με όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις της τότε εποχής.
• Η υποβάθμιση της ικανότητας των αντιπάλων μας να ανασυνταχθούν και να διεκδικήσουν μεθοδικά την επίτευξη των στόχων τους. Πραγματικά υπήρξε εντυπωσιακή η ικανότητα που επέδειξε ο Μουσταφά Κεμάλ στο να μετουσιώσει -μέσα σε δύο χρόνια- την πνέουσα τα λοίσθια οθωμανική αυτοκρατορία σε ένα νέο πολιτικά και στρατιωτικά συγκροτημένο κράτος και να πείσει τις διεθνείς δυνάμεις να τον στηρίξουν, στη βάση ότι θα ήταν ο τελικός νικητής του ελληνοτουρκικού πολέμου. Ανάλογη ήταν και υποβάθμιση της αποφασιστικότητας της Τουρκίας να προστρέξει στη βοήθεια των Τουρκοκυπρίων, οι οποίοι, μετά τα επεισόδια της δεκαετίας του ’60 και το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, ένιωθαν ότι απειλούντο από αφανισμό.
• Ο «εθνικός διχασμός» – Η διαίρεση του ελληνικού λαού σε Βενιζελικούς και Φιλοβασιλικούς το ’22 και σε Μακαριακούς και Γριβικούς το ’74. Και στις δύο περιπτώσεις ήταν αγώνας μέχρις εσχάτων. Και τα έσχατα ήταν δύο εθνικές ήττες ολκής.
• Η παραγνώριση του αξιώματος ότι στη διεθνή πολιτική σκηνή προσδιοριστικός παράγοντας των εξελίξεων είναι τα συμφέροντα. Τόσο το 1922 όσο και το 1974, τα μεγάλα συμφέροντα ήταν τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής και ο έλεγχος της Διώρυγας του Σουέζ.
Η μεγάλη διαφορά μεταξύ της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922 και της Κυπριακής Καταστροφής του 1974 ήταν στους στόχους της τουρκικής πλευράς των δύο αυτών πολεμικών συγκρούσεων. Στην περίπτωση της Μικρασιατικής Καταστροφής ο στόχος των Νεότουρκων ήταν να επανακτήσουν τον έλεγχο ολοκλήρου του εδάφους της Μικράς Ασίας και να υποχρεώσουν όλους τους ελληνόφωνους χριστιανούς και τους Αρμένιους να εγκαταλείψουν οριστικά και αμετάκλητα το μικρασιατικό έδαφος, ώστε να επιτευχθεί η επιζητούμενη ομοιογενοποίηση των πληθυσμών της Μικράς Ασίας από πλευράς της εθνοτικής τους προέλευσης. Από τη στιγμή που επιτεύχθηκε η ανασυγκρότηση του τουρκικού στρατού και η κατατρόπωση των ελληνικών δυνάμεων στις μάχες του Σαγγάριου ποταμού το φθινόπωρο του 1921, το ζητούμενο ήταν η εκδίωξη των ανεπιθύμητων κατά τρόπο που να καθιστά αδύνατη την επιστροφή τους. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε ήταν πρωτόγονη αλλά αποτελεσματική: Χρήση βίας κατά των αμάχων στον υπέρτατο βαθμό, αποκορύφωμα της οποίας ήταν το κάψιμο και η ισοπέδωση της ελληνικής και της αρμενικής συνοικίας της Σμύρνης, αλλά και άλλων περιοχών όπου ευδοκιμούσαν οι ελληνόφωνοι χριστιανικοί πληθυσμοί.
Σε αντίθεση με τα συμβάντα στη Μικρασία και στον Πόντο, ο άμεσος στόχος στην περίπτωση της Κύπρου ήταν ο διαμελισμός του νησιού σε μια αμιγώς τουρκόφωνη μουσουλμανική περιοχή και σε μια ελληνόφωνη χριστιανική περιοχή. Για την επίτευξη του στόχου αυτού ήταν αρκετή η χρήση περιορισμένης βίας, πέραν εκείνης που ήταν αναγκαία για να αντιμετωπισθεί η αντίσταση που προβλήθηκε από πλευράς της Εθνικής Φρουράς. Στην πρώτη φάση της τουρκικής εισβολής, οι στρατιωτικές συγκρούσεις επικεντρώθηκαν στην απόβαση των τουρκικών δυνάμεων στη βόρεια Κύπρο, 8 χιλιόμετρα δυτικά της Κερύνειας και στη ρίψη αλεξιπτωτιστών στον κύριο τουρκοκυπριακό θύλακα μεταξύ της οροσειράς του Πενταδακτύλου και της Λευκωσίας, ώστε να εξασφαλισθούν τα σύνορα του θύλακα από ενδεχόμενες επιθέσεις των ελληνοκυπριακών δυνάμεων. Στη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής το δημιουργηθέν προγεφύρωμα επεκτάθηκε, με σχετική ευκολία, ανατολικά προς την Αμμόχωστο, ώστε να εξασφαλισθεί ο έλεγχος του μεγάλου λιμανιού της πόλεως και της στρατηγικά σημαντικής χερσονήσου της Καρπασίας. Παράλληλα, επεκτάθηκε η κατεχόμενη περιοχή προς δυσμάς, ώστε να εξασφαλισθεί ο έλεγχος της περιοχής της Μόρφου και, κατ’ επέκταση, σχεδόν ολόκληρης της ακτογραμμής της βόρειας Κύπρου.
Βέβαια, η σχετικά μικρή έκταση της Κύπρου είχε ως συνέπεια να βρίσκονται συχνά κατοικημένες περιοχές μεταξύ των αντιμαχόμενων και έτσι να υποχρεώνονται οι άμαχοι να εγκαταλείπουν τις εστίες τους χωρίς να μπορούν να πάρουν μαζί τους οτιδήποτε πέρα από τα απολύτως απαραίτητα. Χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση της Αμμοχώστου, η οποία εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους της ύστερα από έναν πολύ περιορισμένο αεροπορικό βομβαρδισμό της παραθαλάσσιας περιοχής. Το σύνολο των κατοίκων της πόλεως έφευγαν με τα δικά τους αυτοκίνητα, όντας βέβαιοι ότι θα επέστρεφαν μέσα σε 2-3 ημέρες. Έτσι οι στόχοι της Τουρκίας επιτεύχθηκαν στο ακέραιο, με σχετική ευκολία, δημιουργώντας ένα κύμα προσφύγων της τάξεως των 200 χιλιάδων, που μετακινήθηκαν στις ελεύθερες περιοχές, κυριολεκτικά «με το βρακί που φορούσαν», εγκαταλείποντας πίσω τους σπίτια, επιχειρήσεις, μηχανήματα, εμπορεύματα, τιμαλφή και ευτυχισμένες αναμνήσεις.
Από αυτής της πλευράς οι πρόσφυγες της Κύπρου έμοιαζαν πολύ με τους πρόσφυγες της Σμύρνης, με την έννοια ότι έχασαν τα πάντα μέσα σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα, με τη διαφορά ότι η μετακίνησή τους ήταν σχετικά εύκολη, όπως ήταν και η εξασφάλιση κάποιου είδους -έστω και πρόχειρου- καταλύματος στις ελεύθερες περιοχές. Αρκετοί από τους πρόσφυγες επιζήτησαν μια νέα ζωή εκτός Κύπρου – κυρίως στην Ελλάδα και την Αγγλία. Μάλιστα, πολλοί από αυτούς δεν επέστρεψαν ποτέ.
Το βιβλίο μνημονεύει και αξιολογεί όλους τους Προέδρους της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι σήμερα. Υπήρχαν «Πρόεδροι λύσης»;
Δυστυχώς, το 2017 χάθηκε μια καλή ευκαιρία ανατροπής των τετελεσμένων του πολέμου του 1974. Για λόγους ανεξήγητους, ο τότε ηγέτης των Ελληνοκυπρίων, συνεπικουρούμενος από τον νυν Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας και τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά, εμβόλισαν την ειρηνευτική διαδικασία, βολιδοσκοπώντας την Τουρκία για το ενδεχόμενο δημιουργίας δύο χωριστών κυπριακών κρατών, υιοθετώντας δηλαδή την τουρκική λύση του διαμελισμού της Κύπρου. Υπήρξαν Πρόεδροι λύσης; Οι πλείστοι ηγέτες της ελληνοκυπριακής πλευράς δεν είχαν το θάρρος να πάρουν τις αποφάσεις εκείνες που θα οδηγούσαν στην επανένωση της Κύπρου, προβάλλοντας ασυνάρτητες και ανεδαφικές, αλλά φιλολαϊκές θέσεις, όπως «η επιστροφή όλων των προσφύγων στις εστίες τους», «ο μακροχρόνιος αγώνας», «το ενιαίο αμυντικό δόγμα», η επιζήτηση της διεθνούς καταδίκης της Τουρκίας και η απομόνωση των Τουρκοκυπρίων μέχρι να υποχρεωθούν να αποδεχτούν τις ελληνοκυπριακές θέσεις. Δυστυχώς, τα 50 χρόνια που πέρασαν από τον πόλεμο του 1974 έχουν αποδείξει ότι οι στρατηγικές που ακολούθησαν οι ελληνοκυπριακές ηγεσίες, με εξαίρεση τον Βασιλείου και μερικώς τον Κληρίδη (μόνον όσον αφορά την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το σχέδιο Ανάν), ήταν παιδαριώδεις και ατελέσφορες.
Δίνει το βιβλίο διέξοδο στο αδιέξοδο του Κυπριακού;
Το βιβλίο δεν δίδει διέξοδο στο αδιέξοδο. Απλά αναφέρεται στην πρόταση λύσης του Κυπριακού που διαμορφώθηκε από μια δωδεκαμελή δικοινοτική επιτροπή διακεκριμένων συμπατριωτών μας που έτυχε της ευμενούς υποδοχής της διεθνούς, κοινότητας. Η πρόταση αυτή είναι αναρτημένη στο διαδίκτυο (eastmed-thinktank.com) που μπορεί να δουν οι αναγνώστες σας με ευκολία. Η δική μου εκτίμηση είναι ότι η ευκαιρία που έχουμε να συμμαζέψουμε την κατάσταση είναι η τελευταία και δεν πρέπει να τη χάσουμε.
