Μετονομασίες λεωφόρων που προκαλούν φρίκη
Του Γιώργου Κουμουλλή*
Συζητώντας τις ονομασίες λεωφόρων ή οδών είναι αναμενόμενο να δίνονται ονόματα σε ανθρώπους καθολικής αποδοχής, που η ιστορία σε βάθος χρόνου τους έχει κρίνει και κατατάξει δίκαια και αντικειμενικά στο πάνθεο των άξιων ευεργετών μιας περιοχής ή ενός κράτους. Επομένως, η απόδοση τιμής σε πρόσωπα ή ιστορικά γεγονότα δέον να απηχεί την σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας των δημοτών, ούτως ώστε να μην εγείρονται αμφισβητήσεις και να καθίσταται ευχερής η αποδοχή της ενέργειας της δημοτικής αρχής. Έχοντας αυτά τα κριτήρια υπόψη, δεν μπορούμε να πούμε ότι ο Δήμος Λευκωσίας λειτούργησε άψογα, κυρίως όσον αφορά τις μετονομασίες λεωφόρων ή οδών που είναι πολύ πιο δύσκολη υπόθεση. Λόγω χώρου θα ασχοληθώ μόνο με δύο προκλητικές μετονομασίες.
Η πιο, ίσως, ατυχής μετονομασία είναι εκείνη της Λεωφόρου Σανταρόζα σε Σπύρου Κυπριανού. Προς άρση πάσης παρεξηγήσεως δεν ενίσταμαι τόσο στην ονομασία μιας λεωφόρου/οδού σε Σπύρου Κυπριανού όσο στην αντικατάσταση του ονόματος Σανταρόζα που δηλοί μέγιστη αχαριστία προς ένα μεγάλο φιλέλληνα –ίσως τον μεγαλύτερο όλων- που πήγε στην Ελλάδα το 1824 και θυσίασε τη ζωή του πολεμώντας τους Τούρκους. Εν ολίγοις, ο Κόμης Σαντόρε ντι Σανταρόζα έγινε ολοκαύτωμα για την ελευθερία, για την Ελλάδα. Δύο τινά μπορεί να ισχύουν γι αυτή την μετονομασία: είτε οι δημοτικοί σύμβουλοι που πήραν αυτή την απόφαση ήταν ανιστόρητοι ή υπερίσχυσαν κομματικές σκοπιμότητες. Ό,τι και να ισχύει είναι φρικιαστικό.
Μια άλλη κραυγαλέα μετονομασία είναι της οδού Κάνιγγος σε Παντελή Κατελάρη που είναι κάθετος της Λεωφόρου Διαγόρου στη Λευκωσία. Ο Κατελάρης, για όσους δεν τον γνωρίζουν, ήταν αγωνιστής της ΕΟΚΑ που σκοτώθηκε το 1958 από έκρηξη βόμβας την οποία προσπαθούσε να κατασκευάσει. Δεν ήταν ανάγκη αυτή η μετονομασία αφού θα μπορούσε ο Δήμος να δώσει την ονομασία «Κατελάρη» σε ένα άλλο δρόμο. Με την ενέργεια του ο Δήμος ουσιαστικά αποδομεί ένα από τους μεγαλύτερους φιλέλληνες. Ο Τζωρτζ Κάνιγκ που έγινε πρωθυπουργός της Αγγλίας το 1827 υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους υποστηρικτές της ανεξαρτησίας της Ελλάδας. Ο Κάνιγκ επιδίωξε να μεταστραφεί η στάση των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι στην Ελλάδα τα πρώτα επαναστατικά χρόνια, που ήθελαν να μην αλλάξει το στάτους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ήταν χάρη στα σχέδια και τις παρεμβάσεις του που δρομολογήθηκε η υπογραφή του πρώτου συμφώνου ανεξαρτησίας του ελληνικού κράτους. Αναντίλεκτα, η φιλελληνική του δράση και στάση ήταν καθοριστική για την πορεία του αγώνα της απελευθέρωσης της Ελλάδας και δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κάποιος ότι αν δεν ήταν ο Κάνινγκ δεν θα υπήρχε σήμερα η Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος. Φυσικά, δεν είναι τυχαίο που μια από τις πιο κεντρικές Πλατείες στην Αθήνα φέρει το όνομα του – Πλατεία Κάννιγος .
Αν επείγει μια μετονομασία Λεωφόρου, όχι μόνο στη Λευκωσία αλλά και σε άλλες πόλεις, είναι η Λεωφόρος Γρίβα Διγενή. Το όνομα αυτής της πιο πολυσύχναστης αρτηρίας της πρωτεύουσας προκαλεί αρνητικούς συνειρμούς- φασισμό, έγκλημα, δικτατορία, ΕΟΚΑ Β΄. Νομοτελειακά θα έπρεπε προ πολλού να είχε μετονομαστεί αυτή η Λεωφόρος όχι μόνο για να απαλλαγούμε απ΄αυτούς τους εφιαλτικούς συνειρμούς αλλά και να σταματήσει ο διεθνής διασυρμός μας. Πολλοί ξένοι επισκέπτες στη Κύπρο, κυρίως ακαδημαϊκοί, γνωρίζουν ότι ο Γρίβας συμμάχησε με τα περιβόητα Τάγματα Ασφαλείας των Γερμανών, ότι ήταν ο αρχηγός της εγκληματικής ΕΟΚΑ Β΄, ότι πολέμησε την Κυπριακή Δημοκρατία και ότι ήταν ο ηθικός αυτουργός ουκ ολίγων δολοφονιών. Γι΄αυτούς τους λόγους υπόκεινται σε οπτικό σοκ όταν βλέπουν τις κεντρικές αρτηρίες των πόλεων μας με το όνομα του. Φαντασθείτε πως θα αισθανότανε ένας Κύπριος αν επισκεπτόταν την Αθήνα όπου μια κεντρική της Λεωφόρος έφερε το όνομα του δήμιου της Κύπρου, Δημήτρη Ιωαννίδη, ή τη Ρώμη με πλατεία Μουσολίνι ή, ακόμα, το Βερολίνο με τη Πύλη του Βρανδεμβούργου να έχει μετονομαστεί σε Πύλη Χίτλερ. Κάποιοι θα πουν ότι ο Γρίβας τιμάται για την περίοδο της δράσης της ΕΟΚΑ 1955-59. Αν δούμε τα ιστορικά συμβάντα με αντικειμενικότητα, και επομένως χωρίς συναισθηματισμούς, ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ για ένωση μόνο δεινά επισώρευσε με αποκορύφωμα την τούρκικη εισβολή. Κανένα καλό δεν προέκυψε απ΄αυτό τον αγώνα. Αν ο στόχος μας ήταν ευθύς εξαρχής η ανεξαρτησία κι όχι η ένωση θα μπορούσαμε να την επιτύχουμε χωρίς τον ένοπλο αγώνα του Γρίβα όπως την πέτυχαν οι υπόλοιπες 72 αποικίες της Μεγάλης Βρετανίας. Αλλά κι αν υποθέσουμε για χάρη συζήτησης ότι ο Γρίβας «μεγαλούργησε» την περίοδο 1955-59 δεν έπεται ότι διαγράφονται τα εγκλήματά του ως αρχηγού της ΕΟΚΑ Β΄. Σε καμιά χώρα δεν υπάρχει ποινικός κώδικας που να αθωώνει εγκληματίες λόγω πρότερου έντιμου ή ένδοξου βίου. Ειρήσθω εν παρόδω, ο Αλ Καπόνε, ο μεγαλύτερος γκάνκστερ όλων των εποχών της Αμερικής αποδείχθηκε μεγάλος ευεργέτης κατά τη διάρκεια της μεγάλης οικονομικής ύφεσης των ΗΠΑ 1929-1933, αφού η αλυσίδα εστιατορίων που είχε πρόσφερε δωρεάν φαγητό στους άνεργους και φτωχούς. Μάταια όμως θα ψάχνετε στο χάρτη του Σικάγου, όπου έζησε ο γκάνγκστερ , να δείτε μια έστω μικρή λεωφόρο ή δρομάκι «Αλ Καπόνε».
Το συμπέρασμα είναι τραγικό. Πρωτοτυπούμε παγκοσμίως αποδομώντας τους γίγαντες της ελευθερίας, ενώ ταυτόχρονα απονέμουμε τιμές σε ανθρωπάκια που συμμετείχαν στην προδοσία της πατρίδας μας!
Ο Γιώργος Κουμουλλής είναι Οικονομολόγος, κοινωνικός επιστήμονας. / ΠΗΓΗ: Εφημερίδα “ΠΟΛΙΤΗΣ” *Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους
