Μελέτη του ΕΚΠΑ για την κινητική των αντισωμάτων έναντι του SARS-CoV-2

Η ανοσία που παρέχουν τα εμβόλια έναντι του SARS-CoV-2 και η διάρκειά της αποτελεί σημαντικό ερευνητικό ερώτημα παγκοσμίως.

Η Θεραπευτική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) διεξάγει μελέτη (https://www.clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT04743388) της κινητικής των αντισωμάτων έναντι του SARS-CoV-2 σε εθελοντές που θα λάβουν τα εμβόλια αυτά. Η μελέτη θα εξελιχθεί σε βάθος 18 μηνών προκειμένου να καθορισθεί τόσο ο βαθμός όσο και η διάρκεια της παρεχόμενης ανοσίας. Σε αυτήν μελετώνται συνδυαστικά η παραγωγή τόσο εξουδετερωτικών αντισωμάτων (πρόκειται για αντισώματα τα οποία «εξουδετερώνουν» τον ιό) όσο επιπλέον και αντισωμάτων έναντι της περιοχής RBD της πρωτεΐνης ακίδας μέσω της οποίας ο ιός επιμολύνει τα ανθρώπινα κύτταρα και προκαλεί τη νόσο COVID-19. Ο πληθυσμός της μελέτης περιλαμβάνει εθελοντές υγειονομικούς και άτομα άνω των 80 ετών, που έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία του εμβολιασμού, καθώς και άτομα 70-79 ετών και ασθενείς με αιματολογικές κακοήθεις και συμπαγείς όγκους σε διάφορα στάδια της θεραπείας τους, που τώρα ξεκίνησαν να λαμβάνουν την πρώτη δόση του εμβολίου. Στο πλαίσιο της μελέτης, πέρα από την παραγωγή αντισωμάτων θα καταγραφούν επίσης οι κυτταρικοί υποπληθυσμοί λεμφοκυττάρων, ώστε να μελετηθεί η διατήρηση των κυττάρων μνήμης (κυτταρική ανοσία) εναντίον του ιού σε βάθος χρόνου, καθώς και κυτταροκίνες φλεγμονής.

Οι μετρήσεις των αντισωμάτων γίνονται με εμπορικά διαθέσιμες τεχνολογίες που έχουν εγκριθεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ. Η έρευνα αυτή υποστηρίζεται μερικώς από τη ΣΥΝ-ΕΝΩΣΙΣ, την AEGEAS και την ΙΕΜΒΙΘΕΚ.

Η μελέτη ξεκίνησε με τους υγειονομικούς (25-67 ετών) και τα μέλη της κοινότητας άνω των 80 ετών που εμβολιάζονται στο ΓΝΑ «Αλεξάνδρα». Οι κύριοι Ερευνητές της μελέτης Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης του ΕΚΠΑ) και Ευάγγελος Τέρπος (Καθηγητής Αιματολογίας του ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα προκαταρκτικά αποτελέσματα ανά ηλικιακή ομάδα.

Στη μελέτη, μέχρι τώρα έχουν ενταχθεί 367 υγιείς δότες (με ηλικιακή διαστρωμάτωση) ως εξής: 255 υγειονομικοί ηλικίας 25-67 ετών και 112 άτομα άνω των 80 ετών, που δεν έχουν ενεργό κακοήθη νόσο. Από αυτούς βρέθηκαν ~9% θετικοί σε εξουδετερωτικά αντισώματα (δηλαδή είχαν προηγούμενα εκτεθεί στον ιό) ήδη κατά την ημέρα του πρώτου εμβολιασμού.

Από τους υγειονομικούς, οι οποίοι ήταν αρνητικοί σε αντισώματα με την ένταξή τους στη μελέτη, πάνω από 90% ανέπτυξαν εξουδετερωτικά αντισώματα την ημέρα 22, δηλαδή πριν τη δεύτερη δόση του εμβολίου. Δύο εβδομάδες μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου όλοι οι εθελοντές υγειονομικοί βρέθηκαν να είναι θετικοί με πολύ υψηλούς τίτλους εξουδετερωτικών αντισωμάτων που υπερβαίνουν κατά πολύ (πλην ενός) το όριο του ποσοστού 50% που σύμφωνα με τις δημοσιευμένες μελέτες του εμβολίου BNT162b2, δεικνύει υψηλή προστασία έναντι του ιού SARS-CoV-2. Συγκεκριμένα, η συντριπτική πλειοψηφία των εμβολιασθέντων αυτής της ηλικιακής ομάδας είχαν τίτλους εξουδετερωτικών αντισωμάτων άνω του 90%. Παρόμοια ευρήματα δείχνουν και οι συνδυαστικές μελέτες για την ανίχνευση αντισωμάτων έναντι της RBD περιοχής της πρωτεΐνης ακίδας του ιού. Οι τίτλοι των αντισωμάτων αρχίζουν σταδιακά να υποχωρούν (αν και παραμένουν σε υψηλά επίπεδα) ένα μήνα μετά τη δεύτερη δόση.

Όσον αφορά τους εμβολιασθέντες στην ηλικιακή ομάδα άνω των 80 ετών, τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της υπό εξέλιξη μελέτης, δείχνουν ότι το ποσοστό των εμβολιασθέντων που παράγουν εξουδετερωτικά αντισώματα έναντι του ιού SARS-CoV-2 πριν τη δεύτερη δόση του εμβολίου (δηλαδή την ημέρα 22) ανέρχεται σε περίπου 50%. Ένα μήνα μετά τη δεύτερη δόση του εμβολίου το σύνολο των γυναικών και πάνω από το 80% των ανδρών έχει αναπτύξει υψηλούς τίτλους εξουδετερωτικών αντισωμάτων.

Τα αποτελέσματα αυτά είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά όσον αφορά στην ανάπτυξη ανοσίας, ακόμη και στην ηλικιακή ομάδα άνω των 80 ετών.

Παράλληλα όμως υποδεικνύουν ότι:

• Τα άτομα όλων των ηλικιών,      αλλά κυρίως η ηλικιακή ομάδα άνω των 80 ετών θα πρέπει να συνεχίσει τα μέτρα προστασίας έναντι του κορωνοϊού σύμφωνα με τις οδηγίες του Υπουργείου Υγείας και του ΕΟΔΥ μέχρι να λάβουν σύμφωνα με τα προγραμματισμένα ραντεβού και τη δεύτερη του εμβολίου. Δηλαδή, ένα σημαντικό ποσοστό ατόμων ηλικίας άνω των 80 ετών δεν προστατεύονται ικανοποιητικά μόνο με την πρώτη δόση του εμβολίου.
• Η έγκαιρη, βάσει των διαθέσιμων μελετών, δεύτερη δόση του εμβολίου είναι απαραίτητη για όλες τις ηλικιακές ομάδες, αλλά κυρίως για τους πιο ηλικιωμένους συμπολίτες μας.
• Το επίπεδο παραγωγής αντισωμάτων έναντι του ιού φαίνεται να είναι, ανεξαρτήτως ηλικιακής ομάδας, πιο υψηλό στις γυναίκες και μειώνεται όσο αυξάνεται η ηλικία.
• Με τη συνέχιση της μελέτης θα δοθεί η δυνατότητα παρακολούθησης των μεταβολών των επιπέδων των εξουδετερωτικών αντισωμάτων.

Οι μετρήσεις των αντισωμάτων γίνονται στα εργαστήρια του Τμήματος Βιολογίας του ΕΚΠΑ (υπεύθυνος Καθηγητής, Ιωάννης Τρουγκάκος) και του Τμήματος Βιοχημείας του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία» (υπεύθυνος Διευθυντής, Ιωάννης Παπασωτηρίου). Οι μετρήσεις των υποπληθυσμών των Τ- και Β- λεμφοκυττάρων θα γίνουν στο εργαστήριο Κυτταρομετρίας Ροής του Τμήματος Βιολογίας του ΕΚΠΑ (υπεύθυνη Καθηγήτρια, Ουρανία Τσιτσιλώνη) και στο εργαστήριο της  Θεραπευτικής Κλινικής του ΕΚΠΑ (υπεύθυνος Καθηγητής, Ευάγγελος Τέρπος). Η μέτρηση των κυτταροκινών θα γίνει στο Εθνικό Ίδρυμα Μελέτης Καρκίνου, Τμήμα Ανθρωπίνων Ρετροϊών (National Cancer Institute, Human Retrovirus Section) των ΗΠΑ (Υπεύθυνος Καθηγητής, Γιώργος Παυλάκης).

Πηγή: ΕΚΠΑ

Η «Ουάσινγκτον Ποστ» για τα εμβόλια

Καθώς οι εμβολιασμοί κατά του κορονοϊού προχωρούν, γίνεται φανερό ότι ορισμένοι μύθοι για τα εμβόλια επιμένουν, με αποτέλεσμα αρκετοί άνθρωποι -ακόμη και υγειονομικοί- σε πολλές χώρες να εμφανίζουν ακόμη δισταγμό ή σκεπτικισμό απέναντι σε αυτά.

Η «Ουάσινγκτον Ποστ» συνόψισε τους πέντε πιο επίμονους μύθους σχετικά με τα εμβόλια κατά της Covid-19.

– Μύθος 1: Μερικά εμβόλια είναι καλύτερα από άλλα, γι’ αυτό καλύτερα να περιμένουμε και να μην εμβολιαστούμε τώρα

Όλα τα εμβόλια στοχεύουν στο να παράσχουν προστασία, με το να δημιουργήσουν ανοσία απέναντι στην πρωτεΐνη-ακίδα του κορονοϊού, με την οποία εισδύει στα ανθρώπινα κύτταρα. Όλα τα εμβόλια εστιάζουν σε αυτήν την πρωτεΐνη-κλειδί, ωθώντας το ανοσοποιητικό σύστημα να παράγει τα αντίστοιχα αντισώματα. Όλα τα εγκεκριμένα εμβόλια παράγουν υψηλά επίπεδα προστασίας που μειώνουν δραστικά την πιθανότητα νοσηλείας και πιθανώς την ασυμπτωματική μετάδοση. Δεν υπάρχουν -μέχρι στιγμής- έρευνες που να δείχνουν ότι κάποιο εμβόλιο παρέχει μεγαλύτερης διάρκειας προστασία, ενώ όλα κάποια στιγμή -το φθινόπωρο ή του χρόνου- θα χρειαστεί επαναληπτική χορήγηση.

– Μύθος 2: Οι νεότεροι δεν χρειάζονται εμβολιασμό, ιδίως εάν είναι υγιείς

Ένα επιχείρημα που μέχρι στιγμής έχει απήχηση σε αρκετούς νέους, όπως φάνηκε και στο Ισραήλ, όπου παρατηρήθηκε πολύ μικρότερη προθυμία από τους νεότερους να εμβολιαστούν από ό,τι οι μεγαλύτεροι. Ενώ, όντως, οι νεότεροι έχουν μικρότερες πιθανότητες να αρρωστήσουν σοβαρά ή να πεθάνουν από Covid-19, η νόσος παραμένει επικίνδυνη και γι’ αυτούς. Επιπλέον, όπως έδειξε πρόσφατη μελέτη, σχεδόν το 30% των ασθενών από 18 έως 39 ετών που κόλλησαν κορονοϊό, ακόμη και αν δεν νόσησαν βαριά, στη συνέχεια ταλαιπωρούνται επί μήνες από συμπτώματα «μακράς Covid-19», όπως κόπωση, νοητική θολούρα, απώλεια γεύσης ή όσφρησης κ.ά. Ακόμη, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων (CDC) των ΗΠΑ, περίπου το ένα τρίτο των θανάτων από Covid-19 συμβαίνουν σε ασθενείς κάτω των 65 ετών. Ένας υγιεινός τρόπος ζωής και μία καλή φυσική κατάσταση μπορεί -πράγματι- να συμβάλουν σε ένα πιο ανθεκτικό ανοσοποιητικό σύστημα, αλλά αυτά από μόνα τους δεν είναι αρκετά για να παράγουν αντισώματα κατά του κορονοϊού, άρα δεν διασφαλίζουν ότι ένας νέος θα γλιτώσει το νοσοκομείο ή τα χειρότερα. Γι’ αυτό ακόμη και οι νεότεροι καλά θα κάνουν να εμβολιαστούν, όταν έρθει η σειρά τους.

– Μύθος 3: Τα εμβόλια αναπτύχθηκαν βιαστικά, άρα δεν ξέρουμε εάν είναι ασφαλή

Από τις συχνότερα χρησιμοποιούμενες δικαιολογίες -και από υγειονομικούς- για να μην εμβολιαστούν. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βρίθουν από σχετικές εκφοβιστικές αναρτήσεις, που -δυστυχώς- επηρεάζουν αρκετό κόσμο. Η αλήθεια είναι ότι οι επιστήμονες εργάζονται πάνω σε εμβόλια κατά των κορονοϊών εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία, γι’ αυτό άλλωστε είχαν εντοπίσει ήδη ως βασικό εμβολιαστικό στόχο την πρωτεΐνη-ακίδα (spike). Αυτή η δεκαετής περίοδος έρευνας και ανάπτυξης (R & D) είναι αντίστοιχη με εκείνη για άλλα εμβόλια. Αν δεν είχε προηγηθεί όλη αυτή η προσπάθεια, οι φαρμακευτικές εταιρείες και οι πανεπιστημιακοί ερευνητές δεν θα είχαν αντιδράσει τόσο γρήγορα εν μέσω πανδημίας. Αλλά και οι κλινικές δοκιμές των εμβολίων κατά του νέου κορονοϊού ήταν μεγάλες και προσεκτικά ελεγχόμενες, περίπου ανάλογου μεγέθους σε αριθμό συμμετεχόντων με εκείνες για άλλα εμβόλια.

– Μύθος 4: Τα εμβόλια περιέχουν μη ασφαλή και ανήθικα συστατικά

Ίσως οι πιο αβάσιμες και συνωμοσιολογικές ενστάσεις, οι οποίες αφορούν «τσιπάκια» μέσα στα εμβόλια, κύτταρα προερχόμενα από εκτρώσεις κ.ά. Στην πραγματικότητα κανένα εμβόλιο κατά του κορονοϊού δεν χρησιμοποιεί υλικά από έμβρυα προερχόμενα από εκτρώσεις. Κάποτε, στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, είχαν χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή εμβολίων κυτταρικές καλλιέργειες από δύο έμβρυα εκτρώσεων, αλλά από τότε έχει περάσει πάρα πολύς καιρός και προ πολλού δεν υπάρχουν τέτοια απομεινάρια στα εμβόλια, πολύ περισσότερο της Covid-19. Kαι ασφαλώς ούτε λόγος για τσιπάκια (που δεν θα χωρούσαν καν να περάσουν από τη σύριγγα… ). Μερικά «τσιπάκια» μπορεί να χρησιμοποιούνται απλώς κατά τη μεταφορά των εμβολίων για να καταγράφουν τις δόσεις και να διασφαλίζουν ότι τα εμβόλια δεν έχουν λήξει ή δεν είναι πλαστά, όμως βρίσκονται στο εξωτερικό μέρος των συσκευασιών ή των συρίγγων και βεβαίως δεν εισάγονται στο σώμα κανενός.

– Μύθος 5: Τα εμβόλια mRNA αλλάζουν τo DNA

Επίμονος αλλά ανυπόστατος ισχυρισμός από αρνητές των εμβολίων ότι τα νέου τύπου εμβόλια τεχνολογίας mRNA (όπως της Pfizer/BioNTech και της Moderna) τροποποιούν το γενετικό υλικό του εμβολιαζόμενου και μπορεί να προκαλέσουν στειρότητα ή αυτοάνοσες διαταραχές. Το Facebook έχει «κατεβάσει» πολλές τέτοιες αναρτήσεις τους τελευταίους μήνες. Αυτός ο μύθος αποτελεί λίγο-πολύ αντιγραφή παρόμοιων -εξίσου ψευδών- ισχυρισμών για το εμβόλιο κατά του ιού HPV. Δεν υπάρχει απολύτως καμία επιστημονική βάση σε αυτούς τους ισχυρισμούς, καθώς το mRNA του εμβολίου, που εισάγεται στο σώμα εντός νανοσωματιδίου από λιπίδια, δεν εισέρχεται καθόλου στο ανθρώπινο γονιδίωμα. Παραμένει στον χώρο του κυττάρου εκτός του πυρήνα (όπου βρίσκεται το DNA), συγκεκριμένα στα ριβοσώματα, και από εκεί καθοδηγεί την παραγωγή πεπτιδίων που μοιάζουν με την πρωτεΐνη-ακίδα, έτσι ώστε στη συνέχεια ο οργανισμός να αντιδράσει παράγοντας αντισώματα. Συνεπώς, είναι λάθος ότι τα εμβόλια mRNA είναι ισοδύναμα της γονιδιακής θεραπείας, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι επιστημονικοφανείς επικριτές των εμβολίων.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ-ΜΠΕ