Λουκής Ακρίτας και σοσιαλισμός

O ΛΟΥΚΗΣ ΑΚΡΙΤΑΣ
και πώς έβλεπε το Σοσιαλισμο

ΜΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΛΟΥΗ ΚΗΛΩΝΗ
ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΤΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ
ΣΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΠΤΕΡΥΓΑΣ
ΚΥΒΕΛΗΣ 16-18, 1087 ΛΕΥΚΩΣΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΤΑΚΗΣ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
ΠΕΜΠΤΗ, 9 ΤΟΥ ΓΕΝΑΡΗ 2020, 7:30 ΜΜ

Βασισμένος σε πρόσφατη παρουσίασή-του στη Λεμεσό, ο Λούης Κηλώνης
αναφέρεται στον αξέχαστο Άνθρωπο της Μόρφου , της Κύπρου και ευρύτερα,
τον Λουκή Ακρίτα, εφ΄ όλης της ύλης και ειδικά στον τύπο του ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΎ,
όπως τον είδε εκείνος. Θεωρεί ότι μάλλον έχουμε να μάθουμε πολλά μέσα
από την αναφορά στον Λουκή, ως ΠΡΟΤΥΠΟ ΗΘΙΚΗΣ…

Ο μοναδικός αυτός Άνθρωπος κατάφερε να «ντύσει» την Φιλοσοφία
του Ακέραιου Πολίτη, με ένδυμα Λογοτεχνίας, ένα εγχείρημα που μόνο
η Πολιτική Κοινωνιολογία μπορεί να αναλύσει… Προσυπογράφουν οι
Ντίκενς, Παπαδιαμάντης, Στάιμπεκ και ο Καστοριάδης…

Ο Λούης Κηλώνης, γεννήθηκε στην οδό Λουκή Ακρίτα, στου Μόρφου, το 1952. Μέχρι τα 18 του χρόνια επιβίωσε στην κωμόπολη του. Ξενιτεύτηκε, στο Λονδίνο, το 1970, όπου και διέμεινε για 24 χρόνια. Εκεί εργάστηκε και γνώρισε την Λίτσα Γεωργίου, με την οποία και συμβιώνει. Σπούδασε Κοινωνικές Επιστήμες, Διοίκηση της Εκπαίδευσης και πήρε Δίπλωμα Διδαχής Γλωσσών σε Ενηλίκους. Εργάστηκε ως καθηγητής σε Κολλέγιο, και ήταν Ανώτερος Εξεταστής των Ελληνικών, για το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, καθώς και Διευθυντής Βιβλιοθήκης στο ‘Ενφιλντ του Λονδίνου. Επαναπατρισθείς συνέχισε να διδάσκει Οικονομία και να ερευνά την Παιδεία, και το Πολιτισμό. Τα τελευταία δέκα χρόνια εργάστηκε ως Δημοσιογράφος, σε τοπική Εφημερίδα, στο Ραδιόφωνο και στο Τμήμα Ειδήσεων της Νιμόνια ΤΒ. Σήμερα τελεί υπό μερική σύνταξη, έτοιμος για Επιστροφή στον Κάμπο του Ακρίτα.

ΛΟΥΚΗΣ ΑΚΡΙΤΑΣ

Ο Λουκής Ακρίτας γεννήθηκε το 1909 στην Μόρφου της Κύπρου και αφού αποφοίτησε το 1925, από το Παγκύπριο Γυμνάσιο, σπούδασε στο Διδασκαλείο Λευκωσίας. Εργάστηκε για δύο χρόνια ως δάσκαλος στην Κύπρο δημοσιεύοντας παράλληλα διάφορα κείμενα του στην εφημερίδα Χρόνος. Το 1930 ήρθε στην Αθήνα, ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και υπήρξε πολιτικός συντάκτης αρχικά στην εφημερίδα Εστία και στη συνέχεια στην Πρωία. Επίσης υπήρξε ανταποκριτής της εφημερίδας της Λευκωσίας Πρωινή και συγχρόνως σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και συνεργάστηκε με τη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Πυρσού.
Στη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, στον οποίο πήρε μέρος ως απλός στρατιώτης, έστελνε από το μέτωπο ανταποκρίσεις στην εφημερίδα Εστία. Τους τελευταίους μήνες της Κατοχής άρχισε να εκδίδει την αντιστασιακή εφημερίδα Καθημερινά Νέα, η οποία μεταπολεμικά προσανατολίστηκε πολιτικά προς την Ένωση Κέντρου και τις επιλογές του Γεωργίου Παπανδρέου, και η έκδοση της συνεχίστηκε για λίγο διάστημα και μετά την απελευθέρωση. Στη διάρκεια της Κατοχής ο Ακρίτας υπήρξε ιδρυτικό μέλος της αντιστασιακής οργάνωσης Τριμελής Επιτροπή Αγώνος (μετέπειτα Ανώτατη Επιτροπή Απελευθερώσεως) μαζί με τον Μιλτιάδη Πορφυρογέννη και τον στρατηγό Σπηλιωτόπουλο.
Από το 1952 έως το 1954 εξέδωσε το περιοδικό Ελληνικά Χρονικά (περίπου 100 τεύχη), το οποίο αρχικά ήταν εβδομαδιαίο και αργότερα έβγαινε κάθε δεκαπέντε μέρες και στο υπεύθυνος στα λογοτεχνικά θέματα ήταν ο γνωστός ποιητής και διανοούμενος Νικηφόρος Βρεττάκος. Από τα μέσα του 1959 άρχισε να εκδίδει το εβδομαδιαίο περιοδικό Κόσμος, Επιστήμη και Ζωή το οποίο από τις αρχές του 1962 έγινε επίσης δεκαπενθήμερο. Στο περιοδικό αυτό ο Ακρίτας δημοσίευσε και μερικά διηγήματά του μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει το Φορτίο ανθρώπου.
Στα 1964, αμέσως μετά την εκδήλωση των διακοινοτικών ταραχών έσπευσε στην Κύπρο, για να μεταφέρει μήνυμα συμπαράστασης της Ελλάδας στον Εθνάρχη Μακάριο και στον κυπριακό λαό.
Πέθανε το 1965, σε ηλικία 57 ετών.
Πολιτική σταδιοδρομία του Λουκή Ακρίτα
Βαθιά δημοκράτης, διακρίθηκε για την αντιστασιακή δράση και την πολιτική του πορεία τις δεκαετίες ’50, ’60, στην ΕΠΕΚ, στην Προοδευτική Ένωση, στο «Κόμμα των Φιλελευθέρων» και στην «Ένωση Κέντρου». Άφησε το στίγμα του στη νεοσύστατη Εθνική Προοδευτική Ένωση Κέντρου του Νικόλαου Πλαστήρα, όπου υπηρέτησε ως γενικός γραμματέας και ως βουλευτής Αθηνών. Επανεκλέχθηκε βουλευτής στις εκλογές του 1963 και 1964, με την «Ένωση Κέντρου». Διετέλεσε υφυπουργός Τύπου και Πληροφοριών στην Κυβέρνηση Απελευθερώσεως του Γεωργίου Παπανδρέου (1944), κατόπιν ρήξης του όμως με την επίσημη πολιτική γραμμή αποσύρθηκε μέχρι το 1951 οπότε εκλέχτηκε βουλευτής, πρώτος σε σταυρούς προτίμησης στην Αθήνα, με την ΕΠΕΚ του Πλαστήρα. Το 1951, ως μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στην 6η Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, στο Παρίσι, έθεσε για πρώτη φορά το ζήτημα της Κύπρου στον διεθνή οργανισμό. Μέλος του Συμβουλίου της Κυπριακής Εθναρχίας στην Αθήνα, παραιτήθηκε απογοητευμένος, ύστερα από την υπογραφή των συμφωνιών Ζυρίχης–Λονδίνου.
Από το 1961 συνεργάστηκε και πάλι με την Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου, εκλέχτηκε βουλευτής στις εκλογές του 1963 και 1964 οπότε ως υφυπουργός Παιδείας υλοποίησε την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση που εισηγήθηκε ο Ευάγγελος Παπανούτσος.

Τέλος, πρόεβαλε τον κυπριακό αγώνα για την ανεξαρτησία μέσω της συμμετοχής του στην Γ΄ Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών και την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (1952). Το 1954 ταξίδεψε στις ΗΠΑ ως μέλος της Διακομματικής Επιτροπής Διαφωτίσεως για το ζήτημα της Κύπρου.
Θεωρούσε την παιδεία δημόσιο αγαθό και την ήθελε ανθρωπιστική, ανανεωμένη, με λιγότερη τυπολατρία, με περισσότερη κριτική διάθεση, απαλλαγμένη από αναχρονιστικές δομές, ικανή να τονώσει την εθνική ταυτότητα των Ελλήνων.

Ο Λ. Ακρίτας με την σύζυγό του Σύλβα

και την κόρη τους Έλενα

Το λογοτεχνικό έργο του
Ο Λουκής Ακρίτας έγραψε πολλά διηγήματα, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα και καθιερώθηκε ως ένας από τους σημαντικότερους νεοέλληνες πεζογράφους. Η βαθιά δημοκρατικότητα, το ελεύθερο πνεύμα και η φιλοπατρία του διαπνέουν το έργο του και είναι διάχυτα σε εκδόσεις της εφημερίδας «Πρωϊνή» της Λευκωσίας, στα περιοδικά «Πάφος» και «Κυπριακά Γράμματα», στις πολεμικές του ανταποκρίσεις στην «Εστία», σε αντιστασιακά έντυπα και εφημερίδες της εποχής, στις εκδόσεις «Ακρίτας», στα «Ελληνικά Χρονικά» και αλλού. Στο χώρο της λογοτεχνίας ο Λουκής Ακρίτας εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1931 με ένα διήγημα από τις στήλες του περιοδικού Πρωτοπόροι. Στα δύο μυθιστορήματα του το 1935 και το 1936 (Νέος με καλάς συστάσεις και Ο κάμπος) ενυπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα και στοιχεία από την αγροτική κυπριακή ζωή. Το έργο του Αρματωμένοι(1947) θεωρείται ένα από τα καλύτερα του είδους. Μεγάλο μέρος του έργου του Ακρίτα βρίσκεται δημοσιευμένο σε διάφορα περιοδικά με τα οποία συνεργάστηκε.
Σημαντική είναι και η προσφορά του στο θέατρο κυρίως με τα έργα του Όμηροι και Θεοδώρα. Το πρώτο δημοσιεύθηκε το 1956 και είχε θέμα τα αντίποινα των γερμανικών δυνάμεων κατοχής σε ένα χωριό λόγω της δραστηριότητας αντάρτικων ομάδων. Στο έργο αυτό ο Ακρίτας ακολουθεί τη τεχνική του λαϊκού θεάτρου, έχει όμως και στοιχεία που παραπέμπουν στη δομή της αρχαίας τραγωδίας ενώ από τις συγκρούσεις αναδύονται μορφές συμβολικές και όχι χαρακτήρες.
Έγραψε επίσης το Όνειρο αγάπης που το ανέβασε η Μαρίκα Κοτοπούλη στο θέατρό της το 1941, με τίτλο Όπου αγαπά παιδεύει.
Ι.Πεζογραφία
Νέος με καλάς συστάσεις… Αθήνα, 1935.
Ο κάμπος. Αθήνα, Πυρσός, 1936.
Διηγήματα. Λευκωσία, εκδόσεις Μορφωτικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου, 1991.
ΙΙ.Θέατρο
Αρματωμένοι. Αθήνα, Αετός Α.Ε., 1947.
Όμηροι – τραγωδία σε πράξεις τρεις. Αθήνα, 1956.
Θεοδώρα – τραγωδία. Λευκωσία, έκδοση Βιβλιοθήκης Κυπριακών Χρονικών, 1965.
ΙΙΙ.Άλλα κείμενα
Κάθε ελεύθερος άνθρωπος είναι δημότης Μεσολογγίου. Αθήνα, ανάτυπο από τη Νέα Εστία885, 15/5/1964.
Αναστάσιμο Δόξας η μάχη της Κρήτης. Αθήνα, έκδοση της Φωνής της Κρήτης, 1964. 1. Για περισσότερα βιβλιογραφικά στοιχεία για το Λουκή Ακρίτα, βλ. Χατζηθωμάς Α., Λουκής Ακρίτας· 1909-1965. Λευκωσία, εκδ. Παγκύπριου Γυμνασίου Λευκωσίας, 1985.