Κρίσιμη συνάντηση των ηγετών της ΕΕ για το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας

Οι ηγέτες της ΕΕ συνέρχονται αύριο, Δευτέρα, στις Βρυξέλλες για να αρχίσουν να επεξεργάζονται μια κοινή στρατηγική για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και τον τρόπο χρηματοδότησής της, καθώς εξακολουθούν να διαπιστώνονται μεγάλες αποκλίσεις.

Στο νεοκλασικό Palais d’Egmont του 16ου αιώνα, στο κέντρο των Βρυξελλών, και όχι στο συνηθισμένο τους στέκι, το κτίριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, θα συναντηθούν το πρωί οι ηγέτες, σε μια άτυπη συνεδρίαση με σκοπό ειλικρινείς και ανοιχτές διαβουλέυσεις πριν την πρώτη σύνοδο κορυφής του έτους, που θα είναι αφιερωμένη αποκλειστικά στην κοινή ευρωπαϊκή άμυνα.

Προκειμένου ο διάλογος να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο ευθής, δεν αναμένεται να υπάρξουν κοινά συμπεράσματα στο τέλος της συνάντησης, στην οποία θα παρακαθίσει επίσης κατά τη διάρκεια του γεύματος ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, και κατά τη διάρκεια του δείπνου ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, Κίρ Στάρμερ.

Ενδιάμεσα, οι 27 ηγέτες της ΕΕ θα συζητήσουν τις διατλαντικές σχέσεις και την ευρωπαϊκή άμυνα με δύο βασικά ζητήματα να βρίσκονται στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης: ποιες στρατιωτικές ανάγκες η ΕΕ να χρηματοδοτήσει κατά προτεραιότητα και με ποιον τρόπο θα χρηματοδοτηθεί η ανάπτυξη των οπλικών συστημάτων.

Η χρηματοδότηση κρίνεται επείγουσα και αναγκαία για να δοθεί ώθηση στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία μετά από δεκαετίες υποεπενδύσεων, να εξασφαλιστεί ο στρατιωτικός εξοπλισμός που απαιτείται τόσο για να συνεχιστεί η συνδρομή προς την Ουκρανία όσο και για να προστατευθούν τα ίδια τα κράτη μέλη από κάθε πιθανό επιτιθέμενο.

Οι υπηρεσίες πληροφοριών έχουν προειδοποιήσει ότι η Ρωσία θα μπορούσε να είναι σε θέση να επιτεθεί σε χώρα της ΕΕ έως το 2030, καθώς συνεχίζει να προηγείται των Ευρωπαίων στην εξοπλιστική κούρσα, παρά τις κυρώσεις που έχει επιβάλει η Δύση για να παραλύσει την ρωσική οικονομία και την ρωσική πολεμική μηχανή.

Τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, τα οποία είναι σύμμαχοι και στο ΝΑΤΟ, συμφωνούν ότι απαιτείται συντονισμός με την Βορειοατλαντική Συμμαχία, η οποία έχει ξεκινήσει πρόγραμμα εντοπισμού των κενών στην ευρωπαϊκή άμυνα και προτάσεων για τον καλύτερο τρόπο κάλυψής τους.

Αλλά υπάρχει επίσης “κοινή αίσθηση του επείγοντος” μεταξύ των κρατών μελών και συμφωνία ότι η Ευρώπη πρέπει να γίνει ένας πιο αποτελεσματικός, πιο αυτόνομος και πιο αξιόπιστος αμυντικός παράγοντας”, δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ πριν από τη συνάντηση.

Η παραδοχή αυτή ενισχύεται με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ κατακρίνει τους Ευρωπαίους συμμάχους των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ γιατί δεν δαπανούν το υποχρεωτικό 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα, ζητάει να αυξηθούν οι δαπάνες σε ένα όριο 5% και απειλεί ότι θα ενθαρρύνει τη Ρωσία να “κάνει ό,τι θέλει” στους συμμάχους που δεν πληρώνουν αρκετά.

Οι ΗΠΑ έχουν επίσης μετατοπίσει όλο και περισσότερο την εστίαση της εξωτερικής τους πολιτικής προς την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού και ιδίως προς την Κίνα, προκαλώντας ανησυχίες ότι θα μπορούσαν, τα επόμενα χρόνια, να αποσύρουν μέρος των στρατιωτικών δυνατοτήτων τους από την Ευρώπη προς την Άπω Ανατολή.

Ωστόσο, διαμορφώνεται συναίνεση σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με το ποια στρατιωτικά προγράμματα θα πρέπει να θέσει σε προτεραιότητα το μπλοκ, συμπεριλαμβανομένης της αεράμυνας, της θαλάσσιας άμυνας, της στρατιωτικής κινητικότητας, της άμυνας στον κυβερνοχώρο και των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, δήλωσε διπλωμάτης της ΕΕ υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα που πρέπει να διευθετηθούν, πρόσθεσε ο διπλωμάτης, θα είναι ποιος αποκτά τους εξοπλισμούς και ποιος τους ελέγχει.

Ένα άλλο πιθανό πεδίο διαμάχης είναι το κατά πόσον θα περιοριστεί η χρηματοδότηση της ΕΕ στην αγορά ευρωπαϊκού εξοπλισμού, με άλλα λόγια, θα επιβληθεί η λεγόμενη ευρωπαϊκή προτίμηση. Σύμφωνα με άλλον διπλωμάτη της ΕΕ, ο οποίος επίσης μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, έχει βρεθεί λίγο πολύ ένας συμβιβασμός ώστε η χρηματοδότηση να προορίζεται για εξοπλισμούς που το 65% των εξαρτημάτων τους να προέρχεται από την ΕΕ.

Τα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμη συμφωνήσει πλήρως σε αυτόν τον συμβιβασμό “διστάζουν λόγω εξωευρωπαϊκών λόγων”, δήλωσε ο διπλωμάτης. Οι εναλλακτικές που φέρεται να επεξεργάζονται οι πρωτεύουσες για να παρακάμψουν μέρος αυτής της απροθυμίας θα ήταν να εφαρμοστεί η προτίμηση σε ορισμένους συγκεκριμένους τύπους εξοπλισμού ή να γίνει διάκριση μεταξύ βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αναγκών.

Το παζλ της χρηματοδότησης

Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, τα κράτη μέλη συμφωνούν ότι η άμυνα θα πρέπει να λάβει μεγαλύτερο μερίδιο στον επόμενο προϋπολογισμό ή στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) που θα διαρκέσει από το 2028 έως το 2034 και για το οποίο οι διαπραγματεύσεις θα αρχίσουν το καλοκαίρι. Αναγνωρίζουν επίσης ότι απαιτείται πρόσθετη χρηματοδότηση νωρίτερα.

Διαφωνούν όμως για το από πού θα βρεθούν τα χρήματα.

Ορισμένοι υποστηρίζουν κάποια ευελιξία στους δημοσιονομικούς κανόνες του μπλοκ, ώστε να επιτραπεί στα κράτη μέλη να εξαιρούν τις αμυντικές δαπάνες από τις συνολικές, άλλοι προτείνουν έκδοση ευρωομολόγου, ενώ άλλοι προωθούν την ιδέα της χρήσης αδιάθετων κονδυλίων από άλλα προγράμματα της ΕΕ και την επέκταση της εντολής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ).

Οι δύο τελευταίες είναι οι λιγότερο αμφιλεγόμενες. Δεκαεννέα κράτη μέλη ζήτησαν, για παράδειγμα, να διευρυνθούν περαιτέρω οι κανόνες επένδυσης της ΕΤΕπ, ώστε να μπορεί να δαπανά περισσότερα χρήματα για στρατιωτικές δραστηριότητες.

Η εντολή της ΕΤΕπ είχε ήδη επικαιροποιηθεί το 2024, ώστε να μπορεί να διοχετεύει χρήματα σε έργα διπλής χρήσης, αυξάνοντας τις επενδύσεις της στην ασφάλεια και την άμυνα σε 1 δισεκατομμύριο ευρώ πέρυσι. Αναμένει να διπλασιάσει το ποσό αυτό το 2025.

Περεταίρω επέκταση θα χρειαζόταν πιθανότατα ομοφωνία από τα κράτη μέλη.

Οι χώρες του βορρά έχουν, εν τω μεταξύ, απορρίψει προς το παρόν το ενδεχόμενο επικαιροποίησης των δημοσιονομικών κανόνων του μπλοκ για την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών και την έκδοση κοινού χρέους. Ένας από τους διπλωμάτες που ήδη αναφέρθηκαν την χαρακτήρισε “ανεύθυνη”.

Αλλά ορισμένες από αυτές τις παραδοσιακά «τσιγγούνες» χώρες έχουν αλλάξει στάση τους τελευταίους μήνες. Αυτή είναι η περίπτωση της Δανίας, η οποία εξέφρασε προθυμία να χρησιμοποιηθούν ευρωομόλογα. Στη Γερμανία, η αλλαγή της κυβέρνησης μετά τις εκλογές στα τέλη Φεβρουαρίου θα μπορούσε να φέρει μια πιο θερμή στάση απέναντι στην πρόταση.

“Ο σωστός χρόνος”

Η συνάντηση, με επικεφαλής τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα και τον Ντόναλντ Τουσκ, τον πρωθυπουργό της Πολωνίας -η οποία ασκεί επί του παρόντος την εξάμηνη εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ- δεν αναμένεται επομένως να οδηγήσει σε αποφάσεις ή σημαντικές ανακοινώσεις.

Ωστόσο, διπλωμάτες και αξιωματούχοι της ΕΕ απορρίπτουν την κριτική ότι το μπλοκ ξεδιπλώνει πολύ αργό την αμυντική του στρατηγική.

“Αισθανόμαστε ότι είναι ο σωστός χρόνος, διότι υπάρχει μια αλληλουχία”, δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ.

Η συνάντηση θα πρέπει να παράσχει στην Επιτροπή την καθοδήγηση που χρειάζεται για να ολοκληρώσει τη Λευκή Βίβλο για την άμυνα, η οποία αναμένεται να εκδοθεί στις 19 Μαρτίου.

Οι ηγέτες θα έχουν στη συνέχεια δύο μήνες στη διάθεσή τους για να αφομοιώσουν τις προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με τον τρόπο ενίσχυσης της ασφάλειας της Ευρώπης και της αμυντικής βιομηχανικής της βάσης, πριν από την επόμενη σύνοδό τους στα τέλη Ιουνίου, η οποία συμπίπτει χρονικά με τη σύνοδο κορυφής των ηγετών του ΝΑΤΟ, όπου θα πρέπει να παρουσιαστεί ένα αναθεωρημένο όριο δαπανών.

“Στη σύνοδο κορυφής του Ιουνίου θα κάνουμε τις επιλογές μας”, δήλωσε διπλωμάτης της ΕΕ.

Πηγή: gr.euronews.com