Κομισιόν: Η Ρωσία εργαλειοποιεί τη μετανάστευση ως νέο όπλο στον υβριδικό πόλεμο που διεξάγει κατά της ΕΕ

Η Επιτροπή εντείνει τη στήριξη προς τα κράτη μέλη για την ενίσχυση της ασφάλειας της ΕΕ και την αντιμετώπιση της χρήσης της μετανάστευσης ως όπλου

Aνακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής(Κομισιόν) που εκδόθηκε σήμερα(11.12.2024) έχει σκοπό να στηρίξει τα κράτη μέλη ώστε να αντιμετωπίσουν υβριδικές απειλές από τη χρήση της μετανάστευσης ως όπλου από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία και να ενισχύσει την ασφάλεια στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.

Ο σοβαρός και διαρκής χαρακτήρας των υβριδικών απειλών στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία θέτει νέες προκλήσεις για την ΕΕ. Για να θωρακιστεί η ασφάλεια και η εδαφική ακεραιότητα στην έκτακτη αυτή συγκυρία, τα κράτη μέλη που συνορεύουν με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία πρέπει να είναι σε θέση να ενεργούν αποφασιστικά. Προς τούτο απαιτείται ενισχυμένη αντίδραση της ΕΕ, με πλήρη σεβασμό του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου.

Η Πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν δήλωσε τα εξής: «Κάναμε ένα ακόμη αποφασιστικό βήμα για να στηρίξουμε τα κράτη μέλη μας που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή ώστε να αντιμετωπίσουν τις υβριδικές απειλές που δέχονται από την απαράδεκτη χρήση της μετανάστευσης ως όπλου από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Ιδίως οι χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, όπως η Φινλανδία, τα σύνορα της οποίας με τη Ρωσία έχουν έκταση 1.340 χιλιομέτρων, αντιμετωπίζουν τη δύσκολη πρόκληση να εγγυηθούν την ασφάλεια της Ένωσης και την εδαφική ακεραιότητα των κρατών μελών. Σήμερα προσφέρουμε στις χώρες αυτές πρόσθετη στήριξη, που περιλαμβάνει πρόσθετα κονδύλια ύψους 170 εκατομμυρίων ευρώ για την αναβάθμιση του εξοπλισμού ηλεκτρονικής παρακολούθησης, τη βελτίωση των τηλεπικοινωνιακών δικτύων, την ανάπτυξη κινητού εξοπλισμού ανίχνευσης και την αντιμετώπιση των εισβολών μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Τα αυταρχικά καθεστώτα δεν θα πρέπει ποτέ να μπορούν να χρησιμοποιούν εναντίον μας τις ευρωπαϊκές μας αξίες.»

Η σημερινή ανακοίνωση παρέχει στήριξη στα κράτη μέλη και καθορίζει το πλαίσιο ανάληψης δράσεων που θα αποτρέπουν τη Ρωσία και τη Λευκορωσία από το να χρησιμοποιούν τις αρχές και τις αξίες της ΕΕ εναντίον της.

1. Προσδιορισμός των προκλήσεων στα εξωτερικά χερσαία σύνορα της ΕΕ με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία και της απειλής για την ασφάλεια της Ένωσης: Η Ρωσία και η Λευκορωσία μεταχειρίζονται ανθρώπους, χρησιμοποιώντας τις ανθρώπινες ζωές ως μέσα εχθροπραξίας, αδιαφορώντας για την ευάλωτη κατάστασή τους. Ο υβριδικός αυτός πόλεμος αποτελεί πολιτικό εργαλείο τους με σκοπό να αποσταθεροποιηθούν οι κοινωνίες μας, να υπονομευθεί η ενότητα της ΕΕ και να τεθούν σε κίνδυνο η ασφάλεια και η ακεραιότητα του χώρου Σένγκεν, καθώς και η ασφάλεια της Ένωσης στο σύνολό της. Σε συμφωνία με τη θέση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Επιτροπή, με τη σημερινή της ανακοίνωση, στηρίζει τα κράτη μέλη ώστε να αποτρέψουν τη Ρωσία και τη Λευκορωσία από το να καταχρώνται τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ασύλου, κατά της ΕΕ.
2. Ενίσχυση των πολιτικών μέτρων της ΕΕ και της επιχειρησιακής στήριξης: Η ΕΕ έλαβε ήδη σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση της εργαλειοποίησης μεταναστών από τη Λευκορωσία στη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία το 2021 και από τη Ρωσία στα σύνορά της με τη Φινλανδία. Οι οικονομικές, επιχειρησιακές και διπλωματικές προσπάθειες, μεταξύ άλλων με τις χώρες καταγωγής και διέλευσης, ενισχύθηκαν άμεσα.
   Για να ενισχυθεί κι άλλο η επιτήρηση των συνόρων με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, η Επιτροπή χορηγεί πλέον πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους 170 εκατ. ευρώ: 150 εκατομμύρια στο πλαίσιο του μέσου για τη διαχείριση των συνόρων και των θεωρήσεων (ΜΔΣΘ), και επιπλέον 20 εκατομμύρια από τον θεματικό μηχανισμό του εν λόγω μέσου για μια πιο εκτεταμένη γεωγραφική κατανομή. Κονδύλια ύψους 19,4 εκατ. ευρώ προορίζονται για την Εσθονία, 50 εκατ. ευρώ για τη Φινλανδία, 17 εκατ. ευρώ για τη Λετονία, 15,4 εκατ. ευρώ για τη Λιθουανία, 52 εκατ. ευρώ για την Πολωνία και 16,4 εκατ. ευρώ για τη Νορβηγία, έτσι ώστε να αναβαθμιστεί ο εξοπλισμός ηλεκτρονικής παρακολούθησης, να βελτιωθούν τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, να αναπτυχθεί κινητός εξοπλισμός ανίχνευσης και να αντιμετωπιστούν οι εισβολές μη επανδρωμένων αεροσκαφών, με σκοπό να διασφαλιστεί επίγνωση της κατάστασης σε πραγματικό χρόνο και να βελτιωθεί η κινητικότητα των συνοριακών περιπόλων.
3. Καθορισμός του νομικού πλαισίου: Τα κράτη μέλη έχουν την υποχρέωση να προστατεύουν τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Ταυτόχρονα, πρέπει να σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα και την αρχή της μη επαναπροώθησης. Λόγω του σοβαρού χαρακτήρα και της διάρκειας της απειλής για την ασφάλεια της ΕΕ και την εδαφική ακεραιότητα των κρατών μελών στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, τα κράτη μέλη μπορούν να επικαλούνται διατάξεις της Συνθήκης για να υπερβαίνουν, κατ’ εξαίρεση και υπό αυστηρούς όρους, τα όρια που προβλέπονται από το παράγωγο ενωσιακό δίκαιο υπό τον έλεγχο του Δικαστηρίου. Στο πλαίσιο αυτό μπορούν να λαμβάνουν μέτρα που ενδέχεται να συνεπάγονται σοβαρές παρεμβάσεις στα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως το δικαίωμα ασύλου και οι σχετικές εγγυήσεις που υπόκεινται στις απαιτήσεις του Χάρτη. Η σημερινή ανακοίνωση περιγράφει τις προϋποθέσεις για τα εν λόγω μέτρα, τα οποία πρέπει να είναι αναλογικά, να περιορίζονται στα απολύτως αναγκαία σε σαφώς καθορισμένες περιπτώσεις, και προσωρινά.
4. Σύσφιξη της συνεργασίας με την Ένωση και άλλα κράτη μέλη: Η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να σταθμίζουν προσεκτικά όλα τα διακυβευόμενα συμφέροντα και να αξιοποιούν όλες τις δυνατότητες που παρέχει η έννομη τάξη της Ένωσης όταν λαμβάνουν έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση υβριδικών επιθέσεων από τη χρήση της μετανάστευσης ως όπλου. Βάσει της αρχής της καλόπιστης συνεργασίας, τα κράτη μέλη καλούνται να συνεργαστούν στενά με την Ένωση και τα άλλα κράτη μέλη. Ο συντονισμός μεταξύ γειτονικών κρατών μελών είναι επίσης απαραίτητος για τη διασφάλιση της συνέπειας και της αποτελεσματικότητας κάθε δράσης.

Επόμενα βήματα

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να στηρίζει τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους να διασφαλίσουν μια ασφαλή και προστατευμένη Ένωση με έναν πλήρως λειτουργικό χώρο Σένγκεν, προς όφελος όλων των πολιτών της ΕΕ και με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να κάνουν χρήση όλων των δυνατοτήτων που προβλέπονται στη νομοθεσία της ΕΕ. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη που λαμβάνουν έκτακτα μέτρα, ώστε να διασφαλιστεί ότι λαμβάνονται υπόψη όλες οι σχετικές παράμετροι.

Ιστορικό

Το 2024 οι παράτυπες αφίξεις στα σύνορα ΕΕ-Λευκορωσίας (ιδίως στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας) αυξήθηκαν σημαντικά, κατά 66 % σε σύγκριση με το 2023. Το 90 % των μεταναστών που διασχίζουν παράνομα τα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας διαθέτουν ρωσική φοιτητική ή τουριστική θεώρηση.

Η ΕΕ έχει ήδη προσφέρει σημαντική στήριξη στα πλέον ενδιαφερόμενα κράτη μέλη και έχει αναλάβει ευρύ φάσμα δράσεων για να ενισχυθεί η ετοιμότητα της ΕΕ ώστε να αντιμετωπιστεί η απειλή αυτή. Δόθηκε μεταξύ άλλων χρηματοδοτική και επιχειρησιακή στήριξη και καταβλήθηκαν διπλωματικές προσπάθειες και προσπάθειες προβολής (μεταξύ άλλων με τις χώρες καταγωγής και διέλευσης).

Το 2021 η Επιτροπή πρότεινε μέτρα κατά των μεταφορέων που διευκολύνουν την παράνομη διακίνηση μεταναστών, και το 2023 υπέβαλε πρόταση οδηγίας για τη θέσπιση ελάχιστων κανόνων για την πρόληψη και την καταπολέμηση της υποβοήθησης της παράνομης εισόδου, διέλευσης και διαμονής στην Ένωση. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να συνεργαστεί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για να υπάρξει ταχεία πρόοδος στην έγκριση των εν λόγω προτάσεων.

Δηλώσεις:

 Χένα Βίρκουνεν, Εκτελεστική Αντιπρόεδρος για την Τεχνολογική Κυριαρχία, την Ασφάλεια και τη Δημοκρατία

Η κατάσταση που αντιμετωπίζουμε είναι έκτακτη και πολύ σοβαρή. Η Ρωσία εργαλειοποιεί τη μετανάστευση ως νέο όπλο στον υβριδικό πόλεμο που διεξάγει κατά της ΕΕ. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε σε κανένα εχθρικό κράτος να καταχραστεί τις ευρωπαϊκές αξίες, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ασύλου. Το μήνυμα της σημερινής ανακοίνωσης είναι σαφές: θα υποστηρίζουμε, πάντοτε, τα κράτη μέλη στις προσπάθειές τους να προστατεύουν την ασφάλεια των κοινών εξωτερικών συνόρων μας, με πλήρη σεβασμό του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου.

Μάγκνους Μπρούνερ, Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης

Η Ρωσία χρησιμοποιεί ως όπλο την ενέργεια, τις κυβερνοεπιθέσεις και τώρα τους μετανάστες κατά της ΕΕ. Η αντίδραση της ΕΕ υπήρξε αυστηρή και αποφασιστική. Η σημερινή ανακοίνωση παρέχει στα κράτη μέλη της ΕΕ νέα εργαλεία για την αντιμετώπιση της χρήσης της μετανάστευσης ως όπλου. Πρέπει να προστατεύσουμε την κυριαρχία και την ασφάλεια της ΕΕ.

Πηγή: European Commission Representation in Cyprus