Κεκλεισμένων των θυρών η εορτή του Αγ. Λαζάρου

*Αύριο Θεία Λειτουργία και δέηση στον ιστορικό ναό από τον Κιτίου Νεκτάριο

*Ραδιοφωνική μετάδοση από το ΡΙΚ 1 και διαδικτυακή από τοπικές ιστοσελίδες

Η μνήμη του Αγίου και δικαίου φίλου του Χριστού Λαζάρου , πολιούχου της Λάρνακας, θα τιμηθεί φέτος , λόγω των μέτρων της πανδημίας του κορονοϊού , με λιτότητα .
Ο Άγιος Λάζαρος, σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας, «είναι ο προάγγελος της Αναστάσεως του Χριστού και η προτύπωση της κοινής αναστάσεως όλων των ανθρώπων, όταν θα γίνει η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου» . Γι΄αυτό και η Εκκλησία ψάλλει θριαμβευτικά στο Απολυτίκιο της γιορτής του: «Την κοινήν ανάστασιν προ του σου πάθους πιστούμενος εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον Χριστέ ο Θεός».
Σήμερα το απόγευμα έγινε ο Εσπερινός κεκλεισμένων των θυρών χοροστατούντος του Μητροπολίτη πρώην Κιτίου Χρυσόστομου
Αύριο , κυριώνυμο ημέρα της εορτής του Αγίου η Θεία Λειτουργία θα γίνει και πάλι κεκλεισμένων των θυρών, χωρίς πιστούς, από τον Μητροπολίτη Κιτίου Νεκτάριο. Στο τέλος ο Κιτίου Νεκτάριος, θα αναγνώσει ευχή για την «ενεστώσαν λοιμικήν νόσον». Η Θεία Λειτουργία θα μεταδοθεί ζωντανά από το πρώτο πρόγραμμα του ραδιοφώνου του ΡΙΚ και από το ραδιόφωνο του τάγματος «Οδοιπόροι Αγάπης» της Λάρνακας. Επίσης θα μεταδοθεί διαδικτυακά από το Larnaca Times και το Larnaca on Line. Νοείται ότι δεν θα γίνει αύριο το απόγευμα η καθιερωμένη λιτανεία στους δρόμους της Λάρνακας των λειψάνων και της εικόνας του Αγίου.

Η εξαιρετικής τέχνης πέτρινη εκκλησία του Αγίου Λαζάρου, που δεσπόζει της ομώνυμης πλατείας της Λάρνακας , χρονολογείται από τον 10ο αιώνα και είναι ένα από τα πιο αξιόλογα δείγματα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής στην Κύπρο.
Η σημερινή εκκλησία οικοδομήθηκε πάνω στα ερείπια προϋπάρχουσας παλαιοχριστιανικής βασιλικής η οποία κάλυπτε τον τάφο του Αγίου Λαζάρου, στο τέλος του 9ου ή στις αρχές του 10ου αιώνα από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Λέοντα Στ΄ τον Σοφό, σε αντάλλαγμα για τη μεταφορά στην Κωνσταντινούπολη, μέσα στο διάστημα των ετών αυτών, του ιερού λειψάνου του Αγίου.
Ο ιστορικός της Εκκλησίας Κύπρου Ιερομόναχος Σωφρόνιος Μιχαηλίδης , Λαρνακέας και ο ίδιος, γράφει ότι την μεταφορά του ιερού σκήνους από το Κίτιο στην Κωνσταντινούπολη «αποθανάτισε ο τότε Επίσκοπος Καισαρείας Αρέθας σε δύο πανηγυρικές ομιλίες, που έγραψε γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό. Στην πρώτη εκθειάζει το γεγονός της αφίξεως του λειψάνου στην Κωνσταντινούπολη από την Κύπρο, ενώ στη δεύτερη περιγράφει λεπτομερώς την πομπή που σχηματίστηκε από τον αυτοκράτορα για τη μεταφορά του λειψάνου από την Χρυσούπολη στο ναό της Αγίας Σοφίας». Ο Λέων ΣΤ΄, εκτός από το ναό που έκτισε στο Κίτιο επ’ ονόματι του αγίου Λαζάρου, έκτισε και δεύτερο στην Κωνσταντινούπολη προς τιμή του Αγίου, ο οποίος δεν σώζεται σήμερα .

Αναφορικά με την μετακομιδή του λειψάνου στην Κωνσταντινούπολη ο Σωφρόνιος Μιχαηλίδης σημειώνει ότι «είναι αδιανόητο να δεχτούμε ότι οι τότε Κιτιείς είχαν δώσει ολόκληρο το λείψανο χωρίς να κρατήσουν ένα μικρό μέρος για την πόλη τους» . Αυτό επιβεβαιώθηκε , μετά την ανεύρεση, στις 23 Νοεμβρίου 1972 (κατά τη διάρκεια εργασιών ανακαίνισης του ναού), μέρους των λειψάνων του Αγίου βαθιά κάτω από την αγία Τράπεζα, μέσα σε μαρμάρινη λάρνακα.
Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204, οι Σταυροφόροι, εκτός από τους άλλους θησαυρούς που μετέφεραν στη Δύση, μετέφεραν και το λείψανο του Αγίου στη Μασσαλία, απ’ όπου όμως αργότερα χάθηκε. Οι Φράγκοι καλλιέργησαν παλαιότερα, για λόγους θρησκευτικούς και εθνικιστικούς, τη φήμη ότι εκεί, και όχι αλλού έζησε ο Λάζαρος ως επίσκοπος.
Αρχιτεκτονικά η εκκλησία του Αγίου Λαζάρου ανήκει στους πολύτρουλλους ναούς της Κύπρου. Αποτελεί, όμως, ιδιαίτερο τύπο, στον οποίο συνδυάζονται τρεις συνεπτυγμένοι εγγεγραμμένοι σταυροειδείς με τρούλλο. Είναι τρίκλιτη, με τρεις τρούλους στο μεσαίο κλίτος (η μόνη παρόμοια εκκλησία που σώζεται στην Κύπρο είναι το καθολικό της μονής του Αποστόλου Βαρνάβα). Τα ημισφαίρια των τριών αυτών τρούλων έχουν καταρριφθεί από τον καιρό της Τουρκοκρατίας, είτε από τους Τούρκους είτε από σεισμό. Το 1735, όταν ο Ρώσος μοναχός Β. Μπάρσκυ επισκέφτηκε τη Λάρνακα και τον ναό, ήταν ήδη κατεστραμμένα.
Στα τέλη της Φραγκοκρατίας κτίστηκε η στοά που διατρέχει τη νότια πλευρά του ναού. Το 1857 κτίστηκε το σημερινό επιβλητικό καμπαναριό, το πιο μεγάλο που υπάρχει στην Κύπρο.
Εντός της εκκλησίας ξεχωρίζουν η λάρνακα με τα θαυματουργικά λείψανα του Αγίου , το επίχρυσο ξυλόγλυπτο εικονοστάσι, εξαιρετικής τέχνης, θεωρείται ένα από τα αξιολογότερα στην Κύπρο και χρονολογείται μεταξύ των ετών 1773 και 1782. Μέχρι το 1797 συμπληρώθηκε η αγιογράφησή του από τον αγιογράφο Μιχαήλ Προσκυνητή ή Χατζημιχαήλ. Το τέμπλο κοσμούν συνολικά 120 μεγάλες και μικρές εικόνες θαυμάσιας τέχνης. Αριστούργημα ξυλογλυπτικής αποτελεί και η αγία Τράπεζα, έργο κι αυτό του 1773 και ο δεσποτικός θρόνος, ο οποίος φέρει εικόνα του αγίου Λαζάρου με χρονολογία 1734.

                                                        ΦΩΤΟ: Α. Βικέτος

Από τις εικόνες ξεχωρίζουν η παλαιά του αγίου Λαζάρου, ως Επισκόπου, φέροντος πολυσταύριο φελόνιο (16ου αι.), δύο της αναστάσεως του Αγίου, μια του αγίου Νικολάου και μια του αγίου Γεωργίου (1717, έργο Ιακώβου Μόσκου του Κρητός), τοποθετημένες σε ιδιαίτερα ξυλόγλυπτα τέμπλα. Η άλλη μεγάλη εικόνα του αγίου Λαζάρου στο εικονοστάσι έχει επίχρυσο διάκοσμο του 1798. Παλαιότερα φαίνεται ότι ολόκληρος ο ναός ήταν αγιογραφημένος. Σημαντικός είναι επίσης ο άμβων, έργο του 1731, κι ένας χρυσοκέντητος Επιτάφιος του 1719.
Δεκάδες βυζαντινές εικόνες του παλαιότερου εικοναστασίου και πολλά άλλα εκκλησιαστικά κειμήλια, τα οποία βρίσκονταν στο Μουσείο του ναού και τα οποία το 1948 μεταφέρθηκαν στο Κάστρο όπου στεγαζόταν τότε το Επαρχιακό Μουσείο Λάρνακος, έπεσαν στα χέρια των Τούρκων κατά την τουρκοκυπριακή ανταρσία του 1963 και χάθηκαν.