Κάτι “ψήνεται” μεταξύ CTP, AKP και Ερντογάν

Της Κωνσταντίας Σωτηρίου*

Λειτουργός Τύπου Α΄,

Κλάδος Τουρκικών θεμάτων

Σημαντική επίσκεψη στην Άγκυρα πραγματοποίησε αντιπροσωπεία του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος (CTP) με στόχο, σύμφωνα με τον τουρκοκυπριακό Τύπο, την εξομάλυνση των σχέσεων του κόμματος με το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και την τουρκική κυβέρνηση.

Η προσπάθεια αυτή, η οποία έγινε μερικώς αποδεκτή από το ΑΚΡ, είναι η πρώτη που πραγματοποιείται εδώ και πέντε χρόνια, μετά την ψύχρανση των σχέσεων ανάμεσα στο CTP και την τουρκική κυβέρνηση, και είναι ιδιαιτέρως σημαντική, αφού θεωρείται πως ανοίγει την πόρτα για την υποψηφιότητα του ηγέτη του CTP, Τουφάν Έρχουρμαν για τις «προεδρικές εκλογές» που αναμένεται να γίνουν στα κατεχόμενα σε περίπου δεκατέσσερεις μήνες.

Η επίσκεψη έγινε υπό την σκιά της απουσίας της «κοινοβουλευτικής ομάδας» του CTP  πριν τρία χρόνια (2021) από τη λεγόμενη βουλή κατά τη διάρκεια ομιλίας που απεύθυνε ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις 20 Ιουλίου, επέτειο της τουρκικής εισβολής. Η εξέλιξη αυτή είχε επιδεινώσει τις ήδη δύσκολες σχέσεις του CTP με την τουρκική κυβέρνηση και κατά συνέπεια και τις σχέσεις του με τη λεγόμενη πρεσβεία της Τουρκίας στα κατεχόμενα, αφού το Κόμμα δεν συμμετείχε σε εκδηλώσεις της «πρεσβείας», ούτε και λάμβανε πρόσκληση για να παραβρεθεί.Σύμφωνα με τον τουρκοκυπριακό Τύπο, η απόφαση τότε να αποχωρήσει το Κόμμα από την «βουλή» λήφθηκε από την «πιο ακραία» και «κόκκινη» πτέρυγα του CTP, παρά τις αντιρρήσεις του Τουφάν Έρχουρμαν, και το γεγονός αυτό δεν πέρασε απαρατήρητο από το ΑΚΡ.

Είναι για αυτό τον λόγο που το ΑΚΡ δεν αρνήθηκε να δει τον Έρχουρμαν κατά την επίσκεψη του στην Άγκυρα. Ωστόσο το ραντεβού που δόθηκε δεν αφορούσε τον Πρόεδρο του ΑΚΡ και Πρόεδρο της Τουρκίας Ερντογάν, αλλά τον αντιπρόεδρο Μουσταφά Ελιτάς, γεγονός που ερμηνεύτηκε ως αποδοχή της πρώτης κρούσης από το CTP για εξομάλυνση των σχέσεων, αλλά σημειώθηκε πως αυτή έγινε αποδεκτή μερικώς και υπό όρους.

Αυτό υποστήριξε και ο αρθρογράφος της Kıbrıs (28.06.24)  Αϊτούγ Τουρκάν, ο οποίος ανέφερε πως «το αίτημα του CTP για διάλογο στην Άγκυρα έγινε δεκτό ‘υπό όρους’», και πως είναι η «ορθολογική» πλευρά του CTP που οργάνωσε την  επίσκεψη στην Άγκυρα. Χαρακτηρίζοντας σωστή την εν λόγω κίνηση, ο Τουρκάν έγραψε ότι «αν είσαι ένα κόμμα που φιλοδοξεί να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας και την προεδρία, πρέπει να έχεις καλές σχέσεις με την κυβέρνηση στην Άγκυρα. […]».

Η θετική αξιολόγηση της επίσκεψης Έρχουρμαν στην Άγκυρα από το Κουτλάι Έρκ και τον Χασάν Ερτζάκιτζα, παλαιά και σημαντικά στελέχη του CTP,  μέσα από άρθρα τους στον Τύπο, είναι ακριβώς ενδεικτική ενός κλίματος που δείχνει πως η μία από τις πτέρυγες εντός του CΤP επιθυμεί σύσφιξη των σχέσεων με την Άγκυρα.

Ο Ερκ, ο οποίος και  είχε καλέσει τους Τουρκοκύπριους να μην ψηφίσουν στις ευρωεκλογές, υποστηρίζοντας πως δεν τους αφορούν, ανέφερε σε δηλώσεις του στην  Star Kıbrıs  (26.06.26) ότι  «τίποτε δεν κερδίζεται με την πολίτική της απόρριψης και της άρνησης». Εκτίμησε ακόμη ότι «αυτές οι συναντήσεις αποτελούν προετοιμασία για την προεδρική υποψηφιότητα του Έρχουρμαν».

Από την πλευρά του ο Χασάν Ερτζάκιτζα, που είχε διατελέσει και Εκπρόσωπος Τύπου του πρώην Τουρκοκύπριου ηγέτη Μεχμέτ Αλί Ταλάτ σε άρθρο στην Diyalog (26.06.24) ανέφερε, ανάμεσα σε άλλα, ότι προκαλεί ικανοποίηση η προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων του CTP  με την Άγκυρα. «Θεωρείται δεδομένο ότι ο Έρχουρμαν θα είναι υποψήφιος πρόεδρος. […]  Αυτή η περίοδος είναι αρκετή για το CTP να μεταφέρει τα μηνύματα εξομάλυνσης στο κοινό και να σχεδιάσει και να υλοποιήσει δράσεις που θα δείξουν ότι βρίσκεται σε κανονικές σχέσεις με την Άγκυρα», υποστήριξε.

Σε κάθε περίπτωση, όπως σημειώνει και ο Τούρκος αρθρογράφος Γιουσούφ Κανλί στην Halkın Sesi (01.07.24), η συνάντηση «κατέδειξε την αμοιβαία επιθυμία να βελτιωθούν οι σχέσεις και να αντιμετωπισθούν μακροχρόνια ζητήματα». Σημειώνει και το εξής χαρακτηριστικό ο αρθρογράφος: «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η επιτυχία στις εκλογές είναι δυνατή παρά την Τουρκία, αλλά η εξουσία στο νησί δεν είναι δυνατή χωρίς την υποστήριξη της Τουρκίας».

Έρχουρμαν: «Θα παραβρεθούμε σε πιθανή ομιλία του Έρντογαν στη Βουλή»

Ο ίδιος ο Έρχουρμαν, αξιολογώντας την επίσκεψή του στην Άγκυρα (Kıbrıs Postası 29.06.24), δήλωσε ότι οι επισκέψεις του Κόμματος στην Τουρκία θα συνεχιστούν και θα αυξηθούν και πρόσθεσε ότι αν ο Ερντογάν μιλήσει στη «βουλή», κατά τη διάρκεια των εορτασμών για την 50η επέτειο της εισβολής, δεν υπάρχει  περίπτωση το CTP να μην παρευρεθεί αυτή τη φορά. «Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε τις καλύτερες δυνατές σχέσεις με την Τουρκία στη σωστή βάση. Σε κανένα σημείο δεν λάβαμε αρνητική απάντηση από το ΑΚΡ», τόνισε.

Ανέφερε επίσης ότι κάλυψαν τα εξής τέσσερα ζητήματα κατά τη συνάντηση που είχαν με το ΑΚΡ: «Το Κυπριακό, τις απειλές της Χεζμπολάχ, τα θέματα που σχετίζονται με την αγορά ακινήτων από ξένους και τα προβλήματα των πολιτών που δεν μπορούν να ταξιδέψουν από την Κύπρο στην Τουρκία».

Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως άφησε να εννοηθεί ο Έρχουρμαν, δεν έγινε εις βάθος συζήτηση για το θέμα της μορφής της επίλυσης του Κυπριακού. Το CTP συνεχίζει να υποστηρίζει λύση ομοσπονδίας, ενώ το ΑΚΡ και η τουρκική κυβέρνηση (όπως και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ και η λεγόμενη κυβέρνηση στα κατεχόμενα) προωθούν πλέον ανοικτά λύση δύο κρατών και διακηρύσσουν πως οι συζητήσεις για ομοσπονδία έχουν τελειώσει. Η διάσταση αυτή αναμένεται να είναι αγκάθι στις σχέσεις CTP-Άγκυρας. Ο ίδιος ο Έρχουρμαν είπε πως οι  δύο πλευρές είχαν την ευκαιρία να κατανοήσουν η μία την άλλη. Επισημαίνοντας ότι υπάρχουν αντιφάσεις στη λύση των δύο κρατών και στην ιδέα να μην εγκαταλείψει η Τουρκία τις εγγυήσεις της είπε:

«Νομίζω ότι με καταλαβαίνουν πολύ καλά και οι δύο πλευρές. Υπάρχει μια προσέγγιση μεταξύ της τουρκικής κυβέρνησης και του CTP εδώ και αρκετό καιρό».

Για το θέμα αυτό, ο αρθρογράφος Γιουσούφ Κανλί στην Halkın Sesi (01.07.24), αναφέρει πως ο Έρχουρμαν δήλωσε ότι προσπαθούν να κατανοήσουν τις νέες αποχρώσεις στη θέση περί λύσης δύο κρατών, ίσης κυριαρχίας και ισότιμου διεθνούς καθεστώτος την οποία υπερασπίζεται ο Τατάρ και το κόμμα του δυσκολεύεται να κατανοήσει εξ αρχής. Είπε ότι θέλουν να μάθουν αν η έννοια ‘3Α’ (απευθείας εμπόριο, απευθείας πτήσεις και απευθείας επαφές) που τονίστηκε πρόσφατα είχε ως στόχο να υπογραμμίσει το αίτημα για κυριαρχική ισότητα.

«Ο Έρχουρμαν φαίνεται να βρίσκει αρκετά ενδιαφέρον το γεγονός ότι λέγεται πως το αίτημα για ισότιμη κυριαρχία για επανέναρξη των συνομιλιών δεν είναι να αναγνωριστεί η ΤΔΒΚ και ότι η εφαρμογή των 3Α θα είναι αρκετή», αναφέρει ο αρθρογράφος και προσθέτοντας το εξής: «Βέβαια, είναι πολύ δύσκολο για τον Έρχουρμαν  και το κόμμα του να λένε ότι η θέση της διζωνικής, διζωνικής ομοσπονδιακής Κύπρου, την οποία πάντα υποστήριζε το CTP, δεν είναι σήμερα ένας εφικτός στόχος, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η τουρκική πλευρά πάντα προσπαθούσε να εγκαθιδρύσει συνομοσπονδία, ενώ διαπραγματευόταν την ομοσπονδία εδώ και χρόνια».

Δύο υποψήφιοι για την αριστερά;Όπως γράφει ο τουρκοκυπριακός Τύπος, η υποψηφιότητα του Έρχουρμαν φαίνεται να είναι δεδομένη και αυτό ενισχύεται από τις τελευταίες δημοσκοπήσεις που δείχνουν το CTP πρώτο με ποσοστό 35,07% και το Κόμμα Εθνικής Ενότητας (UBP) δεύτερο  με ποσοστό 28,29%, ενώ τα μικρά κόμματα δείχνουν να μην μπορούν να περάσουν καν το εκλογικό μέτρο του 5%. Την ίδια στιγμή σε ερώτηση «ποιον θα ήθελαν ως «πρόεδρο της ΤΔΒΚ» και ως εκπρόσωπο της τουρκοκυπριακής κοινότητας στον κόσμο, ο ηγέτης του CTP  Τουφάν Έρχουρμαν, λαμβάνει ποσοστό 42,64%, ενώ ο νυν Τουρκοκύπριος ηγέτης λαμβάνει ποσοστό 31,21%.

Ωστόσο, σε πρόσφατες δηλώσεις του στην Halkın Sesi (26.06.24) ο δήμαρχος της κατεχόμενης Λευκωσίας, Μεχμέτ Χαρμαντζί ανέφερε πως  αποτελούν σημείο καμπής για την τουρκοκυπριακή κοινωνία οι επόμενες «προεδρικές εκλογές» και εισηγήθηκε πως το Κόμμα του (Κόμμα Κοινοτικής Δημοκρατίας -TDP) και το CTP  θα μπορούσαν να κατέλθουν με κοινό υποψήφιο.

Ωστόσο, μια τέτοια σύγκλιση δεν φαίνεται και τόσο πιθανή, αφού αφενός ιστορικά η αριστερά στα κατεχόμενα αποτυγχάνει να κατέλθει με κοινό υποψήφιο και αφετέρου, φαίνεται πως υπάρχει ήδη μεγάλη διάσταση στις απόψεις των δύο πλευρών. Την ώρα που το CTP  προσπαθήσει να ανοίξει την πόρτα του διαλόγου με την Τουρκία, ο Χαρμαντζί μίλησε για την «μεγαλύτερη παρέμβαση στην ιστορία» που αντιμετώπισε η τουρκοκυπριακή κοινότητα στις «προεδρικές εκλογές του 2020». Είπε ωστόσο και τα εξής: «Η τουρκοκυπριακή αριστερά θα πρέπει να προσφέρει μια νέα και εναλλακτική επιλογή στην κοινωνία με ένα νέο έργο. […]  Η τουρκοκυπριακή αριστερά πρέπει να εξηγήσει στην κοινωνία ένα νέο παράδειγμα που θα οδηγήσει στην ομοσπονδία. Το Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα (CTP) και το Κόμμα Κοινοτικής Δημοκρατίας (TDP) θα πρέπει να εργαστούν σήμερα πάνω σε έναν κοινό υποψήφιο».

Αξίζει να σημειωθεί πως ο Χαρμαντζί είναι εξαιρετικά δημοφιλής και οι υποστηρικτές του ελπίζουν πως μια πιθανή υποψηφιότητά του μπορεί να επαναλάβει τον θρίαμβο της εκλογής του Μουσταφά Ακιντζί.

Συμπέρασμα

Είναι φανερό πως επιχειρείται μια προσέγγιση εκ μέρους του CTP προς την Άγκυρα και αυτή σχετίζεται με ενδεχόμενη υποψηφιότητα του ηγέτη του Κόμματος στις «προεδρικές εκλογές» του 2025.

Το γεγονός ότι ο Έρχουρμαν ανήκει στην πιο «μετριοπαθή» πτέρυγα του Κόμματος που υποστηρίζει την βελτίωση των σχέσεων με την Τουρκία, όπως και η αποδοχή που τυγχάνει σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, δημιουργούν θετικές εντυπώσεις προς το πρόσωπο του.

Το τοπίο θα διαμορφώσει η στάση που θα τηρήσουν αμφότερες πλευρές κατά την επικείμενη επίσκεψη Ερντογάν στα κατεχόμενα στις 20 Ιουλίου και όσα θα λεχθούν δημοσίως, αλλά και πίσω από κλειστές πόρτες. Υπέρ του Έρχουρμαν φαίνεται να είναι και η αδιαφορία, που όπως υποστηρίζεται, επιδεικνύει η Άγκυρα απέναντι στον νυν Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ, ο οποίος αν και εξαιρετικό φερέφωνο των θέσεων της Τουρκίας περί δύο κρατών δεν δείχνει να απολαμβάνει της πλήρους αποδοχής του Ερντογάν.

Θα είναι ενδιαφέρον επίσης να δούμε αν ο Τατάρ  θα είναι ξανά υποψήφιος ή αν θα προκύψει άλλη υποψηφιότητα από τον χώρο της εθνικιστικής δεξιάς, όπως για παράδειγμα του νυν «υπουργού εξωτερικού», Ταχσίν Ερτουγρούλογλου, ο οποίος εκτιμάται πως είναι πιο αποδεκτός από την Άγκυρα.

Βεβαίως, ο Έρχουρμαν ενδέχεται να αντιμετωπίσει δυσκολίες, αφού είναι ορατό το ενδεχόμενο να υπάρξει κι άλλος υποψήφιος της αριστεράς, όπως για παράδειγμα ο Χαρμαντζί, ο οποίος θα συγκεντρώσει και τους δυσαρεστημένους της «κόκκινης πτέρυγας» του CTP.

Το βασικό ζήτημα είναι ωστόσο η μεγάλη διάσταση στο θέμα της επίλυσης του Κυπριακού και η υποστήριξη εκ μέρους του CTP λύσης ομοσπονδίας, που αποτελεί πάγια και ιστορική θέση της τουρκοκυπριακής αριστεράς. Το ερώτημα που τίθεται συναφώς είναι πόσους συμβιβασμούς είναι διατεθειμένο να κάνει το κόμμα και ο ίδιος ο Έρχουρμαν για να καταφέρει να πάρει την έγκριση της Άγκυρας ή και αν η τουρκική κυβέρνηση θα προβεί σε αλλαγή της πολιτικής της στο Κυπριακό, γεγονός που θεωρείται απίθανο αυτή τη στιγμή.

…………………

Πηγή ΓΤΠ