Ηγούμενος Διονύσιος, ένας εξέχων κληρικός
Σαράντα χρόνια αθόρυβου έργου στην Μονή Χρυσορρογιάτισσας
Εξήντα χρόνια προσφοράς στην Εκκλησία Κύπρου και στην κοινωνία ευρύτερα συμπλήρωσε ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Παναγίας Χρυσορρογιατίσης, Διονύσιος , κατά κόσμο Δημήτριος Παπαχριστοφόρου. Ο κ. Διονύσιος τα τελευταία σαράντα χρόνια είναι Ηγούμενος της Μονής, η οποία ιδρύθηκε το 1152 μ.Χ.
Τα σαράντα χρόνια της ηγουμενίας του κ. Διονυσίου, ο οποίος εργαζόμενος αθόρυβα έχει επιτελέσει πολυσχιδές έργο, που ξεπερνά τα στενά όρια της Μονής, εορτάστηκαν με σεμνή εκδήλωση , στην οποία διαβάστηκε χαιρετισμός του Οικουμενικού Πατριάρχη, Βαρθολομαίου.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης στον χαιρετισμό του επεσήμανε ότι τα τέσσερα χρόνια σπουδών του Ηγουμένου Διονυσίου στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης «έθεσαν ανεξίτηλον την σφραγίδα των επί της προσωπικότητος, της πνευματικότητος και της πορείας αυτού εις την ζωήν, γεγονός, το οποίον ισχύει δι’ όλους τους Χαλκίτας, των οποίων όραμα ήτο η διακονία της Εκκλησίας και η θεοπρεπής μαρτυρία εν τω κόσμω».
Αυτό το «πνεύμα της Χάλκης», υπογράμμισε ο κ. Βαρθολομαίος , «ενεσάρκωσε , εξέφρασεν, εκπροσωπεί δε και σήμερον ο Τιμώμενος π. Διονύσιος».
Στην εκδήλωση απονεμήθηκε στον Ηγούμενο Διονύσιο από τον διακεκριμένο καθηγητή Αρχαιολογίας, Βάσο Καραγιώργη, ο τιμητικός τόμος «Χρυσή Ρογιά» του περιοδικού «Εικονοστάσιον», έκδοση του Κέντρου Εικονολογίας της Μονής Χρυσορρογιάτισσας.
Απευθυνόμενος στον Ηγούμενο ο καθηγητής Καραγιώργης, τόνισε: «Πάτερ Διονύσιε, στο πρόσωπό σας χαιρετίζουμε και τιμούμε όχι μόνο τον άξιο και ταπεινό ηγούμενο μιας ιστορικής μονής, αλλά και τον ανήσυχο άνθρωπο, που έχει την ευγενή φιλοδοξία να αφήσει πίσω του έργα πνευματικά, έργα φιλοκαλίας. Υπήρξατε για μας υπόδειγμα πίστης, υπομονής και εμμονής σε έργα πνευματικά και θεάρεστα».
Σε εισαγωγική ομιλία ο διευθυντής του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη, δρ. Χαράλαμπος Μπακιρτζής, ανέφερε ότι στόχος του περιοδικού «Εικονοστάσιον» τέθηκε « η μελέτη της εικόνας από θεολογικής, ανθρωπολογικής,κοινωνιολογικής, κοσμολογικής, ιστορικής και καλλιτεχνικής πλευράς, η εν γένει δηλαδή ερμηνεία της εικόνας». Οι συνεργάτες του περιοδικού, είπε, αισθάνονται ευγνώμονες προς το Κέντρο Εικονολογίας της Ι.Μ. Χρυσορρογιατίσσης και προς τον Ηγούμενο της, που τους έδωσε στέγη, και προς τον πρόεδρο κ. Τάσσο Λεβέντη και τα μέλη του Δ.Σ. του Ιδρύματος «Αναστάσιος Γ. Λεβέντης», διότι με ετήσιες χορηγίες έκαναν δυνατή την έκδοση του περιοδικού.
Στην εκδήλωση διαβάστηκε χαιρετισμός του Αρχιεπισκόπου, Χρυσοστόμου. Επίσης, απηύθυνε χαιρετισμό ο Μητροπολίτης Πάφου ,Γεώργιος .
Τον τόμο «Χρυσή Ρογιά», παρουσίασε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου, Σταύρος Φωτίου, ο οποίος ανέφερε ότι πρόκειται για έργο 500 περίπου σελίδων, με άρθρα των κατά καιρούς συνεργατών του περιοδικού. Χαρακτηριστικό του τόμου, επεσήμανε, « είναι η ενδιαφέρουσα πολυπρισματική θεματική του, τα υπαρξιακά του μηνύματα, καθώς και η πλούσια έγχρωμη εικονογράφησή του». Στο τόμο προτάσσονται Γράμμα του Οικουμενικού Πατριάρχη, Βαρθολομαίου, και χαιρετισμοί του Αρχιεπισκόπου, Χρυσοστόμου, του Μητροπολίτη Πάφου, Γεωργίου, και του Προέδρου του Ιδρύματος «Α. Γ. Λεβέντης», δρα Αναστασίου Λεβέντη.
Στην αντιφώνηση του ο Ηγούμενος Διονύσιος, μεταξύ άλλων επεσήμανε: “Η ύπαρξη μιας Μονής συνιστά καίριο εκκλησιαστικό λειτούργημα, αφού ο μοναχισμός θυμίζει σε όλα τα μέλη της Εκκλησίας τα τίμια και μέγιστα της ζωής: τη φιλοθεΐα, τη φιλανθρωπία και την αγάπη προς την τέχνη.
ΦΩΤΟ: Α. Βικέτος
Αυτή η σύζευξη φιλοθεΐας, φιλανθρωπίας και αγάπης προς την τέχνη, οδήγησε στην κατάθεση έργων πολιτισμού, έργων δηλαδή που αποτυπώνουν την ωραιότητα της θεϊκής δημιουργίας». Η σχέση Θεού και ανθρώπου, συνέχισε ο Ηγούμενος Διονύσιος, εκφράζεται μέσα στη φύση, έργο και αυτό της θείας αγαθότητας. Η Μονή σήμερα, κατέληξε, «είναι έτοιμη να δεχθεί ομάδα μοναχών, οι οποίοι να ζήσουν κάτω από συνθήκες πολύ κοντά στον Θεό, αλλά και σε ένα παραδεισένιο τοπίο».
Το δρυοδάσος Χρυσορρογιάτισσας
Μετά την τελετή ο υπουργός Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Κώστας Καδής, εγκαινίασε το δρυοδάσος της Χρυσορρογιάτισσας. Δημιουργήθηκε σε γη της Μονής και έχει πάνω από δύο χιλιάδες δένδρα , με προοπτική την φύτευση και άλλων. Με πρόταση του Ηγουμένου Διονυσίου το 2004 η περιοχή γύρω από τη Μονή εντάχθηκε στα ευρωπαϊκά προγράμματα NATURA 2000, με στόχο τη δημιουργία δρυοδάσους. Το όραμα του Ηγουμένου για μεταμόρφωση της περιοχής σε ένα από τα μεγαλύτερα δρυοδάση στην Ανατολική Μεσόγειο έγινε πραγματικότητα με την βοήθεια του Τμήματος Δασών Πάφου.
ΦΩΤΟ: Α. Βικέτος
Ο Ηγούμενος Διονύσιος είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι στο έργο αυτό τον επηρέασε πολύ η φοίτησή του στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης και η επαφή του με ανθρώπους, που λάτρευαν την φύση και την τέχνη. Τέτοιοι ήσαν ο Σχολάρχης της Σχολής Μητροπολίτης Σταυρουπόλεως Μάξιμος, ο Μητροπολίτης Πριγκηπονήσων Δωρόθεος, ο Καθηγητής του της Τέχνης, Αριστείδης Πασαδαίος, και ο νυν Οικουμενικός Πατριάρχης, Βαρθολομαίος. Ο Ηγούμενος Διονύσιος θυμάται με συγκίνηση ότι , όταν ήταν διάκονοι με τον κ. Βαρθολομαίο , είχαν συλλειτουργήσει δύο χρόνια κατά την Μεγάλη Βδομάδα και το Πάσχα στη Μονή της Αγίας Τριάδος, όπου βρίσκεται η Σχολή. «Εδώ στην Χρυσορρογιάτισσα θυμήθηκα τη Χάλκη, η μόνη διαφορά που υπάρχει είναι ότι δεν είναι κοντά στη θάλασσα», πρόσθεσε ο κ. Διονύσιος.
Ο 80χονος Ηγούμενος Διονύσιος κατά τη διάρκεια του αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου κατά της Αγγλικής αποικιοκρατίας (1955 – 1959), διάκονος τότε συνελήφθη και βασανίστηκε. Από το 1961 μέχρι το 1965 φοίτησε στην Θεολογική Σχολή Χάλκης και έλαβε τον τίτλο του «Διδασκάλου της Ορθοδόξου Χριστιανικής Θεολογίας». Το 1967 η Εκκλησία Κύπρου του έδωσε υποτροφία για τετραετείς σπουδές στη Ρώμη στη συντήρηση Εικόνων, χειρογράφων και παλαιών εντύπων κειμένων. Επίσης ,
παρακολούθησε και Βιβλιοθηκονομία στη διεθνούς φήμης Σχολή Βιβλιοθηκονομίας του Βατικανού. Στη Σχολή αυτή οι φοιτητές ήταν υποχρεωμένοι να υποβάλουν και διατριβή βιβλιογραφικού περιεχομένου, στην ιταλική γλώσσα. Το καλοκαίρι του 1971, όταν επέστρεψε στην Κύπρο μετά το πέρας των σπουδών του, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄ τού ανέθεσε τη διεύθυνση του Κέντρου Συντήρησης Εικόνων και Χειρογράφων, που ιδρύθηκε στην ιστορική Μονή του Αγίου Σπυρίδωνα στην Τρεμετουσιά, η οποία από το 1974 είναι στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου. Στα τρία χρόνια της λειτουργίας του Κέντρου είχαν καταγραφεί γύρω στις δέκα χιλιάδες εικόνες και ιερά σκεύη και αντικείμενα, κυρίως από τις κατεχόμενες σήμερα κοινότητες της Κύπρου. Ο π. Διονύσιος παρέμεινε στη Μονή μέχρι τις 14 Αυγούστου 1974, οπότε διατάχθηκε η εκκένωση της Τρεμετουσιάς.
Μετά τη φυγή του από την Τρεμετουσιά, ο Αρχιμ. Διονύσιος φιλοξενήθηκε για τέσσερα χρόνια στην Ιερά, Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Νεοφύτου, στην Πάφο. Στη Μονή αυτή είχαν μεταφερθεί για προστασία και όλοι οι θησαυροί της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, που τέθηκαν κάτω από την ευθύνη του. Με τη βοήθεια του τότε Ηγουμένου της Μονής, νυν Αρχιεπισκόπου Κύπρου Χρυσοστόμου Β´, οργάνωσε μικρό εργαστήρι συντήρησης και συντήρησε όλες τις εικόνες που σήμερα βρίσκονται στο Βυζαντινό Μουσείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος «Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ´». Από τον Απρίλιο του 1975 μέχρι το Δεκέμβριο του 1979, ο Διονύσιος διετέλεσε Γραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας Κύπρου. Παράλληλα με τις πιο πάνω δραστηριότητες, κατά την περίοδο 1976-1979, δίδαξε Ιστορία και Παθολογία του Βιβλίου στο Τμήμα Αρχειακού – Βιβλιογραφικού Υλικού, που λειτουργούσε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1978 ο κ. Διονύσιος εξελέγη Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Χρυσορροϊατίσσης, θέση την οποία κατέχει μέχρι σήμερα. Στη Μονή, με πρωτοβουλία δική του και με χορηγία του Ιδρύματος «Αναστάσιος Γ. Λεβέντης», λειτουργεί Εικονοσκευοφυλάκιο από τον Ιούνιο του 2001. Σε αυτό εκτίθενται όλοι οι θησαυροί της Μονής, που αρχίζουν από το δωδέκατο και φτάνουν μέχρι τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα. Από το 2010 λειτουργεί στη Μονή Συνεδριακό Κέντρο και Πινακοθήκη, στην οποία εκτίθενται έργα Κυπρίων και ξένων ζωγράφων, που αγοράστηκαν από τον Ηγούμενο Διονύσιο κατά την περίοδο 1978-2012. Από τον Οκτώβρη του 2010 λειτουργεί, επίσης, Κέντρο Εικονολογίας, που σκοπό έχει την ανάδειξη της θεολογίας και, κατ’ επέκταση, της ανθρωπολογίας, της κοινωνιολογίας και της κοσμολογίας της Ορθόδοξης Εικονογραφίας. Μεγάλη ήταν και η προσφορά του στην αναστήλωση της Μονής μετά τους σεισμούς του Σεπτεμβρίου του 1953 και την πυρκαϊά του Οκτωβρίου του 1967.
Το 1984, ο Ηγούμενος Διονύσιος λειτούργησε και πάλι το παλιό Οινοποιείο της Μονής, που είχε διακόψει τις εργασίες του μετά τα Οκτωβριανά γεγονότα του 1931. Το 1988 το Οινοποιείο της Μονής, γνωστό τότε ως «Οινοποιείο Ρογιά», έλαβε μέρος σε διεθνή διαγωνισμό κρασιών στη Λουμπλιάνα της Σλοβενίας. Στο διαγωνισμό αυτό συμμετείχαν συνολικά τριάντα πέντε χώρες με ισάριθμους γευστολόγους. Στο διαγωνισμό το λευκό κρασί «Άγιος Ανδρόνικος» πήρε χρυσό μετάλλιο και το ροζέ «Αγία Μαράνα» αργυρό μετάλλιο.
Ο Ηγούμενος Διονύσιος πήρε μέρος σε αποστολές εκπροσώπησης της Εκκλησίας Κύπρου στο εξωτερικό και δημοσίευσε μελέτες και άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες.
Α. Βικέτος
ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ
“Τοῖς Ἐλλογιμοτάτοις Καθηγηταῖς, μέλεσι τῆς Ἐκδοτικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ περιοδικοῦ Εἰκονοστάσιον, κυρίοις Χαραλάμπει Μπακιρτζῇ καί Σταύρῳ Φωτίου, τέκνοις τῆς ἡμῶν Μετριότητος ἐν Κυρίῳ ἀγαπητοῖς, χάριν καί εἰρήνην παρά Θεοῦ. Συνεορτάζοντες νοερῶς τήν συμπλήρωσιν τεσσαρακονταετοῦς φιλοχρίστου καί εὐκάρπου Ἡγουμενίας τοῦ Ὁσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου καί ἀγαπητοῦ ὁμογάλακτου ἀδελφοῦ κ. Διονυσίου Παπαχριστοφόρου εἰς τήν ἱστορικήν Ἱεράν Μονήν Παναγίας Χρυσορρογιατίσσης Πάφου, μετά χαρᾶς ἀποστέλλομεν τό παρόν Πατριαρχικόν Γράμμα, διά νά ἐνταχθῇ εἰς τό ἐπετειακόν δέκατον τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ «Εἰκονοστάσιον», τό ὁποῖον ἐκδίδεται ὑπό τοῦ ἐν τῇ ἐν λόγῳ Μονῇ Κέντρου Εἰκονολογίας. Ὁ π. Διονύσιος εἰσῆλθεν νεώτατος εἰς τόν ἱερόν κλῆρον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου καί ἐφοίτησεν, ὡς διάκονος, εἰς τήν Ἱεράν Θεολογικήν Σχολήν τῆς Χάλκης (1961-1965). Τά τέσσερα ἔτη τῶν σπουδῶν του εἰς τόν «Λόφον τῆς Ἐλπίδος» ἔθεσαν ἀ νε ξίτηλον τήν σφραγῖδα των ἐπί τῆς προσωπικότητος, τῆς πνευμα- τικότητος καί τῆς πορείας αὐτοῦ εἰς τήν ζωήν, γεγονός, τό ὁποῖον ἰσχύει δι’ ὅλους τούς Χαλκίτας. Ὡς ἐγράφη προσφυῶς ἀπό ὁμογάλακτον ἀδελφόν, «ἡ κατά Χριστόν παιδεία τῆς Χάλκης ζοῦσε ἀπό τήν ἀδιάσπαστη ἑνότητα Μονῆς καί Σχολῆς, Ἐκ κλη σίας καί παιδείας, ἄσκησης καί γνώσης, φιλοκαλίας καί φιλοσοφίας, ἀπό τήν ἄρρηκτη σύζευξη τοῦ ζῆν καί τοῦ εὖ ζῆν μέ τό ζῆν ἐν Χριστῷ καί κατά Χριστόν… Ὅ,τι διδασκόμασταν στήν τάξη δέν φάνταζε ἀφηρημένο καί ἀποκομμένο ἀπό τή ζωή. Ἡ γνώση ἦταν ὑπαρξιακή, ἔδενε μέ τήν ἐμπειρία, ἡ Θεολογία ἦταν ἔκφραση καί ἑρμηνεία τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς». Κοινόν ὅραμα ὅλων τῶν Χαλκιτῶν ἦτο ἡ διακονία τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ θεοπρεπής μαρτυρία ἐν τῷ κόσμῳ. Ἡ πίστις εἰς Χριστόν ἐλειτούργει δι’ ἡμᾶς ὡς πηγή ἐμπνεύσεως, ἀνοικτοσύνης καί ἀποστολικοῦ ζήλου. Τό λατρευτικόν βίωμα, ἡ ἀσκητική καθημερινότης, ἡ πρόσωπον πρός πρόσωπον καθ’ ἡμέραν ἐπικοινωνία μετ’ ἀλλήλων καί μετά τῶν κα θηγητῶν, τό ἐξαίσιον φυσικόν περιβάλλον, ἡ πλουσιωτάτη βιβλιοθήκη, ἐδημιούργουν ἰδανικάς συνθήκας διά μελέτην, ἐπικοινωνίαν, προσευχήν καί διεύρυνσιν τῶν πνευματικῶν ἡμῶν ὁριζόντων. Αὐτό τό «πνεῦμα τῆς Χάλκης» ἐνεσάρκωσε καί ἐξέφρασεν, ἐκπροσωπεῖ δέ καί σήμερον ὁ Τιμώμενος. Ὁ π. Διονύσιος διακονεῖ ἤδη ἐπί ἑξήκοντα δύο συναπτά ἔτη τήν Ἐκκλησίαν ὡς κληρικός, ἐξ ὧν τεσσαράκοντα ἑπτά ὡς ἱερεύς τοῦ Ὑψίστου. Κέντρον τῆς κλήσεως καί τῆς ζωῆς τοῦ ὀρθοδόξου ἱερέως εἶναι ἡ μετάδοσις τῶν δωρεῶν τοῦ Χριστοῦ εἰς τούς πιστούς, ἡ ἱερουργία τῆς Θείας εὐχαριστίας καί τῶν ἄλλων μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ «λειτουργία μετά τήν Λειτουργίαν», ἡ θυσιαστική καί φιλάνθρωπος ποιμαντική διακονία μετ’ εὐαισθησίας, διακρίσεως καί ἀγάπης. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ τόπος καί ὁ τρόπος βιώσεως τῆς ἐν Χριστῷ ἀνακαινίσεως τῶν πάντων ―«εἴ τις ἐν Χριστῷ, καινή κτίσις• τά ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἰδού γέγονε καινά τά πάντα» (Β΄ Κορ. ε΄, 17)―, μαρτυρία τῆς χριστοδωρήτου ἐλευθερίας ἐν τῷ κόσμῳ, ἀπό γενεᾶςεἰς γενεάν, διαρκής Πεντηκοστή καί πρόγευσις τῶν Ἐσχάτων. Σάρξ ἐκ τῆς σαρκός τῆς Ἐκκλησίας καί κατ’ ἐξοχήν ἔκφρασις τῆς ταυτότητος καί τῆς ἐσχατολογικῆς συνειδήσεως αὐτῆς εἶναι ὁ μοναχισμός. Ὁ μοναχός προσφέρει ἄνευ ὅρων τόν ἑαυτόν του, τήν ζωήν καί τήν ἐλευθερίαν του εἰς τόν Χριστόν. Ὅ,τι πράττει, διάγων ἐν ταπεινοφροσύνῃ, ὑπακοῇ, ἀκτημοσύνῃ, ἁγνείᾳ καί προσευχῇ, ἀποβλέπει εἰς τήν δόξαν τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ καί εἰκονίζει τήν τελικήν μεταμόρφωσιν τῆς κτίσεως ἐν τῇ ἐπουρανίῳ Αὐτοῦ Βασιλείᾳ. Αἱ ἱεραί μοναί, τόποι θεογνωσίας καί βαθείας ἀνθρωπογνωσίας, ὅπου ἡ Θεία Χάρις ἀναπληροῖ τά ἐλλείποντα καί εὐλογεῖ τούς ἀσκητικούς ἀγῶνας, εἶναι κέντρα δημιουργίας, διαφυλάξεως καί προβολῆς ὑψηλοῦ πνευματικοῦ πολιτισμοῦ. Οὐδείς ἐκ τῶν προσκυνητῶν ἤ τῶν ἁπλῶν ἐπισκεπτῶν μιᾶς Ὀρθοδόξου Μονῆς ἀποχωρεῖ χωρίς νά ἔχῃ αἰσθανθῆ θαυμασμόν καί νά ἔχῃ βιώσει ἐσωτερικόν συγκλονισμόν καί κλονισμόν τῶν ἐγκοσμίων βεβαιοτήτων. Αἱ μοναί εἶναι πύλαι τοῦ Οὐρανοῦ. Ὁ τρόπος τοῦ βίου τῶν μοναχῶν ἀποτελεῖ ἀπάντησιν εἰς τό ἐρώτημα πῶς θά δώσωμεν τήν μαρτυρίαν τῆς ὀρθοδόξου πίστεως ἐν τῷ συγχρόνῳ κόσμῳ τῆς ἀνατροπῆς τῶν ἀξιῶν, πῶς θά «ἐξαγγείλωμεν τό Εὐαγγέλιον» καί θά ἀναδείξωμεν τήν μεταμορφωτικήν αὐτοῦ δύναμιν εἰς τήν ζωήν τῶν ἀνθρώπων. Ἡ ἀπάντησις εἰς τό ἐν λόγῳ ἐρώτημα εὑρίσκεται καί εἰς τήν ὀρθόδοξον εἰκόνα, ἡ ὁποία ἀνήκει εἰς τόν πυρῆνα τῆς ταυτότητός μας. Ἡ εἰκών ἐκφράζει αὐθεντικῶς τῆς ἀλήθειαν τῆς Σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου καί τῆς κατά Χριστόν σχέσεως τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεόν, τόν συνάνθρωπον καί τόν κόσμον, καί παραπέμπει εἰς τήν ἐσχατολογικήν πληρότητα τῆς Θείας Οἰκονομίας. Ὄντως, μοναχισμός καί ὀρθόδοξος εἰκών εἶναι φορεῖς τοῦ αὐτοῦ πνεύματος, τῆς ἀληθείας τῆς διά τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ συντελεσθείσης σωτηρίας καί τῆς μελλούσης ἀποκαλύπτεσθαι δόξης. Ἐν τῷ πνεύματι τούτῳ, ἡ Ἱερά Μονή Παναγίας Χρυσορρογιατίσσης ἀποτελεῖ ἰδανικόν χῶρον διά τήν λειτουργία τοῦ Κέντρου Εἰκονολογίας καί διά τήν ἀνάδειξιν τῆς θεολογίας τῆς εἰκόνος καί τῆς ὑπαρξιακῆς σημασίας καί ἐπικαιρότητός της. Ὁ γνήσιος μοναχός Διονύσιος, φορεύς τῆς Θεολογίας, τῆς εὐσεβείας καί τοῦ ἤθους τῆς Χάλκης, εἰδικευθείς ἐπί τετραετίαν ἐν Ρώμῃ εἰς τήν συντήρησιν εἰκόνων, χειρογράφων καί παλαιῶν ἐντύπων κειμένων, καθώς καί εἰς τήν Βιβλιοθηκονομίαν, ἵδρυσεν εἰς τήν Μονήν τῆς μετανοίας του τό Κέντρον Εἰκονολογίας, τοῦ ὁποίου καί διατελεῖ Πρόεδρος, καί προωθεῖ διά μέσου τοῦ περιοδικοῦ Εἰκονοστάσιον, διά τῆς ὀργανώσεως τοῦ εἰκονοσκευοφυλακίου, τῆς πινακοθήκης, τῆς βιβλιοθήκης καί τῆς λειτουργίας τοῦ ἐν τῇ Μονῇ συνεδριακοῦ Κέντρου, τήν μίαν Ἀλήθειαν, ἡ ὁποία βιοῦται ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, χάριτι Θεοῦ, ὑπό τῶν «πολιτῶν τῆς ἐρήμου» καί συμπυκνοῦνται εἰς τάς ἱεράς εἰκόνας καί εἰς τήν προσκύνησιν αὐτῶν. Μέ αὐτάς τάς σκέψεις, ἀπευθύνοντες ὑμῖν ἐκ τοῦ Σεπτοῦ Κέντρου τῆς Ὀρθοδοξίας θερμά συγχαρητήρια ἐπί τῇ πρωτοβουλίᾳ ἐκδόσεως τοῦ παρόντος ἀφιερωματικοῦ τεύχους τοῦ Εἰκονοστασίου, κατασπαζόμεθα τόν Ὁσιολογιώτατον Ἀρχιμανδρίτην π. Διονύσιον φιλήματι ἁγίῳ, εὐχόμενοι αὐτῷ ἀκλόνητον ὑγείαν κατ’ ἄμφω, ἀπονέμοντες δέ ὑμῖν καί τοῖς συνεργάταις ὑμῶν τήν πατρικήν καί Πατριαρχικήν εὐλογίαν, ἐπικαλούμεθα ἐπί πάντας ὑμᾶς, ἱκεσίαις καί πρεσβείαις τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τήν ζωοπάροχον χάριν καί τά ἀμέτρητα ἐλέη τοῦ παντεπόπτου, πανοικτίρμονος καί πανδώρου ἐν Τριάδι προσκυνουμένου Θεοῦ”.
Δρ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΜΠΑΚΙΡΤΖΗΣ
«Το περιοδικό «Εικονοστάσιον» του Κέντρου Εικονολογίας της Ιεράς Μονής Χρυσορρογιατίσσης συμπλήρωσε 8 χρόνια ζωής και 10 τεύχη. Η έκδοσή του ήταν ιδέα του κ. Βάσσου Καραγιώργη προς τον π. Διονύσιο, τον καθηγ. κ. Σταύρο Φωτίου και τον ομιλούντα, οι οποίοι απετέλεσαν την τριμελή εκδοτική επιτροπή. Στόχος του περιοδικού ετέθη η μελέτη της εικόνας από θεολογικής, ανθρωπολογικής, κοινωνιολογικής, κοσμολογικής, ιστορικής και καλλιτεχνικής πλευράς, η εν γένει δηλαδή ερμηνεία της εικόνας. Ανάδοχος του τίτλου του περιοδικού «Εικονοστάσιον» υπήρξε ο Σταύρος Φωτίου. Ωστόσο, είναι τελικά η συμμετοχή εκλεκτών συνεργατών που καθόρισε τον χαρακτήρα του περιοδικού και το ανέδειξε σε πρωτοποριακό και μοναδικό διεθνώς περιοδικό έντυπο φιλοξενίας ιδιαίτερων πολυεστιακών κειμένων πέραν του εκκλησιαστικού πλαισίου, κειμένων ερμηνείας πάσης φύσεως εικόνας, ερμηνείας του εικονίζειν και του εικονίζεσθαι, των σχέσεων πραγματικότητας και μη πραγματικότητας, διερεύνησης της αλήθειας και του ψέματος, και τελικά κειμένων που καθρεφτίζουν τη ζωή και τον θάνατο, όπως τα βιώνει ο άνθρωπος μέσα στην Ορθοδοξία.
Είναι γεγονός ότι τέτοια πολυεστιακά κείμενα δεν βρίσκουν εύκολα φιλοξενία και οι συνεργάτες του περιοδικού αισθάνονται ευγνώμονες προς το Κέντρο Εικονολογίας της Ιεράς Μονής Χρυσορρογιατίσσης και προς τον ηγούμενό της π. Διονύσιο, που τους έδωσε στέγη, όπως επίσης και προς τον πανιερώτατο μητροπολίτη Πάφου κ. Γεώργιο που ανήρτησε στην ιστοσελίδα της Μητροπόλεως όλα τα τεύχη του περιοδικού. Ευγνώμονες επίσης αισθάνονται προς τον Πρόεδρο κ. Τάσσο Λεβέντη και τα μέλη του Δ.Σ. του Ιδρύματος «Αναστάσιος Γ. Λεβέντης» διότι με ετήσιες χορηγίες έκαναν δυνατή την έκδοση του περιοδικού.
Τέλος, οι συνεργάτες του περιοδικού αφιερώνουν τον σημερινό εορταστικό δέκατο τόμο, που είναι ο τελευταίος της σειράς και περιέχει αποκλειστικά κείμενα των συνεργατών του «Εικονοστασίου», τον αφιερώνουν στον π. Διονύσιο για τα ογδοντάχρονα γενέθλιά του και για τα 40 χρόνια ηγουμενίας του ως ελάχιστο αντίδωρο της εμπιστοσύνης και της αγάπης που τους έδειξε.
Έτη πολλά Γέροντα!»
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΒΑΣΟΣ ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΗΣ
«Συγκεντρωθήκαμε σήμερα στην Ιερά Μονή Χρυσορροϊατίσσης για να γιορτάσουμε τα ογδόντα χρόνια ζωής και την τεσσαρακοστήν επέτειο της ηγουμενίας του Πατρός Διονυσίου, προς τον οποίον τρέφομεν όλοι βαθύτατον σεβασμό και περισσήν αγάπη, και να τιμήσουμε το πολυσχιδές έργο του που ξεπερνά τα στενά όρια της Μονής.
Πάτερ Διονύσιε, στο πρόσωπό σας χαιρετίζουμε και τιμούμε όχι μόνο τον άξιο και ταπεινό ηγούμενο μιας ιστορικής μονής, αλλά και τον ανήσυχο άνθρωπο, που έχει την ευγενή φιλοδοξία να αφήσει πίσω του έργα πνευματικά, έργα φιλοκαλίας. Από το 1978, οπότε αναλάβατε της ηγουμενία της Μονής ως σήμερα, περάσατε χρόνια δύσκολα και αντίξοα, αλλά ποτέ δεν λιποψυχήσατε. Ευτυχήσατε να δείτε το Κέντρο Εικονολογίας στο κτήριο της Μονής, που εγκαινιάσαμε το 2010. Στην ομιλία σας στα εγκαίνια του Κέντρου αναφέρατε ότι «το Κέντρο φιλοδοξεί να μετατραπεί σε διεθνές κέντρο μελέτης της εικόνας μέσω συνεδρίων, εκδόσεων αρθρογραφίες, φιλοξενίας επιστημόνων για μελέτη κ.α. Για τον σκοπό αυτό έχει αρχίσει τη λειτουργία της εξειδικευμένης στην εικόνα Βιβλιοθήκης, η οποία είναι συνδεδεμένη ηλεκτρονικά με τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου» Χαίρω που το Ίδρυμα «Αναστάσιος Γ. Λεβέντης» υπήρξε χορηγός για την υλοποίηση αυτής της φιλοδοξίας και βοήθησε επίσης στην πραγμάτωση της περιοδικής έκδοσης του Κέντρου, με τίτλο Εικονοστάσιον.
Το πρώτον τεύχος του Εικονοστασίου κυκλοφόρησε το 2011 και χάρη στην φιλόπονη και αποτελεσματική συμπαράσταση των φίλων συναδέλφων Χαράλαμπου Μπακιρτζή και Σταύρου Φωτίου έχουν συμπληρωθεί σήμερα δέκα τεύχη, που αποτελούν σημαντική συμβολή στην πνευματική δημιουργία του τόπου μας.
Τον Οκτώβριο 2016 πραγματοποιήθηκε στο Κέντρο Εικονολογίας μία διακαής σας επιθυμία, η σύναξη παλαιών Χαλκητών συμφοιτητών σας στη Μονή, για μια επιστημονική ημερίδα με τίτλο «Ιερά Θεολογική Σχολή Χάλκης, Θεολογία και Σύγχρονος Κόσμος». Η ευτυχία ήτο ζωγραφισμένη στο πρόσωπό σας, συναντώντας ξανά πρόσωπα αγαπητά και σεβαστά από τη γεραρά Σχολή, που εκλέησαν με τις ομιλίες τους το Συνέδριο, στο οποίο μετείχαν ενεργά και Κύπριοι ιεράρχες και επιστήμονες θεολόγοι. Οι ανακοινώσεις του Συνεδρίου δημοσιεύθησαν στις 200 σελίδες του τεύχους 7 του Εικονοστασίου, μαζί με την επιστολή του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου.
Το Εικονοστάσιον, με το 10ον τεύχος του που μόλις τώρα κυκλοφόρησε συμπληρώνει τον κύκλο της ζωής του, και οι σελίδες του, με τις πολύτιμες συνεργασίες επιφανών επιστημόνων, θα αποτελεί «κτήμα εσαεί» στην πνευματική ζωή της Κύπρου και της Ορθοδοξίας ειδικότερα.
Το 10ον τεύχος, ογκώδες με 500 σελίδες και πλουσιότατο περιεχόμενο είναι και τόμος τιμητικός για σας, πάτερ Διονύσιε. Μου εζητήθη να σας τον παραδώσω, ως ο αρχαιότερος των συνεργατών σας, με τις ευγνώμονες ευχαριστίες και την έκφραση σεβασμού και αγάπης όλων μας. Υπήρξατε για μας υπόδειγμα πίστης, υπομονής και εμμονής σε έργα πνευματικά και θεάρεστα. Μπορεί αυτό το τεύχος να είναι το τελευταίο της σειράς αυτό όμως δε σημαίνει ότι οι πιστοί σας φίλοι και συνεργάτες θα παύσουν να ενδιαφέρονται για το έργο της Μονής και να προσεύχονται για να σας δίδει ο Θεός υγεία και ψυχική γαλήνη.
Δεχθείτε αυτό τον ογκώδη τόμο του Εικονοστασίου ως ένα μικρό συμβολικό δώρο, εκ μέρους όλων των συνεργατών και φίλων σας. Τελειώνω με ένα απόσπασμα από την ομιλία που εκφώνησε ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Πάφου κ. Γεώργιος στα εγκαίνια του Κέντρου Εικονολογίας το 2010:
«Συγχαίρουμε ιδιαίτερα από το βάθος της καρδιάς μας τον Ηγούμενο Διονύσιο. Αφήνει ανεξίτηλη τη σφραγίδα του τόσο στον κτηριακό χώρο όσο και στις πνευματικές διαστάσεις της Μονής. Τα έργα του θα διαλαλούν στους ερχόμενους αιώνες το καρποφόρο πέρασμά του από τη Μονή».
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΣΤ. ΦΩΤΙΟΥ
«Το δέκατο τεύχος του περιοδικού Εικονοστάσιον , με υπότιτλο «Χρυσή Ρογιά», είναι αφιερωμένο στα σαράντα χρόνια ηγουμενίας του Ηγουμένου Χρυσορρογιατίσσης κ. Διονυσίου. Πρόκειται για τόμο 500 περίπου σελίδων, με άρθρα των κατά καιρούς συνεργατών τού περιοδικού. Χαρακτηριστικό του τόμου είναι η ενδιαφέρουσα πολυπρισματική θεματική του, καθώς και η πλούσια έγχρωμη εικονογράφησή του. Επιτρέψτε μου να ιχνογραφήσω αδρομερώς τον τόμο, προσπαθώντας να συνοψίσω επιγραμματικά κάποια υπαρξιακά του μηνύματα. Κατ᾽ αρχήν, προτάσσονται Χαιρετισμοί του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, του Αρχιεπισκόπου Κύπρου κ.κ. Χρυσοστόμου, του Μητροπολίτη Πάφου κ.κ. Γεωργίου και του Προέδρου του Ιδρύματος «Α. Γ. Λεβέντης» Δρα Αναστασίου Λεβέντη. Ακολουθεί βιογραφικό του Ηγουμένου Διονυσίου. Στα κείμενα αυτά προβάλλεται το πρόσωπο και το έργο του τιμωμένου και εκφράζεται ευαρέσκεια και εκτίμηση γι᾽ αυτά.
Μια πρώτη ενότητα κειμένων αποτελούν το εισαγωγικό σημείωμα του Χαράλαμπου Μπακιρτζή• η ερμηνεία της εικόνας από τον Κωνσταντίνο Δάλκο• η αναγωγική διάσταση της εικόνας από τον Νικόλαο Ξεξάκη• η ερμηνεία της εικόνας της Έγερσης του Λαζάρου από τον Σταύρο Φωτίου και η θέση της ίδιας εικόνας στην ευρωπαϊκή ζωγραφική από την Άννα-Μαρία Παπαδάκη. Την αυτή θεματική ενότητα συμπληρώνουν η παρουσίαση δύο κομνήνειων εικόνων της Παναγίας με τον Χριστό που βρίσκονται στον Ιερό Ναό Παναγίας του Άρακα από την Χαρά Κωνσταντινίδου και η εξέταση μιας κυπριακής μεταβυζαντινής εικόνας του Χριστού Παντοκράτορα που βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αττάλειας από τον Χριστόδουλο Χατζηχριστοδούλου. Στα άρθρα αυτά παρουσιάζεται η πρόταση ζωής που η ορθόδοξη εικονογραφία καταθέτει ενώπιον των ανθρώπων. Πρόκειται για την αρμονική κοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό και, κατ’ επέκταση, με τον εαυτό του, τον συνάνθρωπό του και τη φύση. Γνωρίσματα αυτής της κοινωνίας είναι η ελευθερία που αγαπά και η αγάπη που ελευθερώνει. Η κοινότητα ζωής, το υπάρχειν για τον άλλο, συνιστούν το δοτικό ήθος της αγιότητας που αποτυπώνεται εικαστικά στις εικόνες. Μάθημα καίριας υπαρξιακής σημασίας στη σημερινή εποχή του ατομικισμού και του ανταγωνισμού, της εγωτικής ευδαιμονίας και της αδιαφορίας για τα κοινά.
Μια δεύτερη θεματική ενότητα σχηματίζουν τα άρθρα του Βάσου Καραγιώργη για τη μετάβαση της Κύπρου από τον παγανισμό στον Χριστιανισμό• του Ιωάννη Ηλιάδη για το φως στον Ιερό Ναό του Αγίου Παντελεήμονος Θεσσαλονίκης• της Πέλλης Μάστορα για την παρουσία του Πλάτωνα Ροδοκανάκη στη θέση Τμηματάρχη του Τμήματος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων• του Αθανάσιου Παπαγεωργίου σχετικά με επιγραφές σε εικονοστάσια της Κύπρου, και της Ευφροσύνης Ριζοπούλου-Ηγουμενίδου για εικόνες με αφιερωματικές επιγραφές του Δραγομάνου της Κύπρου Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου. Στην ίδια ενότητα ο Χρήστος Αργυρού εικονογραφεί το Βυζάντιο στα σχολικά εγχειρίδια του Μαθήματος της Ιστορίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση της Κύπρου κατά την Αγγλοκρατία και ο Κωστής Κοκκινόφτας εξετάζει τη σχέση της κοινότητας Καϊμακλίου με το Άγιο Όρος. Η ενότητα αυτή παρουσιάζει την αποτύπωση της ορθόδοξης πίστης στις διάφορες εκφάνσεις του βίου και στην ιστορική πορεία του τόπου, μεταμορφώνοντας την Κύπρο από νησί της Αφροδίτης σε νήσο των αγίων. Η στοχοθεσία του επουρανίου φωτός δημιούργησε ενότητα ζωής στη γη, υπηρετώντας με τον τρόπο αυτό όχι μόνο την κοινωνική συνοχή των Ελλήνων της Κύπρου αλλά προπάντων την πνευματική τους ταυτότητα και την πολιτισμική τους ιδιοπροσωπία. Τούτο καθίσταται και πάλι επίκαιρο σε ταραγμένους καιρούς στους οποίους απειλείται η φυσική και εθνική μας επιβίωση.
Επόμενη θεματική ενότητα συνιστούν τα άρθρα του Γιώργου Κυθραιώτη για τις εικονιστικές οπτικές στο μυθιστόρημα Ηλίθιος του Ντοστογιέφσκι• του Μητροπολίτη Γέροντος Χαλκηδόνος Αθανασίου για το έργο του ζωγράφου και αγιογράφου Νικολάου Καλμούλκωφ• του Γιάννη Βιολάρη αναφορικά με την έκθεση Βεστίζ του Τζόζεφ Κουτέλκα• του Χαράλαμπου Μπακιρτζή σχετικά με δύο ζωγραφικές απεικονίσεις της Ιλιάδας και της Οδύσσειας• του Παναγιώτη Θωμά για δύο ταινίες σχετικές με οριακές στιγμές του ανθρώπινου βίου• του Κωνσταντίνου Δεληκωσταντή αναφορικά με επίκαιρους προβληματισμούς για το Μάθημα των Θρησκευτικών στο σύγχρονο σχολείο και η βιβλιοπαρουσίαση της Πέλλης Μάστορα για την ποιητική συλλογή «Εναγώνιος πορεία» του μακαριστού Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου. Τα κείμενα αυτά δείχνουν τον ανοικτό χαρακτήρα της εικονογραφίας, τον διάλογό της με το εκάστοτε παρόν αλλά και την πρόσληψη και γονιμοποίηση οτιδήποτε αληθινού. Τούτο σημαίνει ότι η εικονοποιία προάγει την αναμέτρηση του ανθρώπου με τα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα, στη διαρκή ανακαίνιση, ώστε να εκφρασθεί κάθε φορά η αλήθεια μέσα σε πραγματικές συνθήκες ζωής. Καίριο και πάλι μάθημα σε εποχές ιδιώτευσης και δραπέτευσης από τα μείζονα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου.
Τέλος, μια εξίσου ενδιαφέρουσα θεματική ενότητα αποτελούν τα άρθρα της Δέσποινας Ιωάννου-Βασιλείου για την παρουσία του βραχώδους όρους στις δεσποτικές εικόνες• της Όλγας Μπακιρτζή για τη διαμόρφωση των αστικών δημόσιων χώρων πρασίνου σε περιόδους οικονομικής κρίσης• των Σάββα Ιεζεκιήλ και Κωνσταντίνου Θεμιστοκλέους για τη δημιουργία δρυμού στη Χρυσορρογιάτισσα και του Τάκη Τσιντίδη για τη χερσόνησο του Ακάμα. Εδώ φανερώνεται η αρμονική σχέση του ανθρώπου με τη φύση, η καθολική
ενότητα των πάντων μέσα στη μεγάλη κοσμική λειτουργία που λέγεται ζωή. Κάθε ον έχει να επιτελέσει τον δικό του ρόλο μέσα στη δημιουργία, συνεπώς τίποτε δεν υποβαθμίζεται. Η ωραιότητα συμπίπτει με το αγαθό και το αληθές, γι’ αυτό τα όντα και τα πράγματα αποκτούν αξία γιατί εκφράζουν αυθεντικές ανθρώπινες σχέσεις, θυμίζουν αγαπημένα πρόσωπα. Τούτο με τη σειρά του υπονομεύει τη σύγχρονη τεχνοκρατική αντίληψη για τη φύση, την καταναλωτική δηλαδή θεώρηση των πραγμάτων, την εκδοχή ότι τα πάντα είναι απρόσωπο υλικό για κτήση και κατάκτηση, για χρήση και κατάχρηση.
Τέλος το τεύχος ολοκληρώνεται με ευρετήριο ανά τεύχος, όνομα και θέμα των πρώτων δέκα τόμων του περιοδικού.
Με τη συγκρότηση του όλου τόμου οι Συνεργάτες του περιοδικού εκφράζουν τον σεβασμό τους προς τον Πρόεδρο του Κέντρου Εικονολογίας Ιεράς Μονής Χρυσορρογιατίσσης κ. Διονύσιο, αποδίδουν σε αυτόν την πρέπουσα τιμή και του εύχονται έτη πολλά προς δόξα του Φιλάνθρωπου Χριστού και της Χρυσορρογιάτισσας Παναγίας Μητρός του.
ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ
«Επιτρέψτε μου να αρχίσω την σύντομη αντιφώνησή μου, εκφράζοντας εγκάρδιες ευχαριστίες στα μέλη της Εκδοτικής Επιτροπής του περιοδικού «ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙΟΝ» κ.κ. Χαράλαμπο Μπακιρτζή και Σταύρο Φωτίου, καθώς και όλους τους συνεργάτες του περιοδικού, για την έκδοση του τιμητικού προς το πρόσωπό μου τόμου και την οργάνωση της σημερινής εκδήλωσης. Ωσαύτως, θερμές ευχαριστίες εκφράζω προς τους Παναγιότατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ Βαρθολομαίο, Μακαριότατο Αρχιεπίσκοπο Κύπρου κ.κ Χρυσόστομο Β΄, Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Πάφου κ.κ. Γεώργιο και εντιμότατο Πρόεδρο του Ιδρύματος «Α.Γ. Λεβέντης» Δρα Αναστάσιο Π. Λεβέντη, για τους χαιρετισμούς τους, με τους οποίους λαμπρύνουν τον τόμο. Θερμές επίσης, ευχαριστίες εκφράζω και προς όλους εσάς, που με τιμάτε με την παρουσία σας.
Αναλαμβάνοντας πριν σαράντα χρόνια την Ηγουμενία της Ιεράς Μονής Χρυσορρογιατίσσης, σαν άνθρωπος που έζησα από τα παιδικά μου χρόνια στη Μητρόπολη Πάφου, γνώριζα από πρώτο χέρι τα σοβαρά προβλήματά της.
Και το ότι τα πράγματα δεν κύλισαν ομαλά στο θέμα της διαδοχής του ηγουμενικού θώκου, λόγω της απόπειρας δολοφονίας του τότε Ηγουμένου, καθιστούσε τα πράγματα ακόμα σοβαρότερα. Γιατί κανένας δεν ήθελε κάτω από τις περιστάσεις εκείνες να αναλάβει την Ηγουμενία της Μονής. Κι εδώ, χάριν της ιστορίας, αναφέρω ότι για την θέση αυτή έγιναν προτάσεις σε μοναχούς απο την Παναγιά, που ήσαν τότε στη Μονή του Κύκκου. Η απάντηση όλων ήταν «παρά Ηγούμενος στην Χρυσορρογιάτισσα, καλύτερα καντηλάφτης στον Κύκκο». Αυτή ήταν η κατάσταση που επικρατούσε μετά την απόπειρα δολοφονίας του τότε Ηγουμένου και την παραίτησή του στα τέλη Μαϊου του 1978. Ή Μονή στην ουσία απο τα τέλη Μαϊου του 1978 μέχρι τις 8 Οκτωβρίου του 1978 που ανέλαβα εγώ σαν νέος Ηγούμενος, ήταν ακυβέρνητη. Ο μοναδικός Ιερομόναχος που ζούσε στη Μονή ήταν ο μ. Άνθιμος, καλότατος άνθρωπος και πρότυπο μοναχικής ζωής. Παρ όλα τα πλεονεκτήματα που είχε, στο θέμα της διοίκησης υστερούσε. Κι έτσι στο διάστημα αυτό βολεύονταν οι καιροσκόποι.
Προσωπικά, δεν ήθελα ποτέ το αξίωμα του Ηγουμένου. Γιατί ήμουν πολύ ευχαριστημένος από το έργο που επιτελούσα στην ιστορική Μονή του Μεγάλου Αγίου της Κύπρου Σπυρίδωνα, στην Τρεμετουσιά, που δεν την ξεχνώ και ούτε θα την ξεχάσω ποτέ. Γιατί το έργο που επιτελούσα στην Μονή αυτή ήταν θεάρεστο. Είναι αλήθεια ότι η ίδρυση απο εμένα του «ΚΕΝΤΡΟΥ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ», ενός Κέντρου καθαρά πολιτιστικού και μοναδικού στο είδος του στον ελλαδικό χώρο, είχε αγκαλιαστεί απο τον πνευματικό κόσμο της Κύπρου. Στο Κέντρο λειτουργούσε εργαστήρι συντήρησης εικόνων, εργαστήρι συντήρησης χειρογράφων και παλαιών εντύπων κειμένων, βιβλιοδετείο, πλήρες φωτογραφείο και αρχείο που ήταν εξ ολοκλήρου κάτω απο την επίβλεψή μου. Κατά την διάρκεια των επισκέψεών μου στους ναούς, παρεκκλήσια και εξωκκλήσια, κατέγραφα όλες τις εικόνες μέχρι το 1920. Κατέγραφα επίσης αρχαία ιερά ευαγγέλια, ασημένιες κανδήλες, δισκοπότηρα, θυμιατά, όπως επίσης και πολλά βιβλία. Μέχρι την ημέρα της φυγής μου στις 14 Αυγούστου 1974 ετοίμασα δέκα χιλιάδες κάρτες με φωτογραφίες, που παρέμειναν στα κατεχόμενα και μερικές στο Προεδρικό Μέγαρο, που βρισκόντουσαν εκεί για δακτυλογράφηση, με εντολή του μ. Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Σαν καλός δακτυλογράφος που είμαι δακτυλογραφούσα κι εγώ.
Το πιο σημαντικό, όμως, που άρχισε να επιτελεί το Κέντρο και πάλιν με συμβουλή και ευλογία του μ. Αρχιεπισκόπου Μακαρίου ήταν η αντιγραφή παλιών συντηρημένων εικόνων. Με φώναξε στο γραφείο του και σ’ αυτό βρισκόταν κάποιος Βαφόπουλος εξ Ελλάδος που ζούσε στο Λίβανο και ασχολείτο με την αντιγραφή εικόνων, με ένα βοηθό του από το Λίβανο. Με εντολή του Μακαριοτάτου έδωσα σ’ αυτόν την εικόνα της Βαϊοφόρου, που το πρωτότυπο σήμερα βρίσκεται στο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ και το αντίγραφο στην Παναγία Χρυσαλινιώτισσα, στη Λευκωσία. Η δεύτερη εικόνα είναι η Γέννηση του Χριστού που το πρωτότυπο βρίσκεται κι αυτό στο Βυζαντινό Μουσείο στη Λευκωσία και το αντίγραφο, πιστότατο, στον ιερό ναό του αγίου Νικολάου, στο Λευκόνοικο. Πιστεύω ότι το Αρχείο Εικόνων και Ιερών Σκευών και Αντικειμένων και η αντιγραφή εικόνων, με τα πρωτότυπα έργα να μένουν στα Μουσεία, σήμερα θα ήταν στην ακμή τους και η Μονή του αγίου Σπυρίδωνα θα ήταν ένα Κέντρο Βυζαντινών Σπουδών παγκόσμιας εμβέλειας. Δυστυχώς, όλα αυτά για εμένα έληξαν στις 15 Ιουλίου του 1974. Και τούτο γιατί την επομένη του πραξικοπήματος τέσσερις ένοπλοι Εοκαβητατζήδες, εισήλθαν στη Μονή και ερεύνησαν σωματικά εμένα, το διαμέρισμά μου, το Καθολικό της Μονής, όπου σώζεται μέχρι σήμερα ο τάφος του Αγίου, τα εργαστήρια του Κέντρου και μετά από μια σύντομη ανάκριση, αποχώρησαν. Αυτό για μένα ήταν το τελειωτικό πλήγμα. Γιατί από την ημέρα εκείνη μέχρι τις 14 Αυγούστου που έφυγα από τη Μονή, δεν είχα το κουράγιο τα ανοίξω ξανά τα εργαστήρια για την συνέχιση του θεάρεστου έργου μου. Όλα για μένα έληξαν στις 15 Ιουλίου του 1974.
Κάτω λοιπόν, από αυτές τις συνθήκες, παραλαμβάνοντας την διαχείριση της Μονής, έθεσα ως πρωταρχικό μου μέλημα την ιστορική συντήρησή της, δηλαδή την συνέχιση της πορείας της μέσα στο χρόνο. Γιατί η ύπαρξη μιας Μονής συνιστά καίριο εκκλησιαστικό λειτούργημα, αφού ο μοναχισμός θυμίζει σε όλα τα μέλη της Εκκλησίας τα τίμια και μέγιστα της ζωής: τη φιλοθεϊα, τη φιλανθρωπία και την αγάπη προς την τέχνη. Αυτή η σύζευξη φιλοθεϊας, φιλανθρωπίας και αγάπης προς την τέχνη, οδήγησε στην κατάθεση έργων πολιτισμού, έργων δηλαδή που αποτυπώνουν την ωραιότητα της θεϊκής δημιουργίας. Η δημιουργία του Εικονοσκευοφυλακίου της Μονής, του Συνεδριακού Κέντρου και της Πινακοθήκης, υπήρξαν προσπάθειες ανάδειξης της σύνδεσης του ορθόδοξου μοναχισμού με τα γράμματα και τις τέχνες. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι όταν η τέχνη κινδύνευσε από τους εικονομάχους, θεματοφύλακές της στάθηκαν οι μοναχοί. Αισθάνομαι την ανάγκη να κάνω εδώ ιδιαίτερη μνεία στο Κέντρο Εικονολογίας της Μονής, του οποίου η ίδρυση αποβλέπει στην ανάδειξη της θεολογίας, της ανθρωπολογίας, της κοινωνιολογίας και της οικολογίας της εικόνας, και εν γένει της ζωγραφικής τέχνης. Το περιοδικό «ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙΟΝ» έχει δημοσιεύσει εξειδικευμένες εργασίες στα ανωτέρω θέματα, προβάλλοντας με μοναδικό τρόπο την όλη θεματολογία.
Η σχέση όμως θεού και ανθρώπου εκφράζεται μέσα στη φύση, έργο και αυτό της θείας αγαθότητας. Έτσι, ο σεβασμός και η ανάδειξη του περιβάλλοντος χώρου της Μονής υπήρξε μια άλλη προτεραιότητά μου. Η αναπαλαίωση και η ανακαίνιση του κτιρίου της Μονής, η γύρω δεντροφύτευση, όπως και η δημιουργία του δρυοδάσους, οφείλονται στη λειτουργική σχέση που ο άνθρωπος οφείλει να έχει με τη φύση, σύμφωνα με την ορθόδοξη θεολογία. Η Μονή σήμερα είναι έτοιμη να δεχθεί ομάδα μοναχών που να ζήσουν κάτω από συνθήκες πολύ κοντά στον Θεό, αλλά και σε ένα παραδεισένιο τοπίο.
Τελειώνοντας την σύντομη αυτή αντιφώνησή μου θα ήθελα να εκφράσω ολόψυχες ευχαριστίες και να μνημονεύσω μερικούς από όλους όσους η αγάπη, η φιλία και η στήριξή τους με συντρόφευσαν κατά τη διάρκεια αυτής της σαραντάχρονης πορείας. Ευχαριστώ τον Μακαριότατο Αρχιεπίσκοπο Κύπρου κ.κ Χρυσόστομο Β΄, Μητροπολίτη Πάφου κ.κ. Γεώργιο, Χωρεπίσκοπο Αρσινόης κ.κ. Νεκτάριο, και Επίσκοπο Χύτρων κ.κ. Λεόντιο. Ευχαριστώ τους Προέδρους του Ιδρύματος «Α.Γ. Λεβέντης» κ.κ. Κωνσταντίνο Λεβέντη και Αναστάσιο Π. Λεβέντη και τους διευθυντές του ιδίου Ιδρύματος κ.κ. Βάσω Καραγιώργη και Χαράλαμπο Μπακιρτζή. Ευχαριστώ όλους όσους συνέβαλαν με οποιονδήποτε τρόπο στην εύρυθμη λειτουργία της Μονής, και αν δεν αναφέρω τα ονόματά τους, λόγω πίεσης χρόνου, είναι γιατί τα γνωρίζει καλώς ο Θεός.
Άλλωστε είναι όλοι μας ενώπιον αυτού του Θεού που θα σταθούμε γυμνοί και τετραχηλισμένοι για να αποδώσουμε λόγο για την καρποφορία των ταλάντων με τα οποία μας επροίκισε. Προσωπικά, πολλά περισσότερα θα προτιμούσα να είχα κατορθώσει, αλλά γνωρίζω ότι ο Κύριος είναι μακρόθυμος.
Η Κύπρος αντιμετωπίζει σήμερα σοβαρούς κινδύνους για την επιβίωσή της. Στον αγώνα αυτό η Εκκλησία συνεισφέρει με την επιμονή στο ελεύθερο, την εμμονή στο δίκαιο, την καλλιέργεια της πνευματικής ταυτότητας και τη φανέρωση ήθους αντιστασιακού. Θέλω να πιστεύω ότι η Ιερά Μονή Χρυσορρογιατίσσης καταβάλλει το μερίδιο που της αναλογεί σε αυτή την προσπάθεια.
Εύχομαι ο Κύριος της Ζωής Ιησούς Χριστός, πρεσβείαις της Παναχράντου Μητρός του, Παναγίας Χρυσορρογιατίσσης, να χαρίζει σε εσάς και σε ολόκληρο τον κόσμο πλούσια τα αγαθά του».
Ο ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΡΥΟΔΑΣΟΣ
«Σήμερα που εγκαινιάζουμε επίσημα το δρυόδασος στην περιοχή γύρω από την Ιερά Μονή Χρυσορρογιατίσσης, δράττομαι της ευκαιρίας για να εκφράσω τις ολόθερμες ευχαριστίες μου σε όλους όσους συνέβαλαν στην υλοποίησή του. Ευχαριστώ το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, καθώς και εσάς κ. Υπουργέ για το αμέριστο ενδιαφέρον σας. Επίσης θερμά ευχαριστώ τον Διευθυντή και το Προσωπικό του Τμήματος Δασών Πάφου, καθώς και όλους τους άλλους συνεργάτες.
Με δική μου πρόταση το 2004, η περιοχή γύρω από τη Μονή εντάχθηκε από το ίδιο έτος στα ευρωπαϊκά προγράμματα NATURA 2000, με στόχο τη δημιουργία δρυοδάσους. Ζητούμενο να μεταμορφώσουμε την περιοχή σε ένα από τα μεγαλύτερα δρυοδάση στην Ανατολική Μεσόγειο. Σιγά σιγά και με τη συνεργασία όλων τούτο έγινε πραγματικότητα.
Σ’ αυτό με επηρέασε πολύ η φοίτησή μου στην Ιερά Θεολογική σχολή της Χάλκης και η επαφή μου με ανθρώπους, που λάτρευαν την φύση και την τέχνη. Κι εδώ αξίζει να αναφέρω ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, πρiν μερικά χρόνια, σε ψηφοφορία που έγινε μεταξύ περιβαλλοντιστών, σε σύνολο πεντακοσίων υποψηφίων πήρε την τριακοστή όγδοη θέση, που ήταν μια τιμητική διάκριση γι αυτόν. Έτσι όταν ήλθα στη Μονή, θυμήθηκα τη Χάλκη, που πράγματι έχει πολλές ομοιότητες με το νησί αυτό. Η μόνη διαφορά που υπάρχει είναι ότι δεν είναι κοντά στη θάλασσα. Έτσι, σαν λάτρης του περιβάλλοντος, ήρθα σε επαφή με το Τμήμα Δασών, οπου βρήκα πολλή κατανόηση. Το αποτέλεσμα αυτής της αγαστής συνεργασίας το απολαμβάνουμε εμείς σήμερα.
Στα έξι τετραγωνικά χιλιόμετρα γης που βρίσκονται γύρω από τη Μονή υπάρχουν περίπου εκατόν πενήντα αιωνόβιοι δρύες, ηλικίας από εκατό μέχρι τετρακοσίων πενήντα ετών. Σημειώνω ότι, μετά από έρευνες ειδικών, στους κορμούς και τις κουφάλες των γέρικων αυτών δέντρων, παραχειμάζουν μεταξύ των άλλων και πάρα πολλά είδη ωφέλιμων εντόμων. Εκτός από τους δρύες υπάρχουν αιωνόβια πεύκα, κυπαρίσσια, περνιές, τρεμιθιές, αντρουκλιές, μοσφιλιές και άλλα. Όλα αυτά, μαζί με την πλούσια βλάστηση, δημιουργούν ένα βιότοπο που ελκύει τόσο τα ζώα όσο και τα πτηνά.
Πολύ γρήγορα ο χώρος έγινε για πολλούς επισκέπτες ένα παραδεισένιο τοπίο. Αναφέρω μερικά σχόλια από τις εντυπώσεις τους, τις οποίες απέστειλαν στον διεθνή οργανισμό Trip Advisor: «Παντού ησυχία εκτός από τους ήχους των πουλιών»• «πραγματικά μαγικό»• «πραγματικά λάτρεψα την ηρεμία του χώρου»• «η θέα και τα λουλούδια προσφέρουν ηρεμία»• «πολύ ήσυχο και πανέμορφο μοναστήρι»• «υπέροχο περιβάλλον με πολύ πράσινο»• «ωραίο μέρος όπως στον Παράδεισο»• «η θέα είναι καταπληκτική»• «στην ησυχία και ηρεμία ακούς μόνο πουλιά να τιτιβίζουν»• «παντού γλάστρες με λουλούδια και φυτά και το σιντριβάνι στο μέσο»• «υπέροχη όαση ηρεμίας». Έτσι, με τη σειρά του, ο πρόεδρος του οργανισμού, Marc Charron, απέστειλε στη Μονή Τιμητική Διάκριση για το έτος 2014, με βαθμολογία τεσσεράμισι στα πέντε.
Περαίνοντας την αντιφώνησή μου, οφείλω να παρατηρήσω ότι εκτός από το Τμήμα Δασών και το Τμήμα Αρχαιοτήτων, όταν Διευθυντές στο τελευταίο ήσαν οι κ.κ. Βάσος Καραγιώργης και Αθανάσιος Παπαγεωργίου, η Μονή συντηρήθηκε σωστά, ώστε να είναι η μόνη Μονή στην Κύπρο που να μην βρίσκεται στο βιβλίο που συνέγραψε ο Σύνδεσμος Αρχιτεκτόνων και Πολιτικών Μηχανικών Κύπρου, για τις κακοτεχνίες και παράνομες επεκτάσεις όλων των υπόλοιπων Μονών. Σε αντίθεση με τα πιο πάνω Τμήματα, που συνεργάστηκαν με την Μονή με θετικά γι αυτήν αποτελέσματα, το Τμήμα των Δημοσίων Έργων με τις κακοτεχνίες του κατέστρεψε την περιοχή γύρω από τη Μονή. Για τις κακοτεχνίες αυτές, πάρα πολλοι επισκέπτες εκφράζονται με τα χειρότερα λόγια. Είναι αλήθεια ότι με τις κακοτεχνίες τους, κατέστρεψαν τον εκδρομικό χώρο της Μονής, με τους τεράστιους σε ύψος μπετόν αρμέ τοίχους, κατέστρεψαν την περιοχή Παπαλουκάς, με αποτέλεσμα να μολύνουν τις πηγές του πόσιμου νερού της Μονής, από τα λασπόνερα που πεφτουν σ’ αυτές. Κι εδώ, καθηκόντως, αναφέρω ότι με επλησίασε Ρώσος επενδυτής, που ήθελε να δημιουργήσει στην περιοχή Περιβαλλοντικό Κέντρο και έτσι θα αξιοποιούσε μεταξύ των άλλων και τον εκδρομικό χώρο, με την καταστροφή των τεράστιων σε ύψος κούγκρινων τοίχων, περιορίζοντάς τους στο ύψος του ενάμισυ μέτρου που θα επενδυόταν με πέτρα. Για το θέμα αυτό είδα την Έπαρχο Πάφου και την Διευθύντρια του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, αλλα το τελευταίο, δυστυχώς, απάντησε πολύ αργα. Ο ρώσος επενδυτής επειδή δεν είχε καμία απάντηση, εγκατέλειψε για πάντα την Κύπρο και μετέβη στην Τσεχία οπου και εγκαταστάθηκε μόνιμα.
Θα ήθελα να ολοκληρώσω την σύντομη αυτή αντιφώνησή μου θυμίζοντας ένα από τα κορυφαία γεγονότα που περιγράφονται στην Παλαιά Διαθήκη. Είναι η φιλοξενία Τριών Αγγέλων, που απεικονίζουν την Αγία Τριάδα, από τον Αβραάμ και τη Σάρα κάτω από ένα δρυ στη Μαβρή. Μέσα στη φύση οι άνθρωποι υποδέχονται τον Θεό, γνωρίζοντας ότι σε τελική ανάλυση αυτοί είναι οι φιλοξενούμενοι στον κόσμο του Θεού. Τούτο με τη σειρά του προάγει στάση σεβασμού και φροντίδας προς το φυσικό περιβάλλον, αντίληψής του ως του μεγάλου κοινού οίκου, μέσα στον οποίο φιλοξενείται η όλη ανθρωπότητα. Στη σύγχρονη εποχή που η μόλυνση του περιβάλλοντος απειλεί την επιβίωση των ανθρώπων, χαίρομαι γιατί η Ιερά Μονή Χρυσορρογιατίσσης συνέβαλε στην αντίστροφη πορεία.
Εύχομαι η Χρυσορρογιάτισσα Παναγία να πρεσβεύει στον Υιό της, ώστε να ανθίζει μέσα μας και ανάμεσά μας η ειρήνη και η αδελφοσύνη για να γευόμαστε καθημερινά την ομορφιά των ανθρώπων και της κτίσης».
