Η Βυζαντινή εκκλησιαστική ζωγραφική ως Σώμα
Του Γιώργος Κόρδη*
Η περίοδος της Βυζαντινής ζωγραφικής μετά τον 10 αι. έχει πολλές “κορυφές”, πολλές μεγάλες στιγμές , αληθινά εικαστικά αριστουργήματα.
Ενδεικτικά αναφέρω μερικά.
Τα ψηφιδωτά της Αγίας Σοφίας στην Θεσσαλονίκη, ( 9ος αι.), τα ψηφιδωτά της Μονής Δαφνίου, στην Αττική (10ος αι. ), την Παναγία του Άρακος, Κύπρος ( 12ος αι.) ,τον άγιο Παντελεήμονα στο Νέρετζι, Βόρεια Μακεδονία ( 12ος αι.), τον Άγιο Γεώργιο στο Κουρμπίνοβο, Βόρεια Μακεδονία ( 12ος αι.), τα Ψηφιδωτά της αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη (13ος αι. ) , τον ναό του Πρωτάτο Αγίου Όρους (13ος αι.), τη Μονή Χειλανδαρίου, Αγίου Όρους, (13ος αι.), τη Μονή αγίου Νικολάου Αναπαυσά, Μετέωρα, 16ος αι., τη Μονή αγίου Νικάνορα, στην Ζάβορδα ,16ος αι. και πολλά άλλα.
Η ροή των αριστουργημάτων αυτων δεν ανέκοψε την πορεία της εικονογραφικής τέχνης που δεν αρκέστηκε ποτέ στό γεγονός ότι έφτασε σε κάποια, ή καποιες κορυφές. Η τέχνη των εικόνων συνέχισε να δημιουργεί, όχι ζητώντας υποχρεωτικά να φτιάξει νέα αριστουργήματα, αλλά πρωτίστως γιά να λειτουργήσει, να φέρει στο παρόν, στο νυν και αεί της Θ. Λειτουργίας, τα γεγονότα και πρόσωπα της Θείας Οικονομίας.
Έτσι, μέσα από την λειτουργική αυτή διαδικασία η τέχνη των εικόνων χωρούσε από φως σε φως, από δόξα σε άλλη δόξα, χτίζοντας έτσι μέσα στους αιώνες το σώμα της εκκλησιαστικής ζωγραφικής.
Το σώμα αυτό έχει μέσα του ενθησαυρισμένες και τις κατακτήσεις της κατά καιρούς κοσμικής ζωγραφικής αλλά και τον πλούτο της προσωπικής δημιουργικότητας των ζωγράφων, την ποιητική της ψυχή τους.
Το σώμα αυτό έχει μέσα του και στοιχεία που προσλήφθηκαν αλλά δεν “έδεσαν” και δεν αφομοιώθηκαν και δεν έγιναν ποτέ παράδοση εικονογραφική. Πράγμα που δείχνει πόσο δύσκολο ήταν πάντα να βρίσκεται ο εικονογράφος σε διάλογο με την τέχνη της εποχής του κρατώντας ανόθευτη την παράδοση της εκκλησιαστικής ζωγραφικής.
Η ομορφιά όμως βρίσκεται στην ελευθερία και στην τόλμη που είχε η τέχνη αυτή άλλοτε που θαρρώ πως δεν έχει πιά. Ίσως γιατί πολλοί πλέον θεωρούν την εικονογραφική τέχνη με τους όρους της κοσμικής τέχνης ως συρραφή μεμονωμένων εικαστικών στιγμών κι όχι ως σώμα που λειτουργεί την εκκλησιαστική κοινότητα και την ενότητα της ζωής.
Αυτό θεωρώ και ως το μεγάλο ζητούμενο σήμερα.
Να βρεθεί δηλαδή μέθοδο κατάλληλη ώστε να είναι δυνατή η ανατομία και η μελέτη του σώματος της εκκλησιαστικής ζωγραφικής και να συστηθούν κριτήρια λειτουργικότητας ώστε να μπορούν, όσοι τουλάχιστον από τους σύγχρονους εικονογράφους θέλουν και μπορούν, να κάνουν διάλογο με την κοσμική τέχνη των καιρών τους και να αξιολογήσουν το ταλέντο τους με πυξίδα και πλοηγό γιά να μη χάνονται σε αυτοσχεδιασμούς και άχρηστες αναζητήσεις.
*Πηγή: facebook.com/giorgos.kordis.
***************************************************************
Ο Γιώργος Κόρδης γεννήθηκε στη Μακρυρράχη Φθιώτιδας το 1956. Σπούδασε θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1975-1979), ενώ παράλληλα έκανε ελεύθερες σπουδές ζωγραφικής και βυζαντινής εικονογραφίας. Μελέτησε συστηματικά την ιστορία και αισθητική της βυζαντινής ζωγραφικής και από το 2003 είναι λέκτορας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (εικονογραφία: θεωρία και πράξη). Συνέχισε τις σπουδές του στις Καλές Τέχνες στη Βοστόνη των ΗΠΑ (School of the Museum of Fine Arts of Boston, 1987-1989). Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, μαθήτευσε κοντά στο μεγάλο Έλληνα χαράκτη Φώτη Μαστιχιάδη, που τον μύησε στον κόσμο της χαρακτικής τέχνης και κυρίως της χαλκογραφίας. Από το 1993 ως το 1997 προσέγγισε εικονογραφικά τα λογοτεχνικά κείμενα του Αλ. Παπαδιαμάντη και άλλων Ελλήνων λογοτεχνών (Κόντογλου, Καρκαβίτσα, Μωραϊτίδη), καθώς και λαϊκά παραμύθια της Κύπρου. Παράλληλα ασχολήθηκε με την έκδοση συλλεκτικών βιβλίων. Από το 1990 ασχολείται συστηματικά με τη διδασκαλία της βυζαντινής ζωγραφικής οργανώνοντας σειρές μαθημάτων και καλοκαιρινά σεμινάρια. Θεωρεί ως ένα εκ των ανθρώπων , που τον μύησαν στην βυζαντινή αγιογραφία τον Ηγούμενο της Μονής Μαυροβουνίου (Κύπρος), Αρχιμ. Συμεών. Έχει εικονογραφήσει ναούς εντός και εκτός Ελλάδας, ενώ εκθέτει έργα του σε ατομικές και συλλογικές εκθέσεις. Παράλληλα έχει συγγράψει άρθρα και αυτοτελείς μελέτες σχετικές με τη Θεολογία της εικόνας, τη Θεωρία της βυζαντινής ζωγραφικής και την τεχνική της εικονογραφικής τέχνης, ενώ έχει επιμεληθεί και την εικονογράφηση βιβλίων άλλων συγγραφέων. Η τεχνοτροπία των έργων του, παρότι συνθετικά βασίζεται στην ελληνική βυζαντινή παράδοση αφομοιώνει με οργανικό τρόπο διδάγματα και κατακτήσεις του μοντερνισμού και της σύγχρονης τέχνης και φτάνει σε μια ιδιοπρόσωπη και δυνατή πρωτότυπη εικαστική δημιουργία.
Ο Γιώργος Κόρδης πειραματίζεται με διάφορα μέσα, υλικά και τεχνικές. Τα τελευταία χρόνια ζωγραφίζει και δημιουργεί ψηφιακά τα έργα του και χρησιμοποιεί και την εκτυπωτική μέθοδο Giclee, προκειμένου να δώσει σάρκα και οστά στις ψηφιακές εικόνες του. Θεωρείται ταυτόχρονα ως ένας από τους πιο διαπρεπείς σύγχρονους αγιογράφους διεθνώς και το εικονογραφικό του έργο συνδυάζει το ερευνητικό στοιχείο με την πρωτοτυπία. Έχει αγιογραφίσει πολλούς ναούς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Πηγή: el.wikipedia.org
**************************************************************
Έκθεσης ζωγραφικής του Γιώργου Κόρδη με τίτλο «Φως εκ φωτός. Άθως. Βυζάντιο. Οικουμένη» στο Βελιγράδι
Μιά από τις σημαντικές εκθέσεις του Γιώργου Κόρδη στο εξωτερικό , με τίτλο «Φως εκ φωτός. Άθως. Βυζάντιο. Οικουμένη», οργανώθηκε το 2018 από την Αγιορειτική Εστία Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού (παράρτημα Βελιγραδίου) και το Μουσείο της πόλης του Βελιγραδίου στους εκθεσιακούς χώρους του Αρχοντικού της Πριγκίπισσας Λιούμπιτσα (The Residence of Princess Ljubica)
