Η Τουρκία και ο νέος ψυχρός πόλεμος

Του KIZILYÜREK Niyazi*

Στο βιβλίο μου «Από τον Κεμαλισμό στον Ερντογανισμό» που κυκλοφόρησε πέρσι (2021) υπογράμμιζα ότι η Τουρκία δεν θα μπορούσε για πολύ καιρό να συνεχίσει την επιδιωκόμενη στρατηγική αυτονομία από τη Δύση και τη διπλωματία των κανονιοφόρων.  Τόνιζα ότι ήδη βλέπουμε κάποια ανοίγματα στις σχέσεις της Τουρκίας με την Αίγυπτο και το Ισραήλ και την προσπάθεια για έναρξη διαλόγου με την Ελλάδα. Συνεπώς, η Τουρκία είναι αναγκασμένη να διατηρήσει την πορεία της εντός της Δύσης.

Αυτή η διαπίστωση έχει γίνει πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα επίκαιρη. Κατά τη γνώμη μου, η ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας θα επισπεύσει ακόμα περισσότερο την προσέγγιση της Τουρκίας στη Δύση.  Ανεξάρτητα αν η Τουρκία σήμερα απόκτησε μεγάλη γεωπολιτική σημασία και κρατά μια στάση «ενεργής ουδετερότητας» (για παράδειγμα έγινε παράγοντας διευκόλυνσης μεταξύ των δύο πλευρών, με αποκορύφωμα την διεξαγωγή συνομιλιών μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας στην Κωνσταντινούπολη), μεσοπρόθεσμα θα αναγκαστεί να ταυτιστεί πλήρως με το δυτικό κόσμο. Ήδη βλέπουμε αμοιβαία ανοίγματα … Ο καινούριος ψυχρός πόλεμος, όπως και ο προηγούμενος, καθιστά την Τουρκία απαραίτητη χώρα για τη Δύση.

Δεν χωρά αμφιβολία, πως η Άγκυρα θα χρησιμοποιήσει το καινούριο γεωπολιτικό χαρτί για να κερδίσει όσα περισσότερα μπορεί. Πέραν των συγκεκριμένων απαιτήσεων από την ΕΕ, όπως επικαιροποίηση της τελωνειακής ένωσης και φιλελευθεροποίηση της βίζας, θα έχει απαιτήσεις και από τις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, δεν θα αποτελέσει έκπληξη να δούμε την παράδοση των αμερικανικών F-35 στην Τουρκία.

Κατά την άποψη μου, οι απαιτήσεις της Τουρκίας δεν θα περιοριστούν στα πιο πάνω. Η Άγκυρα σίγουρα θα θέλει να είναι επίσης μέρος της ενεργειακής σχέσης μεταξύ της λεκάνης της Αν. Μεσογείου και της ΕΕ. Θα δούμε, λοιπόν μια Τουρκία με αυξημένο ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Μια Τουρκία η οποία θα είναι σημαντικός παίχτης εντός και εκτός του ΝΑΤΟ…

Βεβαίως, στην νέα εποχή πραγμάτων, οι αδυναμίες της Τουρκίας θα γίνουν πιο ορατές. Ο νέος ψυχρός πόλεμος βαφτίστηκε από τους δυτικούς ως ένας πόλεμος μεταξύ «δημοκρατιών» και «αυταρχικών καθεστώτων». Θα είναι, λοιπόν, λογικό επακόλουθο ότι δεν θα κλείνουν για πολύ ακόμα τα μάτια στα ελλείμματα δημοκρατίας και καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία. Θα ήταν οξύμωρο για τους Δυτικούς να πολεμούν τον αυταρχικό Πούτιν, αλλά να αγκαλιάζουν τον αυταρχικό Ερντογάν…

Συνεπώς, θα εξαρτηθεί από την Τουρκία αν θα αξιοποιήσει στο έπακρον αυτή την ιστορική ευκαιρία που παρουσιάζεται μπροστά της. Αν θα ξαναμπεί στον δρόμο των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων για να στραφεί ξανά στη Δύση, ή αν θα στηριχτεί βραχυπρόθεσμα στο γεωπολιτικό χαρτί που θα τη φέρει μόνο μέχρι ενός σημείου.

Ως προς την Κυπριακή Δημοκρατία, θα ήταν καλύτερα να προετοιμαστεί κατάλληλα για τις αναμενόμενες εξελίξεις. Σίγουρα θα αναζητηθεί η συναίνεση της Κύπρου για τη θετική ατζέντα Τουρκίας-ΕΕ και στη στενή συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας μεταξύ ΝΑΤΟ και ΕΕ. Θα είναι πολύ δύσκολο για τη Λευκωσία να σταθεί εμπόδιο. Ακόμα και στον τομέα της ενέργειας, κάποιοι θα χτυπήσουν την πόρτα της Λευκωσίας για έμμεση ή άμεση συνεργασία με την Τουρκία.

Θα ήταν καλύτερα, η Κύπρος να αξιοποιήσει αυτά τα νέα δεδομένα είτε για μεγάλη πρόοδο σε ένα ουσιαστικό πακέτο Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης είτε ακόμα και για συνολική λύση του Κυπριακού.

Ο καθηγητής KIZILYÜREK Niyazi    είναι ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ και της Ενωτικής Ευρωπαϊκής Αριστεράς/ Βόρειας Πράσινης Αριστεράς (GUE/NGL)./ Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους