Η σφραγίδα Κωνσταντινούπολης – Μικράς Ασίας στην βυζαντινή μουσική παράδοση της Κύπρου

Του πρ. Δημήτριου Δημοσθένους,

διευθυντή ΣΒΜ Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου

Με αισθήματα μεγάλης χαράς, χαιρετίζουμε αυτή τη σύναξη, εκπροσωπούντες τη Σχολή Βυζαντινής Μουσικής Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου και τον Χορό Ιεροψαλτών Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου «Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός».

Αναφερόμενοι στη Σχολή, θα πρέπει να πούμε πως αυτή αποτελεί τη συνέχεια των μεγάλων Αρχόντων Πρωτοψαλτών και διδασκάλων Βυζαντινής Μουσικής της Εκκλησίας Κύπρου, οι οποίοι κόσμησαν με την παρουσία τους, τον προηγούμενο αιώνα, το Ιερό Αναλόγιο του Παλαιού Καθεδρικού Ναού Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Πρωτοψάλτες, οι οποίοι με το σεμνοπρεπώς ιεροψάλλειν, εύφραναν τα ώτα των πιστών, ανεβάζοντάς τους με τις ηδύμολπες μελωδίες τους, σε ύψη πνευματικής ανατάσεως και προσευχής. Πρωτοψάλτες, οι οποίοι διακόνησαν με ιερό πάθος την οκταηχική μελωδία των βυζαντινών μελών, συνθέτοντας με τη σειρά τους, μελωδίες απαράμιλλου κάλλους.

Η αναφορά μας αυτή στοχεύει στο να συνδέσει το σκοπό, τον οποίο υπηρετεί ο «εν Αθήναις Σύλλογος Μουσικοφίλων Κωνσταντινουπόλεως» και που δεν είναι άλλος από τη διατήρηση του Κωνσταντινουπολίτικου ύφους, που και αυτό ανέβασε σε ύψη πνευματικά εκατομμύρια Ρωμιών, οι οποίοι με τη σειρά τους, λάτρευσαν τον μόνο αληθινό Θεό.

Η διακονία των Πρωτοψαλτών στο ιερό αναλόγιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου και κατ’ επέκταση σε ολόκληρη την Πόλη, κράτησε με ευλάβεια, ως ιερή παρακαταθήκη το απέριττο και με ιεροπρέπεια ψαλμώδημα, απορρίπτοντας τους οποιουσδήποτε άτακτους φωνητικούς ελιγμούς. Ο σεβασμός στην παράδοση και σε αυτό που κληρονομήθηκε από τους λάτρεις της Ιερής τέχνης του Δαμασκηνού, ήταν ένας απαράβατος άγραφος νόμος, τον οποίο διακόνησαν με ιερό ζήλο.

Ο πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Δημοσθένους

Κωνσταντινούπολη και Μικρά Ασία ήταν δύο πόλοι, οι οποίοι επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την νήσο των Αγίων, Κύπρο, αφήνοντας την σφραγίδα τους, στην βυζαντινή μουσική παράδοση, ψαλτική και τραγουδιστική, όμως, δεν είναι της παρούσης μια τέτοια επέκταση του λόγου.

Μέσα στον κυκεώνα πληροφοριών, απόψεων και ιδεών που ζούμε, δυστυχώς δεν είναι λίγοι εκείνοι που με τις πράξεις τους και τα έργα τους, αποϊεροποιούν την ψαλτική τέχνη, αποκόπτωντάς την από το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε.

Άνθρωποι άγευστοι του λατρευτικού κλίματος, της λατρευτικής ζωής, μα κυρίως μιας αληθινής πνευματικότητας, αποσυνδέουν τη μουσική από τη λατρεία, παρουσιάζοντάς την σαν ένα μουσειακό είδος, σαν μια «πανδαισία» μουσικής, που δυστυχώς παραμένει άσκοπος, χωρίς σκοπό.

Καινοφανείς μελωδίες, πολυφωνική απόδοση ψαλμωδιών, αρμονική συνήχηση ισοκρατημάτων επί τη βάσει των αρμονιών της θύραθεν μουσικής, είναι μόνο μερικά από τα όσα βασανίζουν τη Βυζαντινή Μουσική.

Χρειάζεται προσπάθεια από όλους μας ούτως ώστε να μην αφήσουμε ένα τέτοιο πνεύμα να υπεισέρχεται και να συνεχίσει να διαβρώνει την Εκκλησιαστική Μουσική, η οποία αρμόζει να παραμείνει προσηλωμένη στον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε, δηλαδή, στον καίρια βοηθητικό της ρόλο στη λατρεία, ώστε να επιτευχθεί η ανάταση των ψυχών των πιστών στο Θεό.

Σεβαστοί πατέρες, έντιμοι άρχοντες οφικιάλιοι του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αγαπητοί προσκεκλημένοι, κυρίες και κύριοι, με αυτές τις λίγες σκέψεις χαιρετίζουμε αυτή τη σύναξη, με την ευχή και την προσευχή μας, για κάθε επιτυχία στις εκδηλώσεις του Ι.Ν. Παναγίας Φανερωμένης. 

* Χαιρετισμός σε εκδήλωση, με την συμμετοχή του «εν Αθήναις Συλλόγου Μουσικοφίλων Κωνσταντινουπόλεως», η οποία έγινε  στον Ι. Ν. Παναγίας Φανερωμένης Λευκωσίας

ΦΩΤΟ ΕΠΑΝΩ: Η χορωδία του «εν Αθήναις Συλλόγου Μουσικοφίλων Κωνσταντινουπόλεως»