Η σχέση του Αλλάχ με το δολάριο

Του Αλέκου Παπαδόπουλου

Από γυαλί ως φαίνεται ήταν κατασκευασμένα τα στηρίγματα της τουρκικής οικονομίας. Παρότι έγχρωμα, αστραφτερά και εντυπωσιακά αποδεικνύονται σήμερα απατηλά και εύθραυστα με αποτέλεσμα να διερωτώνται όλοι πως μια χώρα που ως χθες φιγούραρε μεταξύ των 17 μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη, εμφανίζεται τώρα στον προθάλαμο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και να απειλείται με κατάρρευση, να απειλείται με χρεοκοπία. Το ζηλευτό 7% του δείκτη ανάπτυξης της χώρας παρείχε πράγματι στον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν το απαραίτητο κύρος αλλά και στόμφο ώστε να θεωρεί τη χώρα του, όχι αναπτυσσόμενη αλλά αναπτυγμένη και τον εαυτό του ισότιμο των ηγετών των υπερδυνάμεων της υφηλίου. Με κεκτημένη λοιπόν όπως θεωρούσε την ταχύτητα θέλει να τη διατηρήσει και τώρα, παρότι όλοι, εσωτερικά και εξωτερικά, προσπαθούν να τον πείσουν ότι είναι αδιέξοδος η πολιτική που επιμένει να ακολουθεί.
Στο πηδάλιο της οικονομίας ο γαμπρός του Μπεράτ Αλμπαϊράκ. Βασικό λάθος. Πειθήνιο όμως όργανο του. Άσχετο όπως τον ήθελε με τα οικονομικά, αλλά και άβουλο, για να συμμορφώνεται αναντίρρητα με τις υποδείξεις του και να ακολουθεί πιστά και κατά γράμμα τη γραμμή που θα χαράσσει, παρότι εντελώς αδαής και ο ίδιος. Άλλο να είσαι καλός ρήτορας, άλλο να διακρίνεσαι για την πειθώ σου, άλλο να εμφανίζεις την ημέρα νύχτα και τη νύχτα μέρα και άλλο πάλι να νομίζεις ότι γνωρίζεις τα πάντα και μπορείς να τα εφαρμόσεις με δεδομένη την επιτυχία που συνήθως οδηγεί σε πανωλεθρία.
Και ενώ τις πρώτες μέρες μετά τις καθοριστικές για το μέλλον της Τουρκίας εκλογές , είχαν ελπίσει όλοι, συμπεριλαμβανομένου και του γαμπρού του, ότι ο Ερντογάν, υπό την επισημοποιημένη πλέον ιδιότητα του μονάρχη θα άλλαζε τακτική και θα συμμορφωνόταν προς τις επιταγές της διεθνούς οικονομίας , κωφεύοντας αυτός επίμονα στις συστάσεις διεθνών αλλά και Τούρκων οικονομολόγων, προτίμησε να επιβάλει το πείσμα του και να αφήσει εκτεθειμένο και τον γαμπρό του. Εκτεθειμένο γιατί σε σύσκεψη που είχε συγκαλέσει αμέσως μετά την ανάληψη εκ μέρους του τού υπουργείου οικονομικών, με τους πλέον επιφανείς επιχειρηματίες της χώρας και άλλους παράγοντες είχε δώσει την εντύπωση ότι θα λάβει υπόψη του και θα ακολουθήσει κατά γράμμα την ενδεδειγμένη πολιτική που είχε άλλωστε υποσχεθεί και ο προκάτοχος του στο Λονδίνο όταν είχαν μεταβεί εκεί, προεκλογικά μαζί με τον Πρόεδρο, προς άγρα επενδυτών.
Ευχάριστος ως πολιτικός σχολιαστής αλλά και οικονομικός αναλυτής ο Μεμντούχ Μπαϊρακτάρογλου, ο οποίος έχει διατελέσει και σύμβουλος της Τανσού Τσιλέρ, όταν αυτή ήταν Πρωθυπουργός της Τουρκίας συνηθίζει να διανθίζει τις εκπομπές του μέσω YOUTUBE με ειδών ειδών ανέκδοτα, ανάλογα πάντοτε με το θέμα. Προ ημερών λοιπόν θέλοντας να σχολιάσει τα αλλεπάλληλα σκαμπανεβάσματα της συναλλαγματικής ισοτιμίας της τουρκικής λίρας ανέφερε στην εκπομπή του το ακόλουθο ανέκδοτο του θρυλικού ήρωα Νασρεντίν Χοτζά. “Κάποτε λοιπόν, ένας φτωχός αγρότης που ζούσε με την πολυμελή οικογένεια του σε ένα δωμάτιο, πήγε στο Χότζα να τον παρακαλέσει να μεσολαβήσει για να βρεθεί ένα μεγαλύτερο σπίτι και να στεγάσει την οικογένεια του ώστε να ανασάνουν κάπως. Χότζα μου του λέει δεν χωράμε μέσα σε ένα δωμάτιο η γυναίκα μου και εγώ, τα παιδιά μας, και οι συγγενείς μας που κατά καιρούς έρχονται από το γύρω χωριά για να μείνουν σε εμάς..
Ψύχραιμος ο Χότζας ρωτά τον αγρότη αν έχει ζώα στην αυλή. Έχω απαντάει αυτός μονολεκτικά. Έχεις καμιά αγελάδα, έχεις γάτα, έχεις σκύλο του ρωτάει στη συνέχεια. Ναι λέει ο αγρότης, αισιόδοξος ότι ο χότζας θα του βρει την κατάλληλη λύση. Όρνιθες; Nαι απαντάει πάλι ο αγρότης. Πάνε λοιπόν σπίτι του λέει ο Χότζας και το βράδυ βάλε στο δωμάτιο όλα τα ζώα της αυλής και την αγελάδα και τη γάτα και το σκύλο. Την επομένη όμως νάτος πάλι από τα χαράματα ο αγρότης στο Χότζα. Χότζα μου του λέει έκανα ότι μου είπες αλλά σκάσαμε κυριολεκτικά, τόσα άτομα με τόσα ζώα σε ένα δωμάτιο. Μήπως έχεις και κάνα γάιδαρο στον κήπο σου του ρωτάει. Ναι, έχω απαντάει ο αγρότης. Απόψε του λέει θα βάλεις μέσα και το γάιδαρο μαζί με όλα τα άλλα σου ζώα, και όσα ζώα δηλαδή απέμειναν και έλα το πρωί να μου πεις πως περάσατε. Συμμορφώνεται ο άμοιρος αγρότης και νάτος πάλι πρωί πρωί στο Χότζα για να του πει τα παράπονα του. Περισσότερα βέβαια από τα αρχικά. Άκου λοιπόν του λέει ο Χότζας με το πιο πειστικό του ύφος. Σήμερα το βράδυ θα βγάλεις από το δωμάτιο, την αγελάδα, την γάτα και το σκύλο και το πρωί έλα να μου πεις πως ξημερώσατε. Ενθουσιασμένος την επομένη ο αγρότης του λέει Δόξα να έχει ο Θεός, σήμερα κοιμηθήκαμε κάπως καλύτερα. Το βράδυ λοιπόν συνεχίζει ο Χότζας θα βγάλεις έξω όλα τα άλλα ζώα φυσικά και τις όρνιθες και βέβαια το γάιδαρο. Κάνει λοιπόν και πάλι ότι του λέει και το άλλο πρωί εμφανίζεται ενθουσιασμένος στον Χότζα για να τον δοξάσει και να τον ευχαριστήσει εφόσον το δωμάτιο ήταν πλέον ευρύχωρο.”

Κάτι ανάλογο – συνέχισε ο Τούρκος σχολιαστής- συμβαίνει και με τη δική μας οικονομία. Όταν μετά τον σχηματισμό της Κυβέρνησης και την ανάθεση του Υπουργείου Οικονομικών στο γαμπρό του Προέδρου Ερντογάν, βελτιώθηκε κατά τι η ισοτιμία της Τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου, άρχισαν αυθημερόν τα πανηγύρια, για να προσγειωθούμε όμως την επομένη ενώπιον της γυμνής πραγματικότητας και της διαπίστωσης ότι ήταν απατηλό το πείραμα. Ο Ερντογάν δεν έχει γνώσεις οικονομίας, τόνισε ακολούθως ο Μπαιρακτάρογλου και αν τελικά αποδειχθεί το αντίθετο και καρποφορήσουν οι θεωρίες του υπόσχομαι να εμφανισθώ στην πλατεία του Ταξίμ και να αρχίσω να γκαρίζω όπως οι γάιδαροι. Δεν μπορείς είπε να εμφανίζεσαι ως οικονομολόγος χωρίς να έχεις διαβάσει, έστω μερικά από τα βιβλία του Αμερικανού οικονομολόγου Τζέιμς Γκάλμπαρθ, που συμβάλουν να αποκτήσει κανείς τις βασικές γνώσεις της οικονομικής επιστήμης καθώς και των αντίστοιχων θεωριών. Αλλά και η Τσιλέρ που προεκλογικά δε δίστασε να δεσπόσει στο πλευρό του Ερντογάν, ήδη έλαβε αποστάσεις από αυτόν και επέκρινε με τον τρόπο της τον διορισμό του γαμπρού του στο πηδάλιο της εθνικής οικονομίας σε μια τόσο κρίσιμη φάση, αν και υπογράμμισε, πρέπει να αναγνωρίσουμε στην κυβέρνηση και στο νέο καθεστώς διακυβέρνησης της χώρας κάποια λογική πίστωση χρόνου.
Εν τω μεταξύ όμως και για δεύτερη φορά μέσα σε ελάχιστο χρόνο η τουρκική λίρα άρχισε πάλι να ανεβοκατεβαίνει στο πλαίσιο του ενδεχόμενου, να τα βρούνε οι Τούρκοι με τους Αμερικάνους κατά τις έκτακτες συνομιλίες τους στην Ουάσιγκτον, με κύριο θέμα για μεν τους πρώτους την έκδοση του ιμάμη Γκιουλέν και για τους δεύτερους την απελευθέρωση τον πάστορα Μπράνσον. Δεν είναι όμως μόνον εξωγενή τα αίτια της οικονομικής κρίσης που άμεσα πλέον απειλεί την Τουρκία. Περισσότερα είναι τα ενδογενή. Οι τεράστιες υποχρεώσεις της στο εξωτερικό, η αυξανόμενη ανεργία, ο διογκούμενος πληθωρισμός , τα πολλά μέτωπα που έχει ανοίξει ο Ερντογάν στο εσωτερικό της χώρας και στο εξωτερικό, καθιστούν επίκαιρο το ανέκδοτο του Χότζα και αναποτελεσματικά τα όποια ημίμετρα και κυρίως τα μεγάλα λόγια, όπως λ.χ. ότι ο Αλλάχ είναι μεγάλος, ως να δικαιούται αυτός και μόνον και σε αποκλειστικότητα τα αγαθά και τα προνόμια της μεγαλοσύνης του Θεού.
Στα τάρταρα η τουρκική λίρα. Κάθε μέρα, κάθε ώρα όλο και πιό βαθειά. Στα 37,7% έχει φθάσει τώρα, από την αρχή του χρόνου η βουτιά της, σε σημείο που να προβληματίζει και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την τύχη πολλών Ευρωπαϊκών Τραπεζών που βασιζόμενες στην προηγούμενη ηλιοφάνεια αφενός και στις μεγαλοστομίες του Ερντογάν αφετέρου ανοίχθηκαν απλόχερα προς την Τουρκία το δε λαβείν Ιταλικών, Γαλλικών και Ισπανικών Τραπεζών από Τούρκους δανειολήπτες υπερβαίνει σήμερα τα 140.000.000.000 δολάρια. Προ ημερών ακόμη σε ομιλία του, διαβεβαίωνε τα πλήθη ότι επίκειται η καθολική ανάπτυξη όλης της χώρας, που σήμερα είναι όλα καλύτερα από χθες και αύριο θα είναι ακόμη καλύτερα γι’ αυτό και δεν πρέπει να ανησυχούν. Πως όμως να μην ανησυχούν όταν κάθε μέρα ακριβαίνουν ακόμη και τα στοιχειώδη, μειώνονται τα έσοδα των πολιτών και εξασθενεί η αγοραστική δυναμικότητα τους ώστε να προμηνύεται δυσοίωνο το μπαίράμι που θα έχουν σε μερικές μέρες.
Σε άρθρο του στην Washington Post o Matt O’ Brien παρομοιάζει τον Ερντογάν με τον Μαντούρο καθότι αμφότεροι αναζητούν τα αίτια της κρίσης που αντιμετωπίζει η οικονομία τους σε εξωγενείς παράγοντες, χωρίς στη συγκεκριμένη περίπτωση της Τουρκίας να θέλει να παραδεχθεί ο Ερντογάν ότι όσο επιμένει να διατηρεί χαμηλά τα επιτόκια και να κατευθύνει προσωπικά την οικονομία της χώρας, θα ανεβαίνει ο πληθωρισμός και ότι μόνο μετά την ολοκληρωτική κατάρρευση θα μπορέσει να αλλάξει το σκηνικό.
Πάντοτε κατά τον O’ Brien η Τουρκία ως χώρα έπαυσε πλέον να είναι ελκυστική για τους επενδυτές. Όσοι έχουν τουρκικές λίρες σπεύδουν να τις ανταλλάξουν με ξένα νομίσματα και ότι το τουρκικό νόμισμα χάνει την αξία του με ρυθμό ταχύτερο από ότι τα εθνικά νομίσματα της Αργεντινής, της Βενεζουέλας και του Ιράν. Κατ΄αυτόν, όπως υπογραμμίζει, υπαίτιος της όλης κατάστασης είναι ο Πρόεδρος Ερντογάν. Ο οποίος όμως παρότι έχει ηττηθεί στη συγκεκριμένη οικονομική μάχη, εξακολουθεί να παραμένει αμετακίνητος στις θέσεις του και να βλέπει τη σωτηρία ακόμη και στο συνάλλαγμα που πιστεύει ότι έχουν οι πολίτες κάτω από το στρώμα τους και κατά το Bloomberg υπερβαίνει τα 150 δισεκατομμύρια δολάρια. Φάνηκε δε τούτο όταν μέσα σε μια εβδομάδα και σε άλλη μια απεγνωσμένη προσπάθεια να πείσει τον κόσμο ότι στόχος των ξένων δεν είναι ο ίδιος αλλά η Τουρκία κάλεσε το λαό να ανταλλάξει τα δολάρια του με τουρκικές λίρες και να αποδείξει έμπρακτα ότι αντλεί δύναμη από την πίστη του. Η Τουρκία κατέληξε, δεν θα παραδοθεί. Θα ανατρέψουμε τα σχέδια τους. Θα γκρεμίσουμε τα τείχη που στήνουν και για άλλη μια φορά θα βγούμε νικητές από τον πόλεμο που μας κάνουν.
Και ενώ ο Υπουργός Οικονομικών, γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ , παρά τους αρχικούς ενδοιασμούς του ανακοίνωνε τελικά σήμερα το νέο οικονομικό μοντέλο που θα εφαρμόσει, με στόχο την αύξηση των εισοδημάτων και την ενδεδειγμένη ρεαλιστική βάση ώστε να αποκατασταθεί ισοσκέλιση του προϋπολογισμού και η πλήρης ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας, ο Ντόναλντ Τραμπ επεφύλασσε στην Τουρκία άλλη μια έκπληξη, αναγγέλλοντας με ένα tweet, τον διπλασιασμό για την Τουρκία των δασμών στο χάλυβα και στο αλουμίνιον “καθώς το τουρκικό νόμισμα υποχωρεί έναντι του ισχυρού μας δολαρίου”.
Ευρύτατο είναι το θέμα. Ραγδαίες οι εξελίξεις. Πολλά τα στοιχεία που έχω στη διάθεση μου, τα αφήνω όμως για το προσεχές άρθρο και τούτο για να μην κουράσω περισσότερο τον αναγνώστη.