Η Ρωσική παρουσία στην κατεχόμενη Κύπρο

Ρώσοι αγοραστές ακινήτων, κατασκευαστικές εταιρείες και τράπεζες στα κατεχόμενα.

Της Τατιάνα Ντερκάτς

Μετάφραση: Αλέξανδρος Ρωμηόπουλος

Όλες οι πληροφορίες γι’ αυτό το άρθρο έχουν ληφθεί από ανοικτές πηγές στο διαδίκτυο, γι’ αυτό και κάθε ερώτηση σχετικά με την αξιοπιστία αυτών των πληροφοριών πρέπει να απευθύνονται σε αυτές τις πηγές. Πρόσφατα, ξέσπασε ένα δυνατό σκάνδαλο που έχει σχέση με την αγορά ακινήτων από Ρώσους, καθώς και με την παρουσία της Ρωσικής Εκκλησίας στη Βόρεια Κύπρο. Οι κατηγορίες για την παράνομη εισβολή της Ρωσικής Ομοσπονδίας στο μη αναγνωρισμένο ψευδοκράτος της «Βόρειας Κύπρου», δημοσιεύθηκαν στον Κυπριακό τύπο, ενώ αντέδρασαν έντονα τόσο ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος, Προκαθήμενος της Εκκλησίας Κύπρου, όσο και το Υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσικής Ομοσπονδίας και το Πατριαρχείο Μόσχας. Η κατοχή της Βόρειας Κύπρου από την Τουρκία, που έγινε το 1974, είναι ίσως ο μεγαλύτερος πόνος για τους Ελληνοκυπρίους. Η Εκκλησία της Κύπρου δεν μπορεί να έχει κανονική και πλήρη πρόσβαση σε αυτά τα εδάφη, τα οποία έχουν ονομαστεί ως «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου». Η Αρχιεπισκοπή Κύπρου έχασε την πρόσβαση στους περισσότερους ναούς στην κατεχόμενη Κύπρο και σήμερα έχει περιορισμένες ποιμαντικές και λειτουργικές δυνατότητες σε αυτήν την περιοχή. Εντούτοις, παρά το γεγονός ότι η «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» είναι μη αναγνωρισμένο ψευδοκράτος, πρόσφατα έχει γίνει πόλος έλξης για ξένους επενδυτές ακινήτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον μάλιστα στον τομέα αυτό επιδεικνύουν οι Ρώσοι. Και δεν πρόκειται μόνο για αγοραστές ακινήτων, αλλά και για κατασκευαστικές εταιρείες. Οι εκκλησιαστικές υποθέσεις  η Ρωσική Διασπορά στη Βόρεια Κύπρου υπολογίζεται με διάφορες εκτιμήσεις από 5 έως 10 χιλιάδες άτομα. Σύμφωνα με την παράδοση, οι Ρώσοι θεωρούν τους εαυτούς τους Ορθοδόξους, οπότε χρειάζονται αυτό που ονομάζεται στην «ξύλινη» θρησκευτική γλώσσα, «ικανοποίηση των πνευματικών τους αναγκών». Αλλά πώς μπορούν να «ικανοποιηθούν», εφόσον στον κλήρο της Εκκλησίας Κύπρου απαγορεύεται να εισέρχεται σε μόνιμη βάση και να τελεί τις ιερές ακολουθίες στους ναούς των Κατεχομένων; Λογικά θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι κάποια λειτουργική ζωή υπάρχει ακόμη εκεί. Οι περισσότεροι γνωρίζουν πλέον για την κοινότητα του Ιερού Ναού της Υπεραγίας Θεοτόκου στο Αράπκιοϊ (Κλεπίνη, σύμφωνα με τη νόμιμη ονομασία της στα πλαίσια της Κυπριακής Δημοκρατίας), η οποία, όπως αποκαλύφθηκε μετά το ξέσπασμα του πρόσφατου σκανδάλου, ανήκει στη δικαιοδοσία της ROCA (A). Πρόκειται για μέλη της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Εκτός Ρωσίας (ROCOR), οι οποίοι δεν αποδέχθηκαν την Πράξη του 2007 για την αποκατάσταση της κανονικής κοινωνίας με το Πατριαρχείο της Μόσχας, που συντελέστηκε με την ενεργή (αν όχι καθοριστική) συνδρομή του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαδίμηρου Πούτιν. Το σκάνδαλο οδήγησε στο γεγονός ότι η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και οι Ρώσοι διπλωμάτες αναγκάστηκαν να αποκηρύξουν δημόσια τους «μη κανονικούς απατεώνες» και να διαβεβαιώσουν θερμά την Κυπριακή Εκκλησία για τον αμετάβλητο σεβασμό τους, ορκιζόμενοι ότι δεν υπάρχουν Ρωσικές ενορίες στη Βόρεια Κύπρο. Οφείλω να ομολογήσω ότι η ROCOR (A) δεν έχει κρύψει καθόλου την παρουσία ενοριών της στη Βόρεια Κύπρο. Κατ’ αρχάς, την ενορία του Αγίου Σπυρίδωνος, Αρχιεπισκόπου Τριμυθούντος, της οποίας οι λειτουργίες τελούνται εβδομαδιαία στο Ναό της Παναγίας στο Αράπκιοϊ (Κλεπίνη).

Το Πάσχα και τα Χριστούγεννα γίνονται λειτουργίες στο Ναό του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου στην Κυρήνεια. Πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες αντλούμε από τη μελέτη των τουριστικών ιστοσελίδων και από τα φόρουμ των προσκυνητών που πηγαίνουν στη Βόρεια Κύπρο. Οι Ρώσοι τουρίστες παραδέχονται ότι πηγαίνουν προσκυνηματικά ταξίδια από το ελεύθερο στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου σχεδόν κρυφά, ημιπαράνομα, και από μόνοι τους. Στα φόρουμ γράφουν για χιλιάδες προσκυνητές. Κατάφερα να βρω ένα ενδιαφέρον σχόλιο που έγραψε το 2010 μία ρωσόφωνη κάτοικος της Βόρειας Κύπρου, η οποία είχε πρόβλημα εξαιτίας της έλλειψης ναού κοντά στον τόπο κατοικίας της. Ιδού τι ακριβώς έγραψε: «Έστειλα γράμμα στους ιερείς μας και να τι μου απάντησαν: εάν βρεθούν 10 ενορίτες, ο ιερέας θα έλθει και θα ζει από τις συνδρομές των πιστών». Δεν διευκρινίζεται σε ποιας δικαιοδοσίας ιερείς γίνεται η εν λόγω αναφορά. Οπότε αφήνουμε χώρο στη φαντασία του αναγνώστη.

Οικοδομές

Δεν είναι μυστικό για κανένα ότι για τουλάχιστον μια δεκαετία τώρα, η Βόρεια Κύπρος έχει γίνει ένα «Κλόνταϊκ» (σ.μ. «χρυσωρυχείο», από την περίφημη σχετική ιστορία του Κλόνταϊκ στον Καναδά) για τους Ρώσους κατασκευαστές και αγοραστές ακινήτων. Στο διαδίκτυο μπορεί κανείς να βρει εκατοντάδες ιστοσελίδες με σκοπό την προσέλκυση σχετικών επενδύσεων στα Κατεχόμενα. Υπάρχει μία Ένωση Εταιρειών Ανάπτυξης Ακινήτων Βόρειας Κύπρου, η οποία έχει ως αποστολή «να προάγει και να προστατεύει δυνητικούς αγοραστές και επενδυτές από τη Ρωσία και τις χώρες της ΚΑΚ (σ.μ. Η Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (CIS ή ΚΑΚ) είναι ένας περιφερειακός διεθνής οργανισμός του οποίου οι συμμετέχουσες χώρες είναι Πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, που σχηματίστηκαν μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης) στην αγορά ακινήτων στη Βόρεια Κύπρο, καθώς και να προωθεί Ρώσους επενδυτές και ρωσικές επιχειρήσεις στη Βόρεια Κύπρο».

Μη νομίσετε ότι στη Βόρεια Κύπρο δραστηριοποιούνται μόνο άγνωστες ή αμφισβητούμενης νομιμότητας κατασκευαστικές εταιρείες, που καταλαβαίνουν ότι δεν θα γίνονταν αποδεκτοί στην αναγνωρισμένη Κυπριακή Δημοκρατία. Στα σχετικά διαφημιστικά φυλλάδια υπάρχουν αναφορές σε πολύ γνωστές και αξιόπιστες ρωσικές εταιρείες. Η εταιρεία «Холдинг МИЭЛЬ» («Holding MIEL») Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες ρωσικές εταιρείες στην αγορά πολυτελών ακινήτων, που ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1990 και τα κεντρικά γραφεία της βρίσκονται στη Μόσχα. Έχει κερδίσει πολλούς διαγωνισμούς κατασκευών στη Ρωσία. Ένας από αυτούς, για παράδειγμα, το 2005, είχε οργανωθεί από δημόσιο κρατικό φορέα, την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Κατασκευών και Στέγασης και Κοινοτικών Υπηρεσιών («Госстрой»). Το 2016, η εταιρεία «MIEL Franchising» κατέλαβε την 4η θέση στην κατάταξη των 25 πιο κερδοφόρων franchise στη Ρωσία, σύμφωνα με το Forbes. Ένα από τα συγκροτήματα εξοχικών κατοικιών που έχουν κατασκευαστεί από την MIEL βρίσκεται στην περιοχή Μπαρβίχα, όχι μακριά από την εξοχική κατοικία των Ρώσων Προέδρων. Η Μπαρβίχα είναι ένας αγαπημένος τόπος κατοικίας των Ρώσων αξιωματούχων, σταρ της βιομηχανίας του θεάματος και μεγάλων επιχειρηματιών. Το γεγονός ότι μία από τις εταιρείες του ομίλου Miel (MIEL – Δίκτυο Κτηματομεσιτικών Γραφείων) άνοιξε ένα γραφείο στη Βόρεια Κύπρο το 2016, οι επιχειρηματίες δεν σκέφθηκαν καν να το κρύψουν. Όπως μπορείτε να δείτε, η εταιρεία αυτή θωρείται στη Ρωσία ότι είναι πολύ ισχυρή, με κύρος και οικονομική σταθερότητα, κάτι το οποίο, υπό τις συνθήκες της ρωσικής πραγματικότητας, δεν συμβαίνει χωρίς άτυπη βοήθεια από τις αρχές.

«Independent Trade-Union Bank»

Οι ρωσικές τράπεζες επίσης δεν έχουν κανένα πρόβλημα να δραστηριοποιούνται στη Βόρεια Κύπρο. Έχει ενδιαφέρον η ιστορία μιας από αυτές – της «Ανεξάρτητης Τράπεζας των Συνδικάτων» («Independent Trade Union Bank»). Αυτή ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 1994 με χρηματικούς πόρους δύο τραπεζών της Μόσχας – της «Mezhregionbank» και της «Mosstroybank» – στη Βόρεια Κύπρο. Μέσω της τράπεζας αυτής γινόταν «ξέπλυμα» χρήματος, ακόμη και εγκληματικής προέλευσης. Ένα από τα «πορτοφόλια» της τράπεζας αυτής – η «Mosstroybank» – το 1995 συμμετείχε στην ανοικοδόμηση του Καθεδρικού Ναού του Σωτήρος Χριστού στη Μόσχα. Η τράπεζα προσέφερε 2 δισεκατομμύρια ρούβλια ως εθελοντική δωρεά και, σύμφωνα με το Διάταγμα του Προέδρου της Ρωσίας της 5ης Μαΐου 1995, απέλαβε σημαντικές φοροαπαλλαγές. Η τράπεζα «Mosstroybank» είχε κακή φήμη και το 1997 της αφαιρέθηκε η άδεια. Παρ’ όλα αυτά, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία χρησιμοποιούσε τις υπηρεσίες αυτής της τράπεζας. Για παράδειγμα, το μετόχι της Μονής Σολοβέτσκι στη Μόσχα άνοιξε λογαριασμό σε αυτήν την τράπεζα – μετά μάλιστα από τη διείσδυση της «Independent Trade Union Bank» στη Βόρεια Κύπρο.

Αλλά ας επιστρέψουμε στην «Independent Trade Union Bank». Τον Ιούλιο του 1995, έγινε μια παρουσίαση αυτής της τράπεζας στη Βόρεια Κύπρο. Το γεγονός αυτό παρακολούθησαν, σύμφωνα με τα λεγόμενα ενός από τους συμμετέχοντες, Ρώσοι τραπεζίτες, εκπρόσωποι των συνδικάτων από τη Ρωσία και χώρες της ΚΑΚ, εκπρόσωποι της Συνελεύσεως των Ρώσων Ευγενών, καθώς και ο διάσημος Ρώσος τραγουδιστής Ιωσήφ Κομπζόν και ο διακεκριμένος δικηγόρος της Ρωσίας Heinrich Padva (ο Padva το 1994 υπερασπίστηκε έναν από τους διευθυντές της «Independent Trade Union Bank», του Γκριγκόρι Λέρνερ, ο οποίος κατηγορήθηκε για απάτη). Μια άλλη πηγή ισχυρίζεται ότι η ρωσική αντιπροσωπεία στην παρουσίαση περιελάμβανε «αρκετούς αναπληρωτές υπουργούς Οικονομικών και δύο αντιπροέδρους της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας». Όπως είναι γνωστό, η Συνέλευση των Ρώσων Ευγενών βρίσκεται σε στενή σχέση με τη Ρωσική Εκκλησία, με το Συμβούλιο της Ομοσπονδίας, με την Κρατική Δούμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας και επίτιμο μέλος της υπήρξε ο αοίδιμος Πατριάρχης Μόσχας Αλέξιος Β΄. Τότε, ένα μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Διεθνούς Ταμείου για την Ανάπτυξη των Περιφερειών, που υπάγεται στην Κρατική Δούμα της Ρωσίας, έδειξε ενδιαφέρον για τις μετοχές αυτής της τράπεζας της Βόρειας Κύπρου. Υπενθυμίζουμε ότι σήμερα τα μέλη της Κρατικής Δούμας της Ρωσίας ελέγχουν τις τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίας προκειμένου να εμποδίσουν την αναγνώριση της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας.

Επίσης, στα ΜΜΕ υπάρχουν αναφορές για μια τράπεζα με την επωνυμία «First Merchant Bank», η οποία ιδρύθηκε στη Βόρεια Κύπρο με ρωσικά κεφάλαια και βρέθηκε στο επίκεντρο ενός σκανδάλου, λόγω της συμμετοχής της στο «ξέπλυμα» 450 εκατομμυρίων δολαρίων από πώληση ναρκωτικών για λογαριασμό εγκληματικών επιχειρήσεων. Με άλλα λόγια, η Βόρεια Κύπρος έχει τεράστιον ενδιαφέρον για τη ρωσική επιχειρηματικότητα, εν πολλοίς επειδή είναι μια γκρίζα τραπεζική ζώνη για το «ξέπλυμα» χρήματος προερχομένου από εγκληματικές δραστηριότητες. Το καθεστώς της Βόρειας Κύπρου, καθώς και τα εθνικά συναισθήματα των Ελληνοκυπρίων, δεν ενδιαφέρουν τους Ρώσους που είναι έτοιμοι να αναλάβουν ρίσκα. Στη δεκαετία του 1990 αυτό δεν ήταν πρόβλημα για τους σημαίνοντες Ρώσους αξιωματούχους. Τυχαία ή όχι, οι δρόμοι της Ρωσικής Εκκλησίας και της επιχειρηματικότητας στη Βόρεια Κύπρο διασταυρώνονται με ένα ιδιαίτερα ασυνήθιστο τρόπο.

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις του συγγραφέα τους τους

-Μετάφραση: Αλέξανδρος Ρωμηόπουλος