Η οριστική επανένωση του θραύσματος Fagan στο Μουσείο Ακρόπολης
Η οριστική επανένωση του «θραύσματος Fagan» από το Μουσείο A. Salinas του Παλέρμο στην ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα στο Μουσείο Ακρόπολης είναι πλέον γεγονός. Με μια συγκινητική εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε χτες βράδυ στην αίθουσα του Παρθενώνα, παρουσία της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη, του γενικού διευθυντή του Μουσείου Ακρόπολης, καθηγητή Νικόλαου Σταμπολίδη και του προέδρου του ΔΣ Δημήτρη Παντερμαλή, καθώς και Ιταλών υψηλών προσκεκλημένων, ολοκληρώθηκε το «ταξίδι» της οριστικής επανένωσης του θραύσματος εκεί όπου θα μείνει για πάντα: στην ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα από την οποία είχε αφαιρεθεί.
«Η διαδικασία την οποία ακολούθησε η κυβέρνηση της Σικελίας και το υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλικής Δημοκρατίας για τον οριστικό επαναπατρισμό του θραύσματος Fagan δείχνει τον ξεκάθαρο και ηθικό δρόμο για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα», δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, λίγο πριν την οριστική τοποθέτηση του θραύσματος στη ζωφόρο του Παρθενώνα. Χαρακτηρίζοντας τη χτεσινή μέρα ως «ιστορική», η κ. Μενδώνη σημείωσε: «Σήμερα γίνεται η αρχή, μια ιστορικών διαστάσεων αρχή. Σήμερα ολοκληρώνεται μια προσπάθεια που συζητείτο κατά περιόδους στο παρελθόν και πάντα κατέληγε σε αδιέξοδο. Αυτή η προσπάθεια πήρε ουσιαστική και συγκεκριμένη μορφή τον Ιανουάριο 2022, όταν μετά από πολύμηνες φιλικές διαβουλεύσεις επήλθε συμφωνία μεταξύ της Αυτόνομης Κυβέρνησης της Σικελίας και του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας, οπότε το θραύσμα Fagan κατετέθη στο Μουσείο Ακρόπολης προκειμένου να ρυθμιστεί το θεσμικό πλαίσιο από το υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλικής Δημοκρατίας ώστε να επιτρέπεται η μόνιμη επιστροφή του γλυπτού στην Αθήνα», τόνισε η υπουργός Πολιτισμού.
«Σήμερα είναι μια μεγάλη μέρα για το Μουσείο Ακρόπολης γιατί με αυτή την εκδήλωση ολοκληρώνεται η περιπέτεια ενός σπουδαίου κομματιού από την ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα. Πριν από χρόνια είχαμε ξεκινήσει με ένα μικρό δείγμα από τη Χαϊδελβέργη, τώρα γίνεται το επόμενο μεγάλο βήμα για την αποκατάσταση του Παρθενώνα … Οι Ιταλοί συνάδελφοί μας άνοιξαν έναν δρόμο ο οποίος δεν είναι εύκολος, αλλά είναι πολύ ουσιαστικός. Έναν δρόμο ο οποίος μπορεί να είναι πρότυπο για τη συμπεριφορά αυτών που κατέχουν ακόμα κομμάτια του Παρθενώνα. Εύχομαι μετά από αυτό το δεύτερο μεγάλο βήμα, να ακολουθήσει το τρίτο το οποίο θα είναι μέγιστο», δήλωσε ο πρόεδρος του ΔΣ του Μουσείου Ακρόπολης, Δημήτρης Παντερμαλής.
«Το θραύσμα Fagan δεν είναι πια ορφανό, δείγμα μιας αποκοπής, ενός τεμαχισμού. Γιατί ο Παρθενώνας δεν είναι corpus Christi, που διαμελιζόταν ως μεταλαμβάνετε. Είναι ένα σώμα που απαιτεί την ένωσή του, αίτημα της παγκόσμιας κοινότητας», δήλωσε ο γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, καθηγητής Νικόλαος Σταμπολίδης. «Η οριστική επιστροφή και επανένωση του σικελικού κομματικού είναι τεράστιας σημασίας αφού όλοι γνωρίζουμε ότι η αρχή είναι το ήμισυ του παντός. Είναι η πρώτη επανένωση στον Παρθενώνα που αποδίδεται από κράτος σε κράτος υποδεικνύοντας έτσι τον δρόμο που μένει να ακολουθηθεί και από αλλού, κυρίως από το Ηνωμένο Βασίλειο, συμβάλλοντας στην αποκατάσταση του μνημείου, συμβόλου του παγκόσμιου πολιτισμού, του Παρθενώνα, στην αποκατάσταση της ιστορίας και της δημοκρατίας», συμπλήρωσε ο Ν. Σταμπολίδης.
«Θεωρώ πολύ σημαντική αυτή τη στιγμή διότι τα πολιτιστικά αγαθά ως συστατικά στοιχεία της ατομικής και συλλογικής έκφρασης αποτελούν μοναδικό αποτύπωμα και αδιαμφισβήτητο στοιχείο της πολιτιστικής και πολιτισμικής ταυτότητας των λαών. Ειδικά οι αρχαιότητες, εκτός του υλικού πολιτιστικού αποτυπώματός τους διαθέτουν και ένα σημαντικότερο άυλο πολιτιστικό φορτίο και για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό να συνυπάρχουν στον τόπο δημιουργίας τους … Είμαι βέβαιος ότι η σημερινή στιγμή αποτελεί έναν σταθμό για τη μεταξύ μας συνεργασία που στο μέλλον θα είναι ακόμα πιο στενή», δήλωσε στα ελληνικά ο Γενικός Διευθυντής των Μουσείων της Ιταλίας, Μάσιμο Οσάνα.
«Έχοντας επιτέλους επανασυνδεθεί με τα υπόλοιπα σπαράγματα από την ίδια πλάκα, την έκτη από την ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα, από όπου και είχε αφαιρεθεί κάτω από περιστάσεις που παραμένουν ακόμα αδιευκρίνιστες και υπό λεπτομερή μελέτη, το θραύσμα αποδεικνύει πλήρως όλη του την αθάνατη ομορφιά… Μικρό θραύσμα θα πει κανείς, αλλά σε αυτό διαβάζει κανείς όλη την πρωτοτυπία και τη σοφία της εφευρετικότητας του Φειδία, την ικανότητά του να αποδίδει στο μάρμαρο την απαλότητα του δέρματος και την ελαφρότητα του υφάσματος -με δυο λόγια, τη φυσικότητα της ύπαρξης», σημείωσε η διευθύντρια του Περιφερειακού Αρχαιολογικού Μουσείου «Αντονίνο Σαλίνας» του Παλέρμο Κατερίνα Γκρέκο, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στο ζήτημα της επιστροφής του θραύσματος.
Χαιρετισμό, μέσω μαγνητοσκοπημένου βίντεο, απεύθυνε επίσης ο Περιφερειακός Σύμβουλος για την Πολιτιστική Κληρονομιά και τη Σικελική Ταυτότητα, Αλμπέρτο Σαμονά, ένας από τους πρωταγωνιστές αυτής της επιστροφής. «Ήταν απερίγραπτη η συγκίνηση που νιώσαμε όταν τον Ιανουάριο, που συνοδεύσαμε το θραύσμα του Παλέρμο στην Αθήνα, είδαμε αυτό που προηγουμένως ήταν ένα μεμονωμένο κομμάτι να ενώνεται με το μητρικό του έργο τέχνης. Το γεγονός ότι η Σικελία θέλησε να ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο εγγράφεται στην οπτική μιας νέας Ευρώπης, αυτής στην οποία πιστεύουμε: μιαν Ευρώπη των λαών, του πολιτισμού και της ταυτότητας που έχει τις ρίζες της στην ιστορία της και στις χιλιετείς της παραδόσεις», δήλωσε ο Α. Σαμονά.
«Είναι χαρά μου να γιορτάζω με τους Έλληνες φίλους και την Περιφέρεια της Σικελίας τη μόνιμη επιστροφή του θραύσματος Fagan στην Αθήνα. Η Ιταλία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή έμπρακτης επιβεβαίωσης της αρχής της επιστροφής των πολιτιστικών αγαθών με σκοπό την αποκατάσταση της ιστορικής πολιτιστικής κληρονομιάς στους τόπους και τους λαούς καταγωγής τους. Σε αυτήν την περίπτωση το πολιτιστικό αγαθό βρισκόταν νόμιμα στην Ιταλία αλλά θελήσαμε να αποστείλουμε ένα δυνατό μήνυμα φιλίας και εγγύτητας στην Ελλάδα», δήλωσε ο υπουργός Πολιτισμού της Ιταλίας, Ντάριο Φραντζεσκίνι, στον χαιρετισμό του, τον οποίο διάβασε ο κ. Σταμπολίδης.
Tο επονομαζόμενο «θραύσμα Fagan», το τμήμα της πλάκας που ανήκει στην ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα και που αναπαριστά το πόδι της Αρτέμιδας, θεάς του κυνηγιού, καθισμένης σε θρόνο, κατέληξε στις αρχές του 19ου αιώνα στα χέρια του ‘Αγγλου προξένου Ρόμπερτ Fagan υπό συνθήκες μη πλήρως κατανοητές. Μετά τον θάνατό του κληροδοτήθηκε στη σύζυγό του, η οποία, εν συνεχεία, το πούλησε, μεταξύ 1818 και 1820, στο Βασιλικό Μουσείο του Πανεπιστημίου του Παλέρμο, σημερινός διάδοχος του οποίου είναι το Περιφερειακό Αρχαιολογικό Μουσείο «Αντονίνο Σαλίνας». Από τον περασμένο Ιανουάριο, το θραύσμα βρίσκεται ήδη στο Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα, όπου κατά τη διάρκεια τελετής, στην οποία παρευρέθηκε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, επανασυνδέθηκε με την αρχική ζωφόρο από την οποία είχε αφαιρεθεί.
Ελένη Μάρκου
ΦΩΤΟ ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ
