Η μετάλλαξη

Του Άντη Ροδίτη*

Έφτασε κοντά μου μια μελέτη του Δρ Κυριάκου Ιωάννου (στην τετραμηνιαία έκδοση λογοτεχνίας και προβληματισμού «ΘΕΜΑΤΑ», τεύχος 32-33, Μάιος-Δεκ. 2019) με τίτλο ΠΡΩΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗΝ «ΑΝΑΣΚΑΦΗ» ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ.

Με βάση το σύνολο του έργου του Κ. Χαραλαμπίδη (ποιήματα, μελέτες, δοκίμια, άρθρα, συνεντεύξεις), γράφει ο Δρ Ιωάννου, «είναι σαφές ότι ο Κ. Χαραλαμπίδης σέβεται και τιμά όχι μόνο τον αγώνα της ΕΟΚΑ 55-59 (αφού υπήρξε κι ο ίδιος ενεργό μέλος της) αλλά και τους “μεγαλομάρτυρές” της. Την ίδια στιγμή», συνεχίζει ο Δρ Ιωάννου, «με ευθύβολη κριτική διάθεση, ο Χαραλαμπίδης δεν διστάζει να εκφράσει την απαρέσκειά του για τις επιβλαβείς παρενέργειες που προκάλεσε ο αγώνας αυτός και, κυρίως, η “μετάλλαξή” του».

H “μετάλλαξη” είναι λέξη, μας πληροφορεί ο Δρ Ιωάννου, που χρησιμοποίησε ο ίδιος ο Χαραλαμπίδης σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για τα 50χρονα της ΕΟΚΑ το 2005.

Θυμούμαι πάντα ένα απλό επεισόδιο, που από μόνο του ανατρέπει το τεράστιο ψέμα και αποκαλύπτει την ανατριχιαστική, αφτιασίδωτη  αλήθεια για το Ποιος με τη συμπεριφορά του μετάλλαξε τον αγώνα ώστε να έχουμε σήμερα τα παρόντα αποτελέσματα, ακόμα κι αυτό το ελάχιστο, τής παρούσας «λογοτεχνικής» εκτροπής.

Μου αφηγείται (προ κάποιου χρόνου) η εκ Πάφου φιλόλογος και λογοτέχνιδα κυρία Αγγελική Σμυρλή. (Αν η ίδια επιθυμεί να το διαψεύσει είμαι πρόθυμος να δεχτώ την όποια νομική επίπτωση):
          «Έτυχε, τις μέρες πριν τους εορτασμούς για τα αποτελέσματα των Συμφωνιών της Ζυρίχης το 1959, να ταξιδεύω αεροπορικώς από την Αθήνα για την Κύπρο, ως τελειόφοιτη της φιλολογίας. Στο ίδιο αεροπλάνο ταξίδευε και γνωστή μου τελειόφοιτη της θεολογίας, πρώτη ξαδέλφη του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Στην κουβέντα απάνω, της είπα αυτό που πιστεύαμε όλοι τότε οι ενωτικοί, το οποίο και διέδιδαν οι πολύ πιστοί οπαδοί του Μακαρίου, ότι τι να κάνουμε, δεχόμαστε τη Ζυρίχη σαν ένα σταθμό, ένα μεταβατικό στάδιο προς την Ένωση! (Πέντε χρόνια μετά -1.3.1964- θα το έγραφε ο ίδιος ο Μακάριος στον Παπανδρέου: «Ουδ’ επί στιγμήν επίστευσα ότι αι Συμφωνίαι θα απετέλουν μόνιμον καθεστώς», και: «Σκοπός μας, κύριε Πρόεδρε, είναι η κατάλυσις των Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου, δια να δύναται ο ελληνικός κυπριακός λαός, εν συνεννοήσει μετά της μητρός πατρίδος, να καθορίση το μέλλον του». Όμως το 1959 η απάντηση της εξαδέλφης του Αρχιεπισκόπου ήταν άλλη (στη διάλεκτο): “Μα είσαι πελλή κόρη; Μα δεν τους είδες τους Καλαμαράδες ζώντας τόσο χρόνια στην Αθήνα, κι ακόμα θέλεις Ένωσιν μαζίν τους;” Έμεινα ξερή. Όντας του στενού, συγγενικού κύκλου τού Αρχιεπισκόπου, αυτά πρέπει να τ’ άκουγε από το στόμα τού ιδίου και των άλλων τού άμεσου περίγυρού του».

Την 1η Μαρτίου 1959 ο Μακάριος εκφώνησε στη Λευκωσία, ενώπιον του μισού περίπου πληθυσμού της Κύπρου, στην πλατεία Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, μπροστά στην Αρχιεπισκοπή, τον περίφημό του περί «νενικήκαμεν» λόγο, όπου εξέθεσε ένα άλλο, αβάσιμα, «τρελό» ή σκόπιμα παραπλανητικό όραμά του για την Κύπρο· ότι θα τη μετέτρεπε σε γέφυρα σύζευξης και συνεννόησης Ανατολής και Δύσης, Κομμουνισμού και Καπιταλισμού.

Λίγους μήνες μετά εξελέγη Πρόεδρος και συνέχισε να μιλά, μέχρι και τον Μάιο του 1974, πότε κατά αραιά  διαστήματα και πότε «καπάλι» για τον απαράγραπτο, εθνικό στόχο της Ένωσης Κύπρου-Ελλάδος.

Παράλληλα διέδιδε πως τον πίεσαν να υπογράψει τη Ζυρίχη τη στιγμή που είχε επισήμως δηλώσει «κατηγορηματικώς» (20.5.1959) ότι «ουδεμία δύναμις εν τω κόσμω ήτο δυνατόν να με εξαναγκάση να υπογράψω εάν επίστευα ότι αυτό ήτο αντίθετο προς το συμφέρον του Κυπριακού λαού».

Το 1963 αποφάσισε ενάντια στις συμβουλές της Ελλάδας αλλά με τη συναίνεση των Άγγλων να υποβάλει τα διαβόητα 13 σημεία αλλαγής τού Συντάγματος, με αποτέλεσμα όσα ακολούθησαν.

Ακόμα κι αν δεχόταν κανείς τις διαδόσεις που ο ίδιος άφηνε να διαρρέουν (και τις καλλιεργούσε το ΑΚΕΛ και άλλοι) ότι «εξηναγάσθη» να υπογράψει τη Ζυρίχη από τους «προδότες» της Ελλάδας, το 1964 δεν είχε καμιά δικαιολογία να μη συνεργάζεται με τον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου για την επίτευξη του κοινού σκοπού που είχαν μαζί συμφωνήσει, την Ένωση. Είναι ιστορική (για τους τίμιους ιστορικούς) η επιστολή τού Παπανδρέου της 25ης Φεβρουαρίου 1964 με την οποία καλούσε τον Μακάριο σε τάξη, του εφιστούσε την προσοχή στο γεγονός ότι δεν ήταν δυνατό ο πρωθυπουργός της Ελλάδος να μαθαίνει τις αποφάσεις του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας από τον διεθνή τύπο. Τίποτε ο Μακάριος. Απαντούσε με επιστολές συμμόρφωσης και συναίνεσης αλλά εξακολουθούσε να κάνει του κεφαλιού του.

Μια από τις πιο εγκληματικές του πράξεις ή σκόπιμες παραλήψεις ήταν όταν δεν κούνησε το δαχτυλάκι του ν’ ανακόψει τη συκοφαντία, τη διαβολή, τον διασυρμό της ίδιας της Ελλάδας και της Ένωσης στην περίοδο 64-67, που έφτανε μέχρι και σε ξυλοδαρμούς φαντάρων της Μεραρχίας, στις οποίες πρωτοστατούσαν νεαροί, θύματα της ακελικής προπαγάνδας. Η αήθης συμπεριφορά του τον έφερε στο σημείο να συγκαλεί τους Έλληνες αξιωματικούς της Ε.Φ. και της Μεραρχίας και να ισχυρίζεται ενώπιόν τους ότι ήταν «ενωτικότερος όλων» και παράλληλα να τους λέει ότι δεν ήταν υπάλληλος της Κυβέρνησής τους! (Έκθεση Γ. Ε. Ε. Φ. 18.10.1964 προς την Κυβέρνηση της Ελλάδος).

Ο άνθρωπος που ανέλαβε να φέρει εις πέρας τον αγώνα των Κυπρίων, αντί να ονειρεύεται τη μέρα που θα γινόταν εντολοδόχος της Ελλάδος, δεν έχανε ευκαιρία να υπονομεύει κάθε ελληνική κυβέρνηση και να υπερηφανεύεται ότι είχε ήδη επιζήσει 13 ελληνικών κυβερνήσεων και δεν φοβόταν ακόμα μία (6 Ιουλίου 1971).

Όταν στις 20 Αυγούστου 1964 με κοινή απόφασή τους η Ελληνική Κυβέρνηση, η Αξιωματική Αντιπολίτευση (Παναγιώτης Κανελλόπουλος), ο Βασιλιάς, τού πρότειναν να συμπράξει για την άμεση άνευ εδαφικών παραχωρήσεων στην Τουρκία Ένωση Κύπρου-Ελλάδος (ως αποτέλεσμα των συνομιλιών στη Γενεύη), συνεπέστατος με την ασυνεπή και απαράδεκτη συμπεριφορά του, ζήτησε να γίνει… Αντιβασιλεύς για να δεχτεί! Αργότερα δήλωνε στον Κρανιδιώτη («Ανοχύρωτη Πολιτεία», 1ος τόμος, σ.228) ότι απέρριψε την πρόταση γιατί επρόκειτο για συνωμοσία Ελλάδας-ΗΠΑ να… διχοτομήσουν την Κύπρο! Κατηγορούσε, δηλαδή, τον Γεώργιο Παπανδρέου ως προδότη!

Αυτά τα ελάχιστα, τα πολύ περιεκτικά, τα υπό τύπο επικεφαλίδων, παραλείποντας ένα σωρό άλλα, για να φτάσουμε στην «απαρέσκεια» του Κ. Χαραλαμπίδη για τη «μετάλλαξή» τού Αγώνα, που επέφερε «επιβλαβείς παρενέργειες» και «οδήγησε σ’ εμφύλιο σπαραγμό και ακαλαίσθητες παλινωδίες»!

Μετά από τόσα που γνωρίζουμε πια, πώς είναι δυνατό να μην ξέρουμε ΠΟΙΟΥ οι παλινωδίες οδήγησαν τον αγώνα σε μετάλλαξη, σε εμφύλιο σπαραγμό και στο σημερινό τραγικό, άκρως επικίνδυνο για την ελληνική επιβίωση της Κύπρο, αδιέξοδο; Πώς είναι δυνατό να μιλούμε για τον Αγώνα που «οδηγήθηκε» (μόνος του!) στη μετάλλαξη και την καταστροφή χωρίς να διακρίνουμε τον πρώτο υπαίτιο, τον επικεφαλής οδηγό;

Πόσο τίμιο μπορεί να είναι να προσπαθούμε ακόμα και σήμερα (μάταια βέβαια) να παραπλανήσουμε την Ιστορία ως προς το Ποιος έσυρε δια των πράξεων και παραλείψεών του σε «μετάλλαξη» τον αγώνα και μας οδήγησε -έχοντας πάντα τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο- όχι μόνο σ’ «εμφύλιο σπαραγμό» αλλά και στον άμεσο κίνδυνο εξαφάνισής μας από την ίδια την αρχέγονη ελληνορωμέικη και χριστιανική μας πατρίδα;

Όταν έχουμε φτάσει στο σημείο οι αναγνωρισμένοι ως οι κάλλιστοι των ποιητών μας να κλείνουν σκόπιμα τα μάτια μπροστά στην αλήθεια που βοά, ο κίνδυνος της εξαφάνισής μας δεν είναι πια απλώς «κίνδυνος» αλλά έχει ήδη μπει στην πράξη.

*Ο Άντης Ροδίτης  είναι βραβευμένος συγγραφέας./  Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους