Η κληρονομιά του Φρανσουά Μιτεράν δυναμίτισε τα μεγάλα κόμματα
Πώς, μέσα σε σαράντα χρόνια, η δυναμική της νίκης έδωσε τη θέση της στον φαύλο κύκλο των αποτυχιών;
Της Françoise Fressoz (*)
Ορισμένες επέτειοι πέφτουν πιο άσχημα από άλλες. Η επέτειος της 10ης Μαϊου 1981 και της νίκης του Φρανσουά Μιτεράν στη Γαλλία παραπέμπει μοιραία στη σημερινή κατάσταση της Αριστεράς που – όπως επισήμανε ο Ζαν-Κριστόφ Καμπαντελίς – είναι «διχασμένη και χωρίς ιδέες».
«Η πρόθεση ψήφου για την Αριστερά είναι σήμερα η μικρότερη των τελευταίων πενήντα ετών», επισημαίνει ο πρώην πρώτος γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος σε άρθρο του στο Journal du dimanche. «Ο Ζαν-Λικ Μελανσόν αντιλαμβάνεται την ενότητα μόνο με προϋπόθεση τη ριζοσπαστικότητά του. Οι οικολόγοι έχουν έμμονη ιδέα να ξεπεράσουν τους σοσιαλιστές, που υποστηρίζουν απρόθυμα την Αν Ινταλγκό. Η Αριστερά σχεδιάζει να έχει μια συμβολική παρουσία στις προεδρικές εκλογές και αρνείται να προβεί σε μια συμφωνία για τις βουλευτικές εκλογές, κάτι που θα οδηγήσει στην περιθωριοποίησή της».
Πώς, μέσα σε σαράντα χρόνια, η δυναμική της νίκης έδωσε τη θέση της στον φαύλο κύκλο των αποτυχιών; Γιατί οι πολλαπλές προειδοποιήσεις που απευθύνθηκαν όλο αυτό το διάστημα δεν οδήγησαν σε αλλαγή πορείας; Στο κέντρο του δράματος, η παρακμή του Σοσιαλιστικού Κόμματος υπήρξε μακρά, εμπλέκοντας όλους εκείνους που ήθελαν να ενσαρκώσουν το μιτερανικό όραμα: τον Λιονέλ Ζοσπέν, τον Λοράν Φαμπιούς, τη Σεγκολέν Ρουαγιάλ, τον Φρανσουά Ολάντ, αλλά και τον Μελανσόν.
O Μιτεράν (α) και δίπλα του ο Α. Παπανδρέου
Mήπως η ίδια η κληρονομιά που δέχθηκαν έκανε την αποστολή τους αδύνατη;
21 Aπριλίου 2002. Ο Λιονέλ Ζοσπέν αποκλείεται από τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, αφού έρχεται τρίτος μετά τον Ζακ Σιράκ και τον Ζαν-Μαρί Λεπέν. Η «πληθυντική Αριστερά» είχε την εντύπωση ότι είχε κυβερνήσει καλά, αλλά την παραμονή των εκλογών είχε εμπλακεί σε ζητήματα ασφαλείας που την είχαν απομακρύνει από τα λαϊκά στρώματα. Θα είναι το πρώτο πλήγμα. Θα ακολουθήσουν κι άλλα.
Φθινόπωρο του 2004. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα διχάζεται για τη συνταγματική συνθήκη της Ευρώπης, που θα τεθεί σε δημοψήφισμα μερικούς μήνες αργότερα. Δεν διαφωνεί μόνο η αριστερή πτέρυγα του κόμματος με τους υπόλοιπους, διαφωνεί και ο Φαμπιούς με τον Ολάντ. Ο δεύτερος υποστηρίζει το ΝΑΙ και κερδίζει το εσωτερικό δημοψήφισμα. Ο πρώτος υποστηρίζει το ΟΧΙ και δικαιώνεται με το εθνικό αποτέλεσμα του Μαϊου του 2005. Ο διχασμός αυτός είναι δηλητηριώδης για το κόμμα.
Φθινόπωρο του 2005. Η απογείωση της Σεγκολέν Ρουαγιάλ στις δημοσκοπήσεις προβληματίζει το κόμμα. Στα μάτια των «ελεφάντων», η πρόεδρος της περιφέρειας Πουατού-Σαράντ είναι αιρετική. Εφτασε να πλέξει το εγκώμιο ακόμη και του τότε πρωθυπουργού της Βρετανίας Τόνι Μπλερ, επειδή το πρόγραμμά του για την απασχόληση συνδύαζε ελαστικότητα και ασφάλεια! Τελικά η Ρουαγιάλ θα κερδίσει τις προκριματικές εκλογές, αλλά η υποψηφιότητά της θα αποτύχει.
Νοέμβριος του 2008. Ο Ζαν-Λικ Μελανσόν αποχωρεί από το PS, καλώντας σε συσπείρωση τις «δυνάμεις της Αριστεράς» ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών του 2009. Η αποχώρησή του σηματοδοτεί το τέλος της μιτερανικής σύνθεσης και της προσπάθειας να υπάρχει στα αριστερά του κόμματος μια δύναμη ανάλογη με εκείνη που ενσάρκωνε παλιότερα το Κομμουνιστικό Κόμμα.
Δεκέμβριος του 2016. Υστερα από μια πενταετία αντιπαραθέσεων, ο Φρανσουά Ολάντ «προδίδεται» από τον πρώην σύμβουλό του Εμανουέλ Μακρόν και αρνείται να θέσει υποψηφιότητα.
Αν δούμε συνολικά αυτά τα πέντε καταστροφικά επεισόδια, καταλαβαίνουμε ότι η ευρωπαϊκή ενοποίηση έδρασε κονιορτοποιητικά για την Αριστερά. Το ζήτημα αυτό αποτελεί μια σοβαρή συνιστώσα της μιτερανικής κληρονομιάς. Τον Μάρτιο του 1983, ύστερα από μια νέα επίθεση κατά του φράγκου, ο τότε πρόεδρος είχε αποφασίσει την παραμονή της χώρας στο ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα. Και τον Ιανουάριο του 1990, για να αντικρούσει τη γερμανική ισχύ, είχε προωθήσει το κοινό νόμισμα.
Αυτή η διπλή επιλογή ενέταξε τη Γαλλία σε μια φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση με την οποία η Αριστερά ήταν αντίθετη. Ο Μιτεράν είχε καταλάβει βέβαια ότι η εθνική οχύρωση θα ήταν ακόμη πιο καταστροφική για την αγοραστική δύναμη και την απασχόληση. Η εξήγηση που είχε δώσει όμως δεν ήταν αυτή, αλλά ότι το γαλλικό μοντέλο θα ευημερούσε στην ευρωπαϊκή περιπέτεια. Η διάψευση αυτής της ψευδαίσθησης έφερε διαδοχικές ήττες – και στο τέλος τη διάλυση της Αριστεράς.
Μια ακόμη πιο ευρεία ματιά σε αυτή την περίοδο δείχνει ότι το ευρωπαϊκό θέμα έδρασε υπονομευτικά και για τη Δεξιά. Με κάποια καθυστέρηση, η τελευταία ζει κι αυτή μια διαδικασία αποσύνθεσης. Η μιτερανική κληρονομιά δυναμίτισε λοιπόν και τα δύο άλλοτε μεγάλα κόμματα. Η ευρωπαϊκή περιπέτεια, αντιθέτως, όχι μόνο συνεχίζεται, αλλά αναγκάζει τη Μαρίν Λεπέν να αποκηρύξει την επιστροφή στο φράγκο.
(*) Η Françoise Fressoz είναι αρθρογράφος της Monde/ ΠΗΓΗ: ΑΠΕ- ΜΠΕ/ Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συντακτών τους
