Η κατάθλιψη πιθανότατα δεν προκαλείται από χημική ανισορροπία στον εγκέφαλο
Μια νέα μελέτη αμφισβητεί αυτό που μας λένε εδώ και τρεις δεκαετίες, ότι η κατάθλιψη προκαλείται από την ανισορροπία μιας χημικής ουσίας του εγκεφάλου που ονομάζεται σεροτονίνη. Οι δύο ερευνητές που υπογράφουν τη μελέτη εξηγούν.
Αν και εισήχθη για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1960The Biochemistry of Affective Disorders | Cambridge University Press, η θεωρία της σεροτονίνης άρχισε να προωθείται ευρέως από τη φαρμακοβιομηχανία τη δεκαετία του 1990 σε συνδυασμό με τις προσπάθειές της να διαθέσει στην αγορά μια νέα σειρά αντικαταθλιπτικών, γνωστών ως εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνηςΕκλεκτικός αναστολέας επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI). Η ιδέα υποστηρίχθηκε επίσης από επίσημους φορείς όπως η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση, η οποία εξακολουθεί να λέει στο κοινόWhat Is Depression? | Psychiatry ότι «μεταβολές σε ορισμένες χημικές ουσίες στον εγκέφαλο μπορεί να συμβάλουν στην εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης».
Αμέτρητοι γιατροί έχουν επαναλάβει το μήνυμα σε όλο τον κόσμο, στα ιδιωτικά τους ιατρεία και στα μέσα ενημέρωσης. Ο κόσμος δέχτηκε αυτό που του είπαν. Και πολλοί άρχισαν να παίρνουν αντικαταθλιπτικά επειδή πίστευαν ότι είχαν κάτι λάθος στον εγκέφαλό τους που απαιτούσε ένα αντικαταθλιπτικό για να διορθωθεί. Κατά την περίοδο αυτού του μάρκετινγκ, η χρήση αντικαταθλιπτικών αυξήθηκε δραματικά, και τώρα για παράδειγμα στην Αγγλία συνταγογραφούνται σε έναν στους έξι ενήλικεςMedicines associated with dependence or withdrawal: a mixed-methods public health review and national database study in England | Τhe Lancet.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα, ορισμένοι ακαδημαϊκοίSerotonin and Depression: A Disconnect between the Advertisements and the Scientific Literature | Plos Medicine, συμπεριλαμβανομένων κορυφαίων ψυχιάτρωPsychiatry’s New Brain-Mind and the Legend of the “Chemical Imbalance” | Psychiatric Timesν, τόνιζαν ότι δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που υποστηρίζουν τη θεωρία ότι η κατάθλιψη είναι αποτέλεσμα της ασυνήθιστα χαμηλής ή ανενεργής σεροτονίνης. Κάποιοι συνεχίζουν να το τονίζουνHow do antidepressants work? New perspectives for refining future treatment approaches |. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, δεν έχει υπάρξει συνολική ανασκόπηση των ερευνών σχετικά με τη σεροτονίνη και την κατάθλιψη που να επιτρέπει ασφαλή συμπεράσματα είτε προς τη μία είτε προς την άλλη κατεύθυνση..
Εκ πρώτης όψεως, το γεγονός ότι τα αντικαταθλιπτικά τύπου SSRI δρουν στο σύστημα της σεροτονίνης φαίνεται να υποστηρίζει τη θεωρία ότι η σεροτονίνη ευθύνεται για την κατάθλιψη. Οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) αυξάνουν προσωρινά τη διαθεσιμότητα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η κατάθλιψη προκαλείται από το αντίθετο αυτής της επίδρασης.
Υπάρχουν και άλλες εξηγήσεις για τις επιδράσεις των αντικαταθλιπτικών. Στην πραγματικότητα, ο κλινικές δοκιμές δείχνουν ότι τα αντικαταθλιπτικά μόλις και μετά βίας ξεχωρίζουν από ένα placeboShould antidepressants be used for major depressive disorder? | ΒMJ Journals (εικονικό χάπι) όσον αφορά τη θεραπεία της κατάθλιψης. Επίσης, τα αντικαταθλιπτικά φαίνεται να προκαλούν μια γενικευμένη συναισθηματική αποχαύνωσηSSRI-Induced Indifference | NIH που μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση μας, αν και δεν γνωρίζουμε πώς παράγεται αυτή η επίδραση ή πολλά γι’ αυτήν.
Από τη δεκαετία του 1990 έχει διεξαχθεί εκτεταμένη έρευνα για το σύστημα της σεροτονίνης, αλλά αυτή η έρευνα δεν είχε συγκεντρωθεί συστηματικά. Εμείς πραγματοποιήσαμε μια καθολική ανασκόπησηThe serotonin theory of depression: a systematic umbrella review of the evidence | Molecular Psychiatry που περιελάμβανε τον συστηματικό εντοπισμό και τη συγκέντρωση των υφιστάμενων επισκοπήσεων των στοιχείων από κάθε έναν από τους κύριους τομείς έρευνας σχετικά με τη σεροτονίνη και την κατάθλιψη. Παρόλο που στο παρελθόν έχουν γίνει συστηματικές επισκοπήσεις των επιμέρους τομέων, καμία δεν έχει συνδυάσει τα στοιχεία από όλους τους διαφορετικούς τομείς που ακολουθούν αυτή την προσέγγιση.
Ένας τομέας που συμπεριλάβαμε ήταν η έρευνα που συνέκρινε τα επίπεδα της σεροτονίνης και των προϊόντων διάσπασής της στο αίμα ή στο εγκεφαλικό υγρό. Γενικά, η έρευνα αυτή δεν κατέδειξε διαφορά μεταξύ των ατόμων με κατάθλιψη και εκείνων χωρίς κατάθλιψη.
Ένας άλλος τομέας της έρευνας έχει επικεντρωθεί στους υποδοχείς σεροτονίνης5-HT receptor, οι οποίοι είναι πρωτεΐνες στα άκρα των νεύρων με τους οποίους συνδέεται η σεροτονίνη και οι οποίοι μπορούν να μεταδώσουν ή να αναστείλουν τις επιδράσεις της σεροτονίνης. Οι έρευνες σχετικά με τον πιο συχνά ερευνώμενο υποδοχέα σεροτονίνης έδειξαν είτε ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των ατόμων με κατάθλιψη και των ατόμων χωρίς κατάθλιψη, είτε ότι η δραστηριότητα της σεροτονίνης ήταν στην πραγματικότητα αυξημένη στα άτομα με κατάθλιψη – το αντίθετο από ό,τι προβλέπει η θεωρία της σεροτονίνης.
Η έρευνα σχετικά με τον «μεταφορέα» σεροτονίνηςSerotonin transporter, δηλαδή την πρωτεΐνη που συμβάλλει στον τερματισμό της επίδρασης της σεροτονίνης (αυτή είναι η πρωτεΐνη στην οποία δρουν οι SSRI), έδειξε επίσης ότι, αν μη τι άλλο, υπήρχε αυξημένη δραστηριότητα σεροτονίνης σε άτομα με κατάθλιψη. Ωστόσο, τα ευρήματα αυτά μπορεί να εξηγούνται από το γεγονός ότι πολλοί συμμετέχοντες στις μελέτες αυτές χρησιμοποιούσαν ή είχαν χρησιμοποιήσει αντικαταθλιπτικά.
Εξετάσαμε επίσης έρευνες που διερεύνησαν αν μπορεί να προκληθεί κατάθλιψη σε εθελοντές με τεχνητή μείωση των επιπέδων σεροτονίνηςAcute tryptophan depletion in humans: a review of theoretical, practical and ethical aspects | ΝCBI. Δύο συστηματικές ανασκοπήσεις από το 2006Neuroimaging and electrophysiological studies of the effects of acute tryptophan depletion: a systematic review of the literature και το 2007Mood is indirectly related to serotonin, norepinephrine and dopamine levels in humans: a meta-analysis of monoamine depletion studies και ένα δείγμα των δέκα πιο πρόσφατων μελετών (τη στιγμή που διεξήχθη η παρούσα έρευνα) διαπίστωσαν ότι η μείωση της σεροτονίνης δεν προκάλεσε κατάθλιψη σε εκατοντάδες υγιείς εθελοντές. Μία από τις ανασκοπήσειςMood is indirectly related to serotonin, norepinephrine and dopamine levels in humans: a meta-analysis of monoamine depletion studies έδειξε πολύ αδύναμες ενδείξεις επίδρασης σε μια μικρή υποομάδα ατόμων με οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης, αλλά αυτό αφορούσε μόνο 75 άτομα
Πολύ μεγάλες μελέτες που αφορούσαν δεκάδες χιλιάδες ασθενείς εξέτασαν τη γονιδιακή παραλλαγή, συμπεριλαμβανομένου του γονιδίου που έχει τις οδηγίες για την κατασκευή του «μεταφορέα» σεροτονίνηςSerotonin transporter. Δεν διαπίστωσαν καμία διαφορά στη συχνότητα των ποικιλιών αυτού του γονιδίου μεταξύ των ατόμων με κατάθλιψη και των υγιών ατόμων.
Αν και μια πρώιμη διάσημη μελέτηInfluence of life stress on depression: moderation by a polymorphism in the 5-HTT gene διαπίστωσε σχέση μεταξύ του γονιδίου του μεταφορέα σεροτονίνης και στρεσογόνων γεγονότων της ζωής, μεγαλύτερες και πιο ολοκληρωμένες μελέτες δείχνουν ότι δεν υπάρχει τέτοια σχέση. Τα στρεσογόνα γεγονότα της ζωής από μόνα τους, ωστόσο, άσκησαν ισχυρή επίδραση στον κίνδυνο να αναπτύξουν στο μέλλον κατάθλιψη τα άτομα που τα έζησαν.
Ορισμένες από τις μελέτες της επισκόπησής μας που περιλάμβαναν άτομα που έπαιρναν ή είχαν πάρει στο παρελθόν αντικαταθλιπτικά έδειξαν ενδείξεις ότι τα αντικαταθλιπτικά μπορεί στην πραγματικότητα να μειώνουν τη συγκέντρωση ή τη δραστηριότητα της σεροτονίνης.
Η θεωρία της σεροτονίνης υπήρξε μια από τις πιο επιδραστικές και εκτενώς ερευνημένες βιολογικές θεωρίες για την προέλευση της κατάθλιψης. Η μελέτη μας δείχνει ότι η θεωρία αυτή δεν υποστηρίζεται από επιστημονικά στοιχεία. Θέτει επίσης υπό αμφισβήτηση τη βάση για τη χρήση αντικαταθλιπτικών.
Τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά που χρησιμοποιούνται σήμερα θεωρείται ότι δρουν μέσω των επιδράσεών τους στη σεροτονίνη. Ορισμένα επηρεάζουν επίσης τη χημική ουσία του εγκεφάλου νοραδρεναλίνηΝορεπινεφρίνη. Όμως οι ειδικοί συμφωνούν ότι τα στοιχεία για τη συμμετοχή της νοραδρεναλίνης στην κατάθλιψη είναι ασθενέστεραNeuroendocrine and Neurochemical Processes in Depression | Psychopathology Review από εκείνα για τη σεροτονίνη.
Δεν υπάρχει άλλος αναγνωρισμένος φαρμακολογικός μηχανισμός για το πώς τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να επηρεάζουν την κατάθλιψη. Εάν τα αντικαταθλιπτικά δρουν ως placebo ή με την αναισθητοποίηση των συναισθημάτων, τότε δεν είναι σαφές ότι κάνουν περισσότερο καλό από ό,τι κακό.
Αν και μπορεί να φαίνεται ότι η αποδοχή της κατάθλιψης ως βιολογικής διαταραχής θα μείωνε το στίγμα, στην πραγματικότητα, έρευνεςBrains, genes and chemical imbalances – how explanations of mental illness affect stigma | The Conversation έχει δείξει το αντίθετο, καθώς και ότι οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι η κατάθλιψη τους οφείλεται σε χημική ανισορροπία είναι πιο απαισιόδοξοιEffects of a chemical imbalance causal explanation on individuals’ perceptions of their depressive symptoms | ScienceDirect για τις πιθανότητες ανάρρωσής τους.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι άνθρωποι ότι η ιδέα ότι η κατάθλιψη οφείλεται σε μια «χημική ανισορροπία» είναι υποθετική. Και δεν καταλαβαίνουμε τι κάνουν στον εγκέφαλο η προσωρινή αύξηση της σεροτονίνης ή άλλες βιοχημικές αλλαγές που δημιουργούνται από τα αντικαταθλιπτικά. Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι είναι αδύνατο να πούμε ότι η λήψη αντικαταθλιπτικών SSRI αξίζει τον κόπο ή ακόμη και ότι είναι απολύτως ασφαλής.
Εάν παίρνετε αντικαταθλιπτικά, είναι πολύ σημαντικό να μην τα σταματήσετε χωρίς να μιλήσετε πρώτα με τον γιατρό σας. Αλλά σίγουρα όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται όλες αυτές τις πληροφορίες για να λάβουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με το αν θα πάρουν ή όχι αυτά τα φάρμακα.
H έρευνα της Tζοάνα ΜονκριέφΤο πλήρες βιογραφικό της αποτελείται από ανάλυση όλων των πτυχών της ψυχιατρικής φαρμακευτικής θεραπείας, συμπεριλαμβανομένων των υποκειμενικών εμπειριών, της ιστορίας της φαρμακευτικής θεραπείας, της κριτικής των στοιχείων για τις φαρμακευτικές θεραπείες, των θεωρητικών προοπτικών της ψυχιατρικής φαρμακευτικής θεραπείας και των πολιτικών πτυχών της φαρμακευτικής θεραπείας, συμπεριλαμβανομένων εργασιών σχετικά με την επιρροή της φαρμακευτικής βιομηχανίας. Ενδιαφέρεται επίσης για τη φύση και τη λειτουργία της διάγνωσης στη σύγχρονη ψυχιατρική πρακτική, καθώς και για την ιστορία, την πολιτική και τη φιλοσοφία της ψυχιατρικής γενικότερα.
Ο Μάρκ ΧόροβιτςTo πλήρες βιογραφικό του είναι εκπαιδευόμενος ψυχίατρος και κλινικός ερευνητής ψυχιατρικής στο University College London και το North East London NHS Foundation Trust (NELFT). Έκανε διδακτορικό στη νευροβιολογία της κατάθλιψης και τη δράση των αντικαταθλιπτικών στο Ινστιτούτο Ψυχιατρικής, Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης του King’s College του Λονδίνου. Συνυπογράφει τις πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες του Βασιλικού Κολλεγίου Ψυχιατρικής για τη «Διακοπή των αντικαταθλιπτικών» και η εργασία του προκάλεσε ενημέρωση στις πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες του NICE για την ασφαλή διακοπή των ψυχιατρικών φαρμάκων. Έχει κάνει αρκετές δημοσιεύσεις στα The Lancet Psychiatry, JAMA Psychiatry και Schizophrenia Bulletin.
Το άρθρο τους δημοσιεύτηκεDepression is probably not caused by a chemical imbalance in the brain – new study | The Conversation στις 21 Ιουλίου στο The Conversation και αναδημοσιεύεται στο insidestory.gr με άδεια Creative CommonsAttribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
ΠΗΓΗ: insidestory.gr
