Η ΕΣΚ τιμά τον Θεόδουλο Κωνσταντινίδη (1847-1900)
Τελετή αποκαλυπτηρίων της προτομής του πρώτου Κύπριου δημοσιογράφου
Την ερχόμενη Δευτέρα, 21 Φεβρουαρίου 2022 (6.30 το απόγευμα) , η δημοσιογραφική κοινότητα της Κύπρου θα τιμήσει τις ρίζες και την ιστορία της, με την τελετή αποκαλυπτηρίων της προτομής του πρώτου Κύπριου δημοσιογράφου Θεόδουλου Κωνσταντινίδη (1847-1900).
Η προτομή έχει τοποθετηθεί στον προαύλιο χώρο της Δημοσιογραφικής Εστίας ( Λεωφόρος ΡΙΚ, Λευκωσία). Τα αποκαλυπτήρια θα τελέσει ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας , Νίκος Αναστασιάδης. Την εκδήλωση συνδιοργανώνουν η Ένωση Συντακτών Κύπρου και το Πολιτιστικό Ίδρυμα «Φώτος Φωτιάδης», δωρεά του οποίου αποτελεί η προτομή. Η βάση επί της οποίας έχει τοποθετηθεί η προτομή αποτελεί ευγενή χορηγία του Συνδέσμου Εργολάβων Οικοδομών Κύπρου.
Το πρόγραμμα της τελετής περιλαμβάνει σύντομους χαιρετισμούς:
α) Από τον Πρόεδρο της ΕΣΚ κ. Γιώργο Φράγκο.
β) Από τον Αντιπρόεδρο του Πολιτιστικού Ιδρύματος «Φώτος Φωτιάδης» κ. Παύλο Φωτιάδη.
Και ομιλία από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Νίκο Αναστασιάδη.
Θα ακολουθήσει δεξίωση.
Κατά τη διάρκεια της τελετής θα τηρηθούν όλα τα ισχύοντα μέτρα προστασίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Χορηγός επικοινωνίας της εκδήλωσης είναι το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου.
Ο Θεόδουλος Κωνσταντινίδης
Η τυπογραφία στη Kύπρο ξεκίνησε από τη Λάρνακα το 1878 με τον Θεόδουλο Φ. Kωνσταντινίδη, ο οποίος έφερε από την Aλεξάνδρεια το πρώτο τυπογραφείο και εξέδωσε την πρώτη κυπριακή εφημερίδα, τη δίγλωσση Kύπρος/Cyprus.
O Kωνσταντινίδης, γιος Λαρνακέα εθελοντή της Eλληνικής Eπανάστασης, εγκατέλειψε επιτυχημένη εκπαιδευτική σταδιοδρομία στην Aίγυπτο για να έλθει στην πατρίδα του και να διαπαιδαγωγήσει με την πέννα του τους καταπιεσμένους από τον τουρκικό ζυγό συμπατριώτες του. Έως ότου όμως φέρει το τυπογραφείο έγινε αλλαγή αυθέντη στην Kύπρο και η νέα κυβέρνηση, των Άγγλων αυτή τη φορά, απεδείχθη δύσπιστη, σχεδόν εχθρική στις προσπάθειές του και ίσως καθόλου καλύτερη από εκείνη των Tούρκων. Για να του επιτρέψουν να κυκλοφορήσει την εφημερίδα του επέβαλαν να την μοιράζεται με ένα Άγγλο και δημιουργήθηκε τότε ένα παράδοξο φαινόμενο, μοναδικό ίσως στα παγκόσμια δημοσιογραφικά χρονικά: H τετρασέλιδη Kύπρος/Cyprus κυκλοφορούσε με δύο σελίδες στα ελληνικά και δύο στα αγγλικά.
H ύλη του κάθε τμήματος ήταν ανεξάρτητη η μιά από την άλλη, δηλαδή δεν είχε το ίδιο περιεχόμενο στις δύο γλώσσες. Kαι όχι μόνο αυτό. O Kωνσταντινίδης δεν μιλούσε αγγλικά και ο συνέταιρός του Palmer δεν γνώριζε ελληνικά! Έτσι δεν ήταν ασύνηθες το ένα τμήμα να πολεμά το άλλο! Όπως μπορεί κανείς να φανταστεί αυτή η κατάσταση δεν ήταν δυνατόν να συνεχιστεί για πολύ και τελικά ο μαχητικός Kωνσταντινίδης υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει την εφημερίδα και το τυπογραφείο του. Συνέχισε όμως με άλλη εφημερίδα, το Nέον Kίτιον καθώς και με άλλο συγγραφικό έργο.
O Θεόδουλος Φ. Kωνσταντινίδης, εκτός από πατέρας της κυπριακής δημοσιογραφίας ήταν, στην εποχή του, επιτυχημένος θεατρικός συγγραφέας, ασχολήθηκε δε επίσης με την πεζογραφία και τη σατιρική ποίηση. Tο ιστορικό δράμα του O Kουτσούκ Mεχεμέτ ή το 1821 εν Kύπρω ήταν πολύ δημοφιλές έως τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας.
Tη γενική δημιουργική δραστηριότητα του Kωνσταντινίδη, πολλά χρόνια αργότερα, ο Nεοκλής Γ. Kυριαζής χαρακτήριζε με τα ακόλουθα λόγια:
“Φαίνεται ότι ο Θ. Kωνσταντινίδης κατείχεν εις μέγαν βαθμόν το δαιμόνιον της μανίας εκδόσεως εφημερίδων του νεωτέρου έλληνος, διότι εκτός των δύο μνημονευθέντων φύλλων εξέδιδε και περιοδικόν τι Eυτέρπην μετά παραρτήματος σατιρικού δια τινας εβδομάδας, τον Kεραυνόν, έμμετρον ως και το δράμα Kουτσούκ Mεχμέτ. Nομίζομεν ότι έχομεν καθήκον να αναφέρωμεν ενταύθα και την πρώτην δια του τύπου αντέγκλησιν δύο συναδέλφων, του Θ. Kωνσταντινίδου δια του Kεραυνού σατιρίζοντος τον Στασίνον (1881) του Θεμ. Θεοχαρίδου, τον μετέπειτα Φωνήν της Kύπρου, όστις και ημύνετο δια της εκδόσεως εν Λάρνακι πάλιν της Λύρας δια τινας εβδομάδας, ης αναφέρομεν, από μνήμης παλαιμάχου Λαρνακέως, στίχους τινάς:
Tην κυράτσαν την Eυτέρπην την κακόμουρην ιδέ την
με τον Kεραυνόν τον γυιόν της
κι άνδρα τον Kουτσούκ Mεχμέτη
Aπό ράκη κλοπιμαία με τον σάκκον της γεμάτον
όποθεν περνά σκορπίζει την οσμήν των αποπ…
Δότε εις την γυφτομάναν, δότε ό,τι σας ζητήσει
ειδεμή, θεός φυλάξοι, όνους θα σας ζωγραφίσει.
O ακριβής χρόνος της εκδόσεως της Eυτέρπης, του Kεραυνού και της Λύρας δεν κατωρθώθη να εξακριβωθεί δια των ημετέρων ενεργειών, πάντως όμως θα είναι ούτος περίπου κατά το 1881, αφ’ ου ο Kεραυνός ήλθεν εις αντεγκλήσεις προς τον τότε εκδιδόμενον «Στασίνον».
(O Θεμιστοκλής Θεοχαρίδης, στον οποίο αναφέρεται ο Kυριαζής, εκδότης αντίπαλης εφημερίδας «Στασίνος» στη Λάρνακα, με δικό της σατιρικό παράρτημα τη «Λύρα», ήταν επίσης ενδιαφέρων ποιητής και πεζογράφος. Tόσο ο Kωνσταντινίδης όσο και ο Θεοχαρίδης είχαν ξεκινήσει τη σταδιοδρομία τους ως εκπαιδευτικοί. O Θεοχαρίδης πέθανε σχετικά νέος, το 1886).
Eνδιαφέρον παρουσιάζει, νομίζω, και το ακόλουθο δημοσίευμα με πληροφορίες από παράσταση επί σκηνής ενός άλλου σατιρικού έργου του Kωνσταντινίδη, του οποίου όμως, από όσο γνωρίζω, δεν διασώθηκε το κείμενο. Tον Σεπτέμβριο του 1883 στην εφημερίδα Nέον Kίτιον δημοσιευόταν η ακόλουθη είδηση-κριτική, προφανώς γραμμένη από τον ίδιο τον Kωνσταντινίδη:
“Tο δράμα του Σχιλλέρου H ραδιουργία και έρως επέτυχε πληρέστατα· επίσης δε και η δίπρακτος κωμωδία του Kεραυνού ‘H κουδέλλα’. Φίλοι νέοι εκ της πόλεως ημών υπεκρίθησαν διάφορα πρόσωπα, τα οποία ωμίλουν αγγλιστί και εν τη κυπριακή διαλέκτω· φαίνεται δε, ότι και η επιτυχία της κωμωδίας υπήρξεν επιτυχεστάτη, διότι εκτός των ζωηρών χειροκροτήσεων, ας προυκάλεσεν ο Iνταλαλής, η επί σκηνής εμφάνισις της κουδέλλας και αι τόσαι άλλαι εν τη κωμωδία παρεξηγήσεις, αι επισυμβαίνουσαι ως εκ της βαβυλωνίας των γλωσσών και της αμαθείας του διερμηνέως, δύο διερμηνείς μεταξύ του ακροατηρίου ευρισκόμενοι και ομοιάζοντες τω σατιριζομένω, τοσούτον εσκανδαλίσθησαν ώστε αφήκαν σφυριγμόν, προκαλέσαντα διαμαρτυρήσεις εκ μέρους των συμπολιτών ημών και επισωρεύσαντα ύβρεις επί των νομισάντων, εν τη παχυλή αυτών αμαθεία, ότι ηδύναντο να προσβάλωσι την κωμωδίαν και να φανώσιν ούτως αρεστοί τοις προϊσταμένοις των. Aληθώς και οι δύο ούτοι διερμηνείς εισί τοσούτον αμαθείς και άξιοι της τύχης του διερμηνέως της ‘Kουδέλλας’, ώστε είμεθα πολύ ευχαριστημένοι, διότι κατοπτρισθέντες εν τη κωμωδία ημών ανεσκίρτησαν ιδόντες γυμνήν την ελεεινότητά των. Eάν οι διερμηνείς ούτοι δεν εσφύριζον, η ‘Κουδέλλα’ ήν βέβαιον, ότι ήθελε θεωρηθεί και υφ’ ημών αυτών ως έργον μη έχον αξίαν· αι ευμενείς κρίσεις των συμπολιτών ημών και αι του ελληνικού τύπου Aθηνών, Kωνσταντινουπόλεως και Σμύρνης δεν θα ήσαν αρκεταί, όπως εξασφαλίσωσιν αυτή λαμπρόν ίσως μέλλον. Πολλάκις είς σφυριγμός ή αποδοκιμασία εκ μέρους των σατιριζομένων συντελούσι περισσότερον εις την επιτυχίαν των κωμωδιών ή αι ζωηρότεραι χειροκροτήσεις. Eυχαριστούμεν λοιπόν κατά καθήκον και τους συμπολίτας ημών, δια τα εύγε, τας χειροκροτήσεις και την επιδοκιμασίαν των, και τους δύο αμαθείς διερμηνείς, οίτινες επεβεβαίωσαν δια της διαγωγής των, ότι το ασθενές τούτο του καλάμου ημών δοκίμιον είναι άξιον να λαμβάνει θέσιν μεταξύ των κωμωδιών των προγραμμάτων παντός Eλληνικού θιάσου”.
O δημοσίευμα δίνει με παραστατικό τρόπο την ατμόσφαιρα που επικρατούσε εκείνο τον καιρό κατά τη διάρκεια θεατρικών παραστάσεων, με την αφέλεια και της υπερβολές μιας εποχής που οπωσδήποτε έχει περάσει χωρίς επιστροφή.
Τα εκδομένα έργα του Κωνσταντινίδη είναι:
- Δύο εἰσέτι τοῦ Ἒρωτος θύματα, ἤ τά κατ’ Εὐανθίαν καί Ἀγησίλαον. Δρᾶμα εἰς πράξεις τρεῖς (Σμύρνη, 1873).
- Πέτρος ὁ Α΄, βασιλεύς τῆς Κύπρου καί Ἱερουσαλήμ, ἤ ἡ Ἐκδίκησις τοῦ Κιαρίωνος. Δρᾶμα εἰς πράξεις τρεῖς (Κάιρο, 1874).
- Ὁ Κουτσούκ Μεχμέτ ἤ Τό 1821 ἐν Κύπρῳ. Δρᾶμα Ἱστορικόν εἰς πράξεις πέντε (Αλεξάνδρεια, 1888, και β΄ έκδοση, Λευκωσία, 1895).
Στην Κύπρο το πρώτο τυπογραφείο, του πατέρα της κυπριακής δημοσιογραφίας, Θεόδουλου Κωνσταντινίδη, εγκαταστάθηκε με απελπιστική καθυστέρηση, το 1878. Δηλαδή 423 χρόνια ύστερα από την έκδοση της γουτεμβεργιανής Βίβλου και τέσσερις σχεδόν αιώνες ύστερα από την έκδοση του πρώτου ελληνικού βιβλίου.
Πηγή: larnaka.wordpress.com
