Η επιρροή του Βυζαντίου στην Αφρική – O Άγιος Γεώργιος της Αιθιοπίας
Του Νίκου Βατόπουλου*
Η νέα έκθεση στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης φέρνει στο προσκήνιο μια υποφωτισμένη περιοχή της Ιστορίας: τη σχέση του Βυζαντίου με την Αφρική. Αντλώντας από μια βαθιά δεξαμενή ιστορικού υλικού με σύγχρονα ερμηνευτικά εργαλεία, η έκθεση είναι μια μεγάλη διεθνής παραγωγή που σκοπό έχει να προκαλέσει τη σκέψη, όχι μόνο πάνω στη ζωή και τον πολιτισμό της Βόρειας και Ανατολικής Αφρικής κατά τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων, αλλά εν γένει πάνω στην Αφρική του Μεσαίωνα. Επιπλέον, με την έκθεση αυτή το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης χαράσσει νέες γεωγραφικές και πολιτισμικές παραμέτρους πάνω στον χάρτη της κοινής αντίληψής μας για τους άξονες επιρροής των αυτοκρατοριών αλλά και την ανάδυση των τοπικών πολιτισμών, σε σχέση με την κοινωνική οργάνωση, την τέχνη και τη θρησκεία.
Η έκθεση εντάσσεται κατά μια έννοια στη διαρκή ανέλκυση στην επιφάνεια μιας σειράς όψεων της μεσαιωνικής Ευρώπης και Ανατολής μέσα από μια διεπιστημονική προσέγγιση. Ειδικότερα, το ενδιαφέρον για το Βυζάντιο είναι αναζωπυρωμένο τις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως μετά τις νεότερες διαπολιτισμικές συνέργειες της ακαδημαϊκής κοινότητας μετά το 1990. Πλέον, το Βυζάντιο ενδιαφέρει για μια σειρά επιπλέον λόγους. Και ένας από αυτούς, ή μάλλον μια δέσμη από τους λόγους αυτούς, διαφαίνεται και στην έκθεση αυτή. Η επιρροή της Χριστιανικής Ανατολής στην αφρικανική ήπειρο μοιάζει περισσότερο συναφής παρά ποτέ. Η εποχή μας ευνοεί και ενθαρρύνει την αναδιάταξη των πολιτισμικών συντεταγμένων.
Προεξάρχουσα θέση, και ελληνικού πολιτισμικού ενδιαφέροντος, έχουν θησαυροί από τη Μονή του Σινά.
Προϊόν διεπιστημονικής συνεργασίας και καρπός ενδελεχούς επιστημονικής έρευνας είναι η έκθεση Η Αφρική και το Βυζάντιο, με τη γενική επιμέλεια της Αντρέα Μάγιερς Ατσι (επιμελήτριας Βυζαντινής Τέχνης στο Μητροπολιτικό Μουσείο), που απαίτησε συμφωνίες ανάμεσα σε μουσεία και συλλογές στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Αίγυπτο. Προεξάρχουσα θέση, και ελληνικού πολιτισμικού ενδιαφέροντος, έχουν θησαυροί από τη Μονή του Σινά. Αλλωστε, η έκθεση έχει την ευλογία του Αρχιεπισκόπου Σινά Δαμιανού που έστειλε χαιρετισμό συμβολικής ισχύος.
Αν και το Βυζάντιο έχει μελετηθεί διεξοδικά, οι σχέσεις του με την αφρικανική ήπειρο παρέμεναν λιγότερο μελετημένες παρότι υπάρχει πλήθος στοιχείων που πιστοποιούν την ιδιάζουσα ώσμωση Βυζαντίου και Αφρικής. Αυτή η ανάγκη ικανοποιείται από τη βεντάλια των συνεργασιών που απαιτήθηκαν. Το ένα τρίτο των εκθεμάτων προέρχεται από τις συλλογές του Μητροπολιτικού Μουσείου. Η πολυσυλλεκτική συνεισφορά εκθεμάτων από διεθνή μουσεία δεν περιλαμβάνει ελληνική παρουσία. Τα υπόλοιπα έργα τέχνης προέρχονται από το Βρετανικό Μουσείο, το Λούβρο, το Βατικανό, μουσεία των ΗΠΑ, της Αιγύπτου και της Αφρικής.
Πηγή: Εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ των Αθηνών
