Η απουσία της Μεγάλης Τουρκίας από τα κέντρα αποφάσεων
Του Μάριου Ευρυβιάδη*
Όλο και πιο συχνά ακούμε τον Ερντογάν και τους παρακοιμώμενους του να δυσανασχετούν και να παραπονιούνται δημόσια πως η Ελλάδα γέμισε “αμερικανικές” βάσεις και οι οποίες δεν έχουν καμιά σχέση με όλα όσα συμβαίνουν στην Ευρώπη αλλά πως ουσιαστικά στρέφονται κατά της Τουρκίας. Μάλιστα οι Τούρκοι προχωρούν πάρα πέρα και ισχυρίζονται πως οι αμερικανοί “συνωμοτούν” με την Αθήνα για μια μελλοντική επίθεση κατά της Τουρκίας. (Σε αυτούς πρόσφατα προστέθηκαν ως συνωμότες το Ισραήλ και η Κύπρος). Η “φαινομενική” παράνοια των Τούρκων εξανάγκασε πρόσφατα τον αμερικανό πρέσβη στην Άγκυρα – όπως και παλαιότερα την Ουάσιγκτον – να διαψεύσει επίσημα πως η αμερικανική παρουσία στη νατοϊκή Ελλάδα στρέφεται κατά του νατοϊκού συμμάχου τους, της Τουρκίας.
Ένα μόνο μπορεί να λεχθεί με σιγουριά. Αν η νατοϊκή Τουρκία επιτεθεί εναντίον της νατοϊκής Ελλάδας τότε οι νατοϊκές βάσεις στην Ελλάδα θα λειτουργήσουν κατά της Τουρκικής νατοϊκής επιδρομής. Όμως η Τουρκία γνωρίζει καλύτερα από τον οποιοδήποτε πως κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί. Και όχι επειδή οι δυο χώρες είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Κάθε άλλο. Αλλά επειδή η Ελλάδα έχει μια καλά νατοϊκά οργανωμένη και νατοϊκά εξοπλισμένη πολεμική μηχανή. Η Ελλάδα δεν είναι Συρία, Ιράκ, Αρμενία , Λιβύη ή Κούρδοι, μια συνθήκη που επιτρέπει στην Άγκυρα να λειτουργεί εναντίον τους κατά το δοκούν ως “καπάνταης”.
Γράφω για “φαινομενική” παράνοια των Τούρκων διότι αυτά που λεν για Ελλάδα και Αμερική δεν τα πιστεύουν στην Άγκυρα. Τα λεν για να προκαλούν τις αντιδράσεις της Ουάσιγκτον, κυρίως, και για εσωτερική κατανάλωση. Ο Ερντογάν και το συνάφι του ενοχλούνται για ένα άλλο λόγο πολύ πιο σημαντικό, κρίσιμο θα έλεγα. Αυτός αφορά στον αυτοπροσδιορισμό τους ως μεγάλου παίκτη στα διεθνή δρώμενα. Οι Τούρκοι πιστεύουν πως έχουν “ειδικό” βάρος και “αναντικατάστατο” ρόλο για την ασφάλεια της Δύσης αλλά πως λόγω πρόσφατων εξελίξεων αυτός έχει περιοριστεί ή χειρότερα έχει χαθεί. Ενοχλούνται διότι έπαψαν να έχουν λόγο στις αμερικανικές αποφάσεις αναφορικά με τα τεκταινόμενα στην Ευρώπη, με επίκεντρο το μείζον ζήτημα του πολέμου στην Ουκρανία. Εκεί βρίσκεται σε εξέλιξη η πιο μεγάλη μεταψυχροπολεμική κρίση ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή. Και οι ΗΠΑ αγνοούν τους Τούρκους διότι έχουν πολλές και εναλλακτικές λύσεις, χωρίς τους κατά συρροή εκβιασμούς και παλινδρομήσεις της Άγκυρας. Πιο ουσιαστικά δεν θεωρούν τους Τούρκους ως παράγοντες και ως “παραγωγούς ασφάλειας” για την Ατλαντική Δύση στην συγκεκριμένη περίπτωση αλλά και γενικότερα, μεταψυχροπολεμικά. Κατά συνέπεια οι Τούρκοι δεν εισπράττουν τα λογής λογής αντάλλαγμα τα οποία η Δύση “δικαιωματικά” τους χρωστά, όπως ακράδαντα πιστεύουν, και τα οποία παραδοσιακά εισέπρατταν πλουσιοπάροχα.
Θα μπορούσα να τεκμηριώσω αυτή την θέση ως προς την αντίληψη των Τούρκων για τον “ρόλο” τους με πολλαπλά παραδείγματα τόσο κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου όσο και μεταψυχροπολεμικά. Για την οικονομία θα περιοριστώ σε μόνο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της νοοτροπίας και συμπεριφοράς τους. Μετά την εκτόνωση της κρίσης των πυραύλων της Κούβας το 1962- όπου οι Αμερικανοί συμφώνησαν να αποσύρουν τους πυραύλους τους από Ιταλία και Τουρκία- οι Τούρκοι απαίτησαν, κυριολεκτικά, ως αντάλλαγμα την εγκατάσταση Τούρκων αξιωματικών στα πυρηνικά υποβρύχια Πολάρις στη Μεσόγειο ώστε να έχουν λόγο στη χρήση των πυρηνικών όπλων. Οι Αμερικανοί τους εξαπέστειλαν.
Θυμίζω όμως παραδειγματικά τις κατά κόρον επανειλημμένες δηλώσεις του περιβόητου Αχμέτ Νταβούτογλου, τις οποίες αναπαρήγαγαν ευλαβικά τα τουρκικά ΜΜΕ, για τα τεκταινόμενα στη Μέση Ανατολή, στη Μεσόγειο αλλά και στον κόσμο ολόκληρο, από την εποχή της λεγόμενης “Αραβικής Άνοιξης” το 2010-11, μέχρι την αποπομπή του το 2016. “Τίποτα στην περιοχή και στον κόσμο δεν μπορεί να αποφασιστεί χωρίς την συναίνεση και ή την συμμετοχή της Τουρκίας”, διατυμπάνιζε δεσποτικά με κάθε ευκαιρία ως Υπουργός Εξωτερικών ή ως Πρωθυπουργός.
Σήμερα στην Ευρώπη ο ρόλος της Μεγάλης (Μπουγιούκ) Τουρκίας, στον πυρήνα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων για την ασφάλεια της Δύσης, περιορίζεται στο να κάνει θελήματα όπως π.χ. ως τόπος ανταλλαγής αιχμάλωτων. Στη Μέση Ανατολή ο ρόλος της Άγκυρας είναι κυριολεκτικά ανύπαρκτος. Το Ισραήλ την έχει βγάλει κυριολεκτικά νοκ άουτ. Αν ο Ερντογάν είχε έστω και τον παραμικρό ρόλο, δεν θα έβριζε το Τέλ Αβίβ χυδαία και ακατάπαυστα . Και δεν πρόκειται το Ισραήλ να επιτρέψει στην Τουρκία κανένα μελλοντικό ρόλο στο παλαιστινιακό διότι την θεωρεί, αποδεδειγμένα πλέον, ως ένα Δούρειο Ίππο που επιβουλεύεται την ύπαρξη του ως κράτος.
Εφόσον τερματιστεί ο πόλεμος στην Ευρώπη και προκύψει ζήτημα οικοδόμησης μιας νέας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας τότε η Άγκυρα θα έχει λόγο, ως ένα μέλος του ΝΑΤΟ, στα πράγματα. Μέχρι τότε θα λειτουργεί ως “διαχειριστής θελημάτων” για την Ατλαντική Δύση. Παράλληλα θα συνεχίζει να καταγγέλει “συνομωσίες” εναντίον της από την Ελλάδα, τις ΗΠΑ, το Ισραήλ την Κύπρο και όχι μόνο.
*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους
