H τουρκική κρίση και η Κύπρος
Η κρίση στην Τουρκία υποβόσκει εδώ και τουλάχιστον πέντε χρόνια και οι πολιτικές διαφορές με τις ΗΠΑ λειτούργησαν απλά ως ο σπινθήρας ανάφλεξης, δηλώνει στο ΚΥΠΕ ο Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Μάριος Ζαχαριάδης, εκτιμώντας παράλληλα ότι αν δεν υπάρξει μεγάλη αύξηση του επιτοκίου και προσφυγή στο ΔΝΤ με γρήγορη κατάληξη, τότε «τα πράγματα θα ξεφύγουν».
Απαντώντας σε ερωτήσεις του ΚΥΠΕ, ο κ. Ζαχαριάδης εξέφρασε την εκτίμηση ότι από την κρίση στην Τουρκία επηρεάζονται οι υπόλοιπες αναπτυσσόμενες αγορές, οι ευρωπαϊκές τράπεζες που έχουν δανείσει τουρκικές επιχειρήσεις, αλλά και η Κύπρος λόγω του παράγοντα αβεβαιότητας, που θα επηρεάσει ολόκληρη την περιοχή.
Σε ερώτηση για τα μέτρα που ανακοίνωσε η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας, ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου αναφέρει ότι «τα μέτρα που λαμβάνονται αυτή την στιγμή από την Κεντρική Τράπεζα κυρίως είναι για να αποφευχθεί η κατάρρευση του χρηματοοικονομικού συστήματος, αλλά δεν βοηθούν στο να σταθεροποιηθεί η τουρκική λίρα».
Για να γίνει αυτό, προσθέτει, «θα χρειαζόταν μια μεγάλη αύξηση του ονομαστικού επιτοκίου, το οποίο ο Ερντογάν δεν είναι διατεθειμένος να επιτρέψει». Άρα, σημείωσε ο κ. Ζαχαριάδης, «παρόλο που η ρευστότητα βοηθάει, δημιουργεί σταθερότητα για να μην δημιουργηθεί τραπεζικός πανικός, εντούτοις δεν βοηθάει στη σταθεροποίηση της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας».
Σε άλλη ερώτηση απαντάει ότι «η κρίση στην Τουρκία υποβόσκει τουλάχιστον τα τελευταία πέντε χρόνια», προσθέτοντας ότι οι πολιτικές διαφορές μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας ήταν ο σπινθήρας που την έφερε στο προσκήνιο.
Σε ερώτηση πώς θα μπορούσε να αποσοβηθεί η κρίση, σημειώνει ότι αυτό που θα χρειαζόταν θα ήταν «μια μεγάλη αύξηση του επιτοκίου έτσι ώστε να δίνει κάποιο κίνητρο στον οποιονδήποτε, ντόπιο ή ξένο, να καταθέτει σε τουρκικές λίρες». Εξηγεί ότι λόγω του ότι το ρίσκο της τουρκικής λίρας για υποτίμηση είναι μεγάλο, άρα θα πρέπει να δοθεί μια επιπλέον αμοιβή σε αυτούς που το αναλαμβάνουν.
«Είναι εντελώς κοινή λογική, απλά οικονομικά, τα οποία ο Ερντογάν αμφισβητεί», λέει, προσθέτοντας ότι ο Τούρκος Πρόεδρος έχει εκφραστεί εναντίον οποιασδήποτε αύξησης του επιτοκίου. Οπότε, αναφέρει, «θα συνεχίσει να πέφτει η (τουρκική) λίρα και αυτό δημιουργεί και τάσεις πληθωρισμού λόγω των εισαγωγών που γίνονται πιο ακριβές».
Την ίδια ώρα, ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου εκτιμάει ότι ακόμη και η αύξηση του επιτοκίου «δεν θα ήταν ακριβώς αρκετή για να σταθεροποιηθεί η όλη κατάσταση, όμως, επειδή υπάρχει και μια γενικότερη αμφισβήτηση όσον αφορά τη δυνατότητα αυτής της κυβέρνησης να ακολουθήσει ορθολογικές οικονομικές πολιτικές».
Δημιουργεί μια αβεβαιότητα ο Ερντογάν, αναφέρει, του οποίου η κυβέρνηση έδειξε ότι είναι διατεθειμένη να αγνοεί βασικές οικονομικές αρχές.
Σε ερώτηση για το πώς επηρεάζονται Ευρώπη και Κύπρος, εξηγεί ότι υπάρχουν δύο διαστάσεις, η πολιτική και η οικονομική, προσθέτοντας ότι η πολιτική επηρεάζει την οικονομική διάσταση.
Αυτό που δημιούργησε το πρόβλημα, διευκρινίζει, ήταν μια μεγάλη πιστωτική επέκταση, η οποία επικεντρωνόταν σε επιχειρήσεις και ειδικά στον τομέα των κατασκευών. Γι αυτό, προσθέτει, η Τουρκία είχε μεγάλα ελλείμματα στο εμπορικό της ισοζύγιο. Σύμφωνα με τον κ. Ζαχαριάδη, αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλοί οικονομολόγοι να προβλέψουν ότι θα έρθει μια κρίση.
«Η κρίση αυτή έχει προκληθεί βασικά λόγω του υπερδανεισμού των τουρκικών επιχειρήσεων σε ξένο συνάλλαγμα», αναφέρει. Αυτές οι επιχειρήσεις, προσθέτει, θα έχουν τώρα παρόμοια προβλήματα με αυτά που είχαμε εμείς στην Κύπρο. Δεν θα μπορούν να αποπληρώνουν τα χρέη τους προς τις ξένες ή άλλες τράπεζες, το οποίο δημιουργεί ένα αλυσιδωτό πρόβλημα και για κάποιες ευρωπαϊκές τράπεζες και για το τουρκικό σύστημα».
Συνεχίζει σημειώνοντας ότι αυτό με τη σειρά του δημιουργεί και μια έλλειψη εμπιστοσύνης γενικά στις αναπτυσσόμενες οικονομίες «επειδή αυτά τα επενδυτικά ταμεία που χάνουν στην Τουρκία είναι λιγότερο πιθανόν να επενδύσουν σε μια άλλη αναπτυσσόμενη οικονομία, αλλά είναι μάλλον πιθανόν να πουλήσουν και άλλα επενδυτικά στοιχεία σε άλλες αναπτυσσόμενες επειδή φοβούνται ακριβώς τη διάχυση αυτού του προβλήματος».
Για την Ευρώπη, αναφέρει ότι θα επηρεαστεί περισσότερο σε σχέση με τις τράπεζες που δάνεισαν τουρκικές επιχειρήσεις σε ξένο συνάλλαγμα.
Για την Κύπρο, ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου λέει ότι δεν έχει εμπορικές σχέσεις με την Τουρκία άμεσες όμως η Τουρκία είναι μια ανταγωνιστική αγορά στο θέμα του τουρισμού. «Η υποτίμηση της τουρκικής λίρας προς το παρόν κάνει πολύ φθηνότερη την Τουρκία», αναφέρει.
Σε σχέση με την πολιτική διάσταση του ζητήματος, ο κ. Ζαχαριάδης εκφράζει την άποψη ότι οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση, με εξαίρεση ένα ή δύο στον κόσμο, με τέτοιες πιέσεις οικονομικές για τις οποίες ευθύνεται η ίδια μάλιστα, θα οδηγείτο σε κατάρρευση.
Όμως, σημειώνει, «ο Ερντογάν έχει δείξει τέτοια προσκόλληση στην εξουσία που μπορεί να προβλέψει κάποιος ότι δεν θα ανατρέψει την κυβέρνησή του η οικονομική κατάσταση, αντιθέτως θα δημιουργήσει εχθρούς, φανταστικούς και μη, και ίσως να πάρει και κάποια ρίσκα πολιτικά για να στρέψει αλλού την προσοχή της κοινωνίας».
Επειδή υπάρχει αυτή η πιθανότητα, στο βαθμό που άλλοι αναλυτές ή άλλες χώρες βλέπουν αυτούς τους κίνδυνους, αυτό «μάλλον αυξάνει την αβεβαιότητα στην περιοχή και για εμάς», εκτιμάει.
«Αν η Τουρκία καθυστερήσει να προσφύγει στο ΔΝΤ και αν δεν έρθει σε συμφωνία σύντομα τότε τα πράγματα θα ξεφύγουν και υπάρχει περίπτωση επειδή μιλούμε για τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος να χρειαστούν περιορισμοί στη διακίνηση κεφαλαίων σε πρώτο στάδιο ή και στις αναλήψεις στις τράπεζες. Δηλαδή θα πάει προς μια τραπεζική αποσταθεροποίηση», αναφέρει ο κ. Ζαχαριάδης.
Σύμφωνα με τον καθηγητή, είναι σημαντικό να υπάρξει αύξηση του επιτοκίου, να έχει μια συμφωνία με το ΔΝΤ η Τουρκία άμεσα. «Θα ήταν η καλύτερη εναλλακτική και θα σηματοδοτούσε προς τα έξω ότι η χώρα ενεργεί λογικά», λέει. Αν πράξουν αυτά τα δύο, δεν είναι το απόλυτο φάρμακο, έχουν μεγαλύτερα προβλήματα όπως οι μεταρρυθμίσεις τις οποίες δεν έχουν υλοποιήσει, αλλά «τουλάχιστον θα δείξουν ότι αντιλαμβάνονται το πρόβλημά τους», σημειώνει.
