Φασισμός και η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου
Του Γιώργου Κουμμολλή*
Οι μαθητικές παρελάσεις της 28ης Οκτωβρίου και άλλων εθνικών εορτών είναι ένα φασιστικό έθιμο από την εποχή της δικτατορίας του Μεταξά με στόχο την πλήρη στρατιωτικοποίηση της νεολαίας. Εμπνευστές αυτών των παρελάσεων ήταν οι Μουσολίνι και Χίτλερ, τουτέστιν φασίστες που αιματοκύλησαν την ανθρωπότητα. Η καθιέρωση τους στην Ελλάδα και Κύπρο από τον ομοϊδεάτη τους Μεταξά συνιστά μια τραγελαφική αντιφατικότητα: πώς είναι δυνατόν να γιορτάζουμε τον αγώνα ενάντια στο φασισμό με μια φασιστική εκδήλωση; Προ πάντων εμείς οι Κύπριοι που ήμασταν τα μεγάλα θύματα του φασισμού; Που πήραμε μια πικρότατη γεύση του φασισμού όταν η χουντοκρατούμενη Ελλάδα έκανε μια εθνοκτόνο εισβολή (κατ΄ ευφημισμό πραξικόπημα) στη Κύπρο τον μαύρο Ιούλη του 74; Ο ιστορικός του μέλλοντος θα μας κρίνει αυστηρά αφού δεχόμαστε να παρακολουθούμε και να συμμετέχουμε στην παρέλαση, υποχρεώνοντας μαθητές και εκπαιδευτικούς να παίρνουν μέρος σε αυτή την επίδειξη του φασισμού. Αλλά και οι παιδαγωγικοί ψυχολόγοι θα προσθέσουν ότι οι μαθητικές παρελάσεις είναι άκρως καταπιεστικές και διοργανώνονται μόνο σε ολοκληρωτικά καθεστώτα. Το ανέκφραστο πρόσωπο με τις αόρατες παρωπίδες, η αυστηρή στρατιωτική στοίχιση και η ομοιομορφία των κινήσεων έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τα παιδαγωγικά πρότυπα περί ανάπτυξης της κινητικότητας και άλλων ικανοτήτων των μαθητών.
Αντί, λοιπόν, να αναλώνονται τόσες πολλές ώρες να μάθουν οι μαθητές πως να περπατάνε «εν πομπή και παρατάξει» υπό τις ιαχές των γυμναστών « Προσοχή! Μαρς, εμπρός! Εν δυο, εν δυο», πώς να είναι άψογοι στις γυμναστικές επιδείξεις και στις λαμπαδηφορίες, καλό θα ήταν για την κυπριακή κοινωνία, τη δημοκρατία, την ειρήνη αν αφιερωνότανε χρόνος γι΄αυτή την επέτειο να μάθουν επιτέλους οι μαθητές τι ακριβώς θα πει φασισμός, εθνικισμός και πατριωτισμός, έννοιες που δεν είναι ξεκάθαρες στους μαθητές για να μην πω και σε μια μεγάλη μερίδα της κοινωνίας μας. Να τονιστεί, φυσικά, στα σχολεία μας το σθένος, η τόλμη και η ανδρεία των αγωνιστών του Έπους του 1940, που πολέμησαν για την ελευθερία της Ελλάδας, ορθώνοντας το ανάστημά τους ενάντια στους επίδοξους Ιταλούς κατακτητές. Κι αυτό είναι αναγκαίο. Είναι όμως πιο σημαντικό για την επιβίωση της Κυπριακής Δημοκρατίας να εξηγήσουμε στους μαθητές μας ότι το Έπος του 1940 συμβολίζει την αντίσταση κατά του φασισμού.
Αλλά τι ακριβώς σημαίνει φασισμός, εθνικισμός και πατριωτισμός; Ο φασισμός μπορεί να φαίνεται ένα κατάλοιπο του περασμένου αιώνα. Αλλά είναι καιρός να επανεξετάσουμε αυτή τη λέξη με τους σημερινούς όρους και πραγματικότητες για να δούμε αν είναι απλώς ένα ιστορικό κατάλοιπο ή αν αποτελεί πραγματικό κίνδυνο για τη δημοκρατία και για τις αξίες της δικαιοσύνης, της ευπρέπειας, της φροντίδας, της δικαιοσύνης, της ισότητας, της διαφορετικότητας, της ειρήνης και ελευθερίας. Ο κίνδυνος της χαλαρής χρήσης του όρου –όπως για να περιγραφούν ως «φασίστες» άνθρωποι που θεωρούνται συντηρητικοί– συνδυάζεται με τον κίνδυνο να υποθέσουμε ότι ο φασισμός δεν αποτελεί πλέον πραγματική απειλή ή ισχύει μόνο για λίγους ισχυρούς δικτάτορες. Εν πάση περιπτώσει, αφού γίνει μια σύντομη αναφορά στην ιστορία του φασισμού θα πρέπει τα σχολεία να εξηγήσουν στους μαθητές ότι ο φασισμός είναι το πολιτικοκοινωνικό σύστημα της ακροδεξιάς με έντονα αυταρχικό και εθνικιστικό χαρακτήρα και, ως τέτοιο, σκοπεύει τη κατάργηση του κοινοβουλευτισμού και της δημοκρατίας διότι βασίζεται στον μονοκομματισμό και στον ολοκληρωτισμό.
Θα πρέπει επίσης να μην συγχέονται οι έννοιες του «πατριωτισμού» με εκείνη του «εθνικισμού». Κατά τον Ντε Γκωλ, «πατριωτισμός είναι όταν προέχει η αγάπη για τον λαό σου ενώ εθνικισμός είναι όταν προέχει η έχθρα για τους άλλους λαούς». Μ΄ άλλα λόγια, πατριωτισμός σημαίνει όχι μόνο να αγαπάς και να σέβεσαι τη δική σου πατρίδα αλλά και τις πατρίδες των άλλων. Επομένως, ένας πατριώτης δεν γίνεται, εξ΄ορισμού, να είναι επιθετικός και επεκτατικός εναντίον ενός διαφορετικού λαού αφού σέβεται τις ιδιαιτερότητες του και αισθάνεται ισότητά με αυτόν. Με αυτή την έννοια ο πατριωτισμός αποκτά οικουμενικότητα και προάγει την ειρηνική συνύρπαξη μεταξύ των λαών.
Το ΕΛΑΜ εξισώνει τον εθνικισμό με τον πατριωτισμό και μέσω των λεγόμενων οργανωμένων οπαδών των «εθνικοφρόνων» ποδοσφαιρικών σωματείων έχει καταφέρει να υποστηρίζεται από ένα μεγάλο ποσοστό των νέων μας. Θα πρέπει να μας προβληματίζει η άνοδος του ΕΛΑΜ και άλλων φασιστικών κομμάτων στην Ευρώπη διότι αποτελεί την πιο σημαντική πρόκληση για τα παραδοσιακά φιλελεύθερα ιδανικά της Ευρώπης τα οποία ενστερνιζόμαστε. Ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς γράφει σχετικά το 1890: «Ο πατριωτισμός είναι το ευγενέστερον των αισθημάτων, αλλά και το προχειρότερον εις εκμετάλλευσιν υπό των φωνασκών, των αγυρτών και των επιτηδείων παντός είδους» ( Βλ.«Άπαντα 2», σελ. 74). Ωσάν να είναι ακόμα μαζί μας ο Κωστής Παλαμάς!
Δεν τρέφω αυταπάτες ότι το άρθρο μου θα ταράξει τα λιμνάζοντα νερά του Υπουργείου Παιδείας. Πώς μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο όταν ανέκαθεν το Υπουργείο αυτό ήταν το προπύργιο της Ακροδεξιάς με τις νουθεσίες και ευλογίες του Αρχιεπισκόπου; Όπως λέει μια αγγλική παροιμία “A leopard cannot change its spots” – η λεοπάρδαλη δεν μπορεί ν΄ αλλάξει τα σημάδια της. Οι εισηγήσεις κάποιων εκπαιδευτικών για κοσμικό σχολείο είναι, φευ, φωνές βοώντες εν τη ερήμω. Γι΄αυτό, το πολιτικό μέλλον της Κύπρου διαγράφεται ζοφερό.
ΠΗΓΗ: Εφημερίδα : ΠΟΛΙΤΗΣ.
Ο Γιώργος Κουμουλλής είναι Οικονομολόγος, κοινωνικός επιστήμονας/ Τα ενυπόγραφα κείμενα απήχουν τις απόψεις των συγγραφέων τους.
