Έξι κόμματα αμφισβητούν το σύστημα Ερντογάν
Η τουρκική αντιπολίτευση περνά στην αντεπίθεση: οι δημοσκοπήσεις είναι ευνοϊκές και όλα τα κόμματα εμφανίζονται συσπειρωμένα, ζητώντας πίσω την παλιά κοινοβουλευτική δημοκρατία.
Γράφουν: Χιλάλ Κοϋλού, Ντανιέλ Μπελούτ*
Τον Ιούνιο του 2018 o Toύρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν εισήγαγε ένα νέο σύστημα διακυβέρνησης, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του. Το προεδρικό σύστημα έδωσε στον αρχηγό του κράτος ένα νέο πλέγμα υπερεξουσιών. Σήμερα ο Ερντογάν είναι τόσο ισχυρός και πανταχού παρών, που πολλοί στην Τουρκία κάνουν λόγο για «καθεστώς ενός ανδρός». Αλλά ακόμη κι αν ο Ερντογάν φαίνεται παντοδύναμος και αμετακίνητος από τον προεδρικό θώκο, η αντιπολίτευση προσπαθεί να επιτύχει μια επιστοφή στον κοινοβουλευτισμό, χρησιμοποιώντας τα μέσα που διαθέτει βάσει του ισχύοντος Συντάγματος.
Εκπρόσωποι των έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης, του σοσιαλδημοκρατικού CHP, του συντηρητικού IYI, του ισλαμιστικού Saadet, του φιλοκουρδικού HDP αλλά και των δύο κομμάτων που έχουν αποσχιστεί από το κυβερνών ΑΚP, το DΕVA και Κόμμα του Μέλλοντος, πραγματοποίησαν κοινοβουλευτική συνεδρίαση και συμφώνησαν σε μια κοινή στρατηγική για την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του τουρκικού κοινοβουλίου. Σύμφωνα με βουλευτές που συμμετείχαν στη συνεδρίαση τέθηκαν επί τάπητος ζητήματα που αφορούν τη διάκριση των εξουσιών αλλά και τον υπερκομματικό χαρακτήρα του προεδρικού θεσμού.
Η αντιπολίτευση αφήνει στην άκρη τις ιδεολογικές διαφορές
H ολομέλεια του τουρκικού κοινοβουλίου
«Πρόκειται για μια σημαντική ένδειξη ότι τα έξι κόμματα της τουρκικής αντιπολίτευσης ενώνονται με απώτερο στόχο ένα ισχυρότερο κοινοβουλευτικό σύστημα» αναφέρει ο Λεβέντ Κοκέρ, καθηγητής Νομικής στο τουρκοκυπριακό Πανεπιστήμιο της Εγγύς Ανατολής. Όπως παρατηρεί: «Αυτό μας δείχνει ότι η τουρκική αντιπολίτευση μπορεί να δράσει ενωμένη κατά της κυβέρνησης και ότι αυτή η κίνηση έχει ισχυρά θεμέλια. Η ενότητα της αντιπολίτευσης θα αποδυναμώσει την κυβέρνηση».Είναι γεγονός ότι σπάνια στην τουρκική ιστορία η αντιπολίτευση, στην οποία βρίσκει κανείς εθνικιστές, σοσιαλδημοκράτες, φιλελεθέρους και αριστερούς, έχει καταφέρει να συνενωθεί τόσο αποτελεσματικά. Παρά τις ιδεολογικές διαφορές, αυτό που τους ενώνει είναι ο κοινός αντίπαλος: ο πρόεδρος Ερντογάν.
Για τον Κοκέρ η πρόσφατη συνάντηση των κομμάτων της αντιπολίτευσης στέλνει ένα μήνυμα ενόψει των προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών που είναι προγραμματισμένες για τον Ιούνιο του 2023. «Θα είναι ένας αγώνας ενάντια στον Ερντογάν. Σε αυτή τη μάχη η αντιπολίτευση θα ξεγυμνώσει το μονοπρόσωπο πολιτικό σύστημα του Ερντογάν και τις παρανομίες του» σημειώνει χαρακτηριστικά.
Αρκεί η συσπείρωση της αντιπολίτευσης;
Ο καθηγτής Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων Μουράτ Σομέρ
Για τον πολιτικό επιστήμονα Μουράτ Σομέρ από το Πανεπιστήμιο Koτς η αλλαγή του πολιτικού συστήματος που επιδιώκει η αντιπολίτευση δεν αρκεί. Για να επιτευχθεί μια πραγματική «δημοκρατική μετάβαση», όπως λέει, απαραίτητη προϋπόθεση είναι οι ελεύθερες εκλογές και η ύπαρξη ανεξάρτητης εκλογικής αρχής. «Ένα κοινοβουλευτικό σύστημα, στο οποίο οι εκλογές δεν είναι ελεύθερες και δίκαιες, θα οδηγήσει μόνο στη διαιώνιση της ίδιας αυταρχικής διακυβέρνησης» εκτιμά ο Τούρκος ειδικός. Άλλωστε οι μνήμες από τις δημοτικές εκλογές του 2019 είναι νωπές. Τότε, στις εκλογές στην Κωνσταντινούπολη, η τουρκική εκλογική αρχή άσκησε πιέσεις, οι οποίες οδήγησαν σε επαναληπτικές εκλογές.
Γεγονός είναι πάντως ότι οι ενέργειες των έξι αντιπολιτευόμενων κομμάτων και η ανοιχτή αμφισβήτηση του προεδρικού συστήματος δείχνουν πόσο αποφασισμένη είναι η αντιπολίτευση για δράση. Την ίδια ώρα ο τουρκικός πληθυσμός πλήττεται έντονα από τη βαθιά οικονομική κρίση που μαίνεται στη χώρα από το φθινόπωρο του 2019και έχει προκαλέσει κόπωση. Αυτό καταδεικνύουν άλλωστε δημοσκοπήσεις των ινστιτούτων ΜΑΚ Avrasya και Area, οι οποίες εδώ και μήνες δίνουν προβάδισμα στην αντιπολίτευση, καταγράφοντας ταυτόχρονα υποχώρηση του κυβερνώντος κόμματος AKP και του συγκυβερνώντος εθνικιστικού MHP σε σχέση με τις προεδρικές εκλογές του 2018. Μπορεί η συνταγματική αναθεώρηση να αύξησε τις εξουσίες του τούρκου προέδρου, δεν συνέβη όμως το ίδιο και με τη δημοτικότητά του.
*ΠΗΓΗ: Deutsche Welle (Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη)
ΣΤΟ ΜΕΤΑΞΥ, ο πρώην πρωθυπουργός της Τουρκίας και νυν αρχηγός του Κόμματος Δημοκρατίας και Προόδου (DEVA), Αλί Μπαμπατζάν , αποκάλυψε ότι το υπουργικό συμβούλιο του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) έβαζε υπογραφές σε κενά χαρτιά, τα οποία στη συνέχεια συμπλήρωνε κατά το δοκούν ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Σε τηλεοπτική εκπομπή, στο TELE1, ο Αλί Μπαμπατζάν, σύμφωνα με το capital.gr, ανέφερε ως “αιτία της αποχώρησής του από το κόμμα του Ερντογάν τις βαθιές αποκλίσεις” μεταξύ των αξιών του και του ίδιου ΑΚΡ, και έκτοτε επικρίνει ανοιχτά τη συμπεριφορά της κυβέρνησης.
“Κενά κομμάτια χαρτιού υπογράφονταν στο υπουργικό συμβούλιο και το επάνω μέρος θα συμπληρωνόταν αργότερα. Αυτά θα δημοσιευτούν στην Επίσημη Εφημερίδα με την υπογραφή του προέδρου Ερντογάν”, δήλωσε ο Μπαμπατζάν για την εποχή που αποχώρησε από το AKP. “Η δουλειά τους ήταν ουσιαστικά μία υπογραφή”, είπε.
Όλα τα διατάγματα κατάστασης έκτακτης ανάγκης, που εκδόθηκαν μετά την υποτιθέμενη αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016 έτρεξαν με τον ίδιο τρόπο, είπε ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, προσθέτοντας ότι κανείς δεν θα ομολογήσει την πρακτική, αλλά ότι τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου της εποχής θα μπορούσαν να το επιβεβαιώσουν μιλώντας off the record.
Ο Μπαμπατζάν είπε ότι δεν μετανιώνει για τα πράγματα που έκανε στο ΑΚΡ, αλλά μάλλον κάνει δεύτερες σκέψεις για πράγματα που πιστεύει ότι έπρεπε να είχε κάνει.
Ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης είχε ορκιστεί “ομερτά” το 2017, είπε ο Μπαμπατζάν για το δημοψήφισμα που έφερε το προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης, αλλά τώρα έχει δεύτερες σκέψεις.
“Τώρα αναρωτιέμαι αν θα ήταν καλύτερα να αθετήσω αυτόν τον όρκο που έδωσα στον εαυτό μου το 2017”, δήλωσε ο Μπαμπατζάν, προσθέτοντας ότι “η Τουρκία θα είχε πρακτικά κυβερνηθεί με τον ίδιο τρόπο ακόμη και αν το δημοψήφισμα έβγαζε ‘όχι'”.
Ο Μπαμπατζάν τόνισε τη σημασία της επιστροφής σε κοινοβουλευτικό σύστημα στις ομιλίες του για τις εκλογές του 2023 και συχνά σημειώνει ότι το προεδρικό σύστημα έχει επιδεινώσει τις ελευθερίες στη χώρα.
Η κυβέρνηση του ΑΚΡ δεν θα μπορέσει ποτέ να μειώσει τα επιτόκια ή τον πληθωρισμό, είπε ο Μπαμπατζάν, προσθέτοντας ότι το κράτος χρειάζεται πρώτα “νόμους και δικαιοσύνη” για να επιτύχει αυτούς τους δημοσιονομικούς στόχους.
