Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος: Τα χειρόγραφα του Παπαδιαμάντη

Γεώργιος Αποστόλου (εκλιπών κληρονόμος Παπαδιαμάντη), Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος, Χειρόγραφα Παπαδιαμάντη

Οι εγγεγραμμένοι αναγνώστες της θα το έχουν διαπιστώσει ήδη: η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος έχει καθιερώσει να δημοσιεύει ηλεκτρονικά, κάθε πρώτη του μηνός, ένα σύντομο σημείωμα, με το οποίο ενημερώνει το κοινό της για τα πλέον πρόσφατα και προσβάσιμα αποκτήματά της.

Ο τίτλος του έχει κάτι από την τακτικότητα του κόσμου των βιβλιοθηκών: λέγεται «Μηνιαίο Δελτίο Προσκτήσεων». Και το περιεχόμενό του –το περιεχόμενο των δύο πρώτων δελτίων συγκεκριμένα, που δημοσιεύτηκαν στις 30 Ιουνίου και 1 Αυγούστου– προδιαθέτει τον αναγνώστη για όσα θα συναντήσει εάν εμβαθύνει: περιλαμβάνονται μέχρι στιγμής συνόψεις για το νεοαποκτηθέν αρχείο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, με χειρόγραφα έργων του, επιστολές αλλά και μαθητικά τετράδιά του· για το αρχείο του πρωτεργάτη της ελληνικής μαρξιστικής ιστοριογραφίας Γιάν(ν)η Κορδάτου (1891-1961), με περίπου χίλια βιβλία, σημειώσεις και αλληλογραφία του· για το αρχείο της οικογένειας Ψύχα, με τις μυθιστορηματικές ζωές των μελών της και τα ιστορικά έγγραφα που εκτείνονται από τον 18ο έως τον 20ό αιώνα· αλλά και για το αρχείο με τα σπάνια σαράντα πρώτα τεύχη του εβδομαδιαίου Περιοδικού της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας, που κυκλοφορούσαν το 1926.

Η ΕΒΕ θα επανεκδώσει το διήγημα «Ο αυτοκτόνος», αντικαθιστώντας τις δυσανάγνωστες λέξεις του πρώτου χειρογράφου.

«Η συντριπτική πλειονότητα τέτοιων αποκτημάτων της Εθνικής Βιβλιοθήκης προέρχεται από δωρεές», λέει ο πρόεδρος του εφορευτικού συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, Σταύρος Ζουμπουλάκης. «Θεωρώ ότι δεν πρέπει οι ελληνικές βιβλιοθήκες να μπαίνουν στο παιχνίδι της αγοράς αρχείων. Αρκετοί κληρονόμοι έχουν τη διάθεση να πουλήσουν αρχεία και αν δεν μπορούν στην Ελλάδα, τα πουλάνε σε πανεπιστήμια της Αμερικής. Θα θέλαμε να θεωρεί κανείς ότι είναι τιμή του να αφήσει ένα αρχείο στην Εθνική Βιβλιοθήκη ή αλλού και αυτό να ταξινομηθεί και να γίνει προσβάσιμο από αναγνώστες και ερευνητές. Υπάρχουν, βέβαια, και περιπτώσεις που αυτό δεν συμβαίνει. Τότε εκτιμάμε ότι πρέπει να αγοράσουμε το συγκεκριμένο αρχείο, βιβλίο, χειρόγραφο κ.λπ. γιατί πρέπει να σωθεί». Από όλα, πάντως, τα πρόσφατα αποκτήματα της Εθνικής Βιβλιοθήκης, εκείνο που ενθουσίασε τον Σταύρο Ζουμπουλάκη όχι μόνο λόγω της θεσμικής ιδιότητάς του, αλλά και της συγγραφικής, είναι βέβαια το Αρχείο Παπαδιαμάντη. «Ενιωσα μεγάλη συγκίνηση», λέει ο ίδιος. «Φιλολογικά μιλώντας, δεν έχουμε κάποιο ανέκδοτο έργο του Παπαδιαμάντη. Αλλά το να έχεις μπροστά σου αυτά τα χαρτάκια, στα οποία έγραφε ο Παπαδιαμάντης, σε κάνει να νιώθεις πραγματικά μεγάλη συγκίνηση. Το μόνο που θα εκδώσουμε είναι το διήγημα “Ο αυτοκτόνος”, το οποίο έχει μεν εκδοθεί ήδη, αλλά επειδή έχουν μείνει περίπου δέκα λέξεις του που ήταν αδύνατον να διαβαστούν, καθώς ήταν εξαιρετικά δυσανάγνωστες, ανέλαβε η φιλόλογος Λαμπρινή Τριανταφυλλοπούλου να το παρουσιάσει σε νέα έκδοση, με την ελπίδα ότι με το σκαναρισμένο χειρόγραφο στα χέρια της θα μπορέσει να διαβάσει και τις λέξεις αυτές».

Τι να περιμένουμε από τα «Μηνιαία Δελτία Προσκτήσεων» στο μέλλον; «Ενα από τα επόμενα που θα ανακοινωθούν, είναι και η απόκτηση από την Εθνική Βιβλιοθήκη ολόκληρου του αρχείου του θεατρικού συγγραφέα Γιώργου Σκούρτη», καταλήγει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης. «Παράλληλα, βρισκόμαστε σε διαπραγματεύσεις και για άλλα πολύ σημαντικά αρχεία. Εκείνο που θα ήθελα όμως να τονίσω –γιατί υπάρχουν φορείς που δείχνουν τέτοια στάση– είναι ότι δεν είμαστε βουλιμικοί, δεν είμαστε μοναχοφάηδες. Θέλουμε να σωθούν τα αρχεία. Εάν κάποιο το πάρει ένας άλλος φορέας και το φροντίσει, θα είμαστε ικανοποιημένοι και χαρούμενοι. Αν έρθει στην Εθνική Βιβλιοθήκη, θα το φροντίσουμε και εμείς. Αλλά δεν έχουμε μια πολιτική του στυλ “φέρτε όλα τα αρχεία εδώ”».

ΦΩΤΟ ΕΠΑΝΩ: Τις πρώτες σελίδες έργων του όπως «Στο Χριστό, στο κάστρο» και «Η νοσταλγός», μαθητικά τετράδιά του, αλλά και επιστολές προς τον πατέρα του, περιλαμβάνει το Αρχείο Παπαδιαμάντη που απέκτησε η Εθνική Βιβλιοθήκη από τον προσφάτως εκλιπόντα κληρονόμο του συγγραφέα, Γεώργιο Αποστόλου Παπαδιαμάντη

ΠΗΓΗ:kathimerini.gr