Επιστροφή στο ‘60 είπατε;

“Σήμερα, εν έτη 2021, έχουμε ένα Ελληνοκύπριο ηγέτη, ο οποίος συμπεριφέρεται με την νοοτροπία της δεκαετίας του 1960 και ένα Τουρκοκύπριο ηγέτη που συνεχίζει την πολιτική για ένα ξεχωριστό, τουρκικό κράτος στην Κύπρο”.

Του KIZILYÜREK Niyazi *

Τελευταία γίνεται λόγος για επιστροφή στο καθεστώς του 1960. Ο πρόεδρος Αναστασιάδης αντιδρώντας στις αξιώσεις της Τουρκικής πλευράς για λύση δύο κρατών, έριξε την ιδέα για επιστροφή των Τουρκοκυπρίων στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Πέρασαν πολλά χρόνια από την τελευταία φορά που επίσημα η ελληνοκυπριακή πλευρά μιλούσε για λύση στη βάση του Συντάγματος του 1960. Τελευταίος ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στις συνομιλίες της δεκαετίας του ’60, αρχές του ’70. Βεβαίως, ο Μακάριος ζητούσε «βελτιωμένη Ζυρίχη». Δηλαδή, το Σύνταγμα του ’60 έπρεπε να αλλάξει υπέρ των Ελληνοκυπρίων και οι Τουρκοκύπριοι να απωλέσουν κάποια από τα δικαιώματα τους.  Με άλλα λόγια, η ελληνοκυπριακή ηγεσία αγωνιζόταν για να απαλλαγεί από το Σύνταγμα του 60 και να δημιουργήσει μια νέα νομική τάξη, στην οποία οι Τουρκοκύπριοι θα ήταν μειονότητα και όχι ίση πολιτική κοινότητα.

Αφετηρία αυτής της προσέγγισης ήταν, βεβαίως, τα 13 σημεία που πρότεινε ο Μακάριος το 1963 και συνεχίστηκε μέχρι που τα τουρκικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Κύπρο.

Δεν ήταν μόνο ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος τη δεκαετία του ΄60 που ήθελε να αλλάξει το status quo. Υπήρχαν και αρκετοί Τούρκοι εθνικιστές που επιδίωκαν να απαλλαγούν από το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και να ιδρύσουν ένα ξεχωριστό Τουρκικό κράτος στην Κύπρο. Πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ραούφ Ντεκτάς, η ΤΜΤ και το Γραφείο Ειδικού Πολέμου της Τουρκίας…

Τις πρώτες μέρες της εισβολής του 1974, η ελληνοκυπριακή ηγεσία έσπευσε να εισηγηθεί την επιστροφή των Τουρκοκυπρίων στις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου (μάλιστα  με κάποιες αλλαγές υπέρ των Τουρκοκυπρίων) και έπαψε να επιμένει στη «βελτιωμένη Ζυρίχη»…

Η απάντηση της τουρκικής πλευράς ήταν: «Τόσο καιρό σας παρακαλούσαμε για επιστροφή στη Ζυρίχη. Τώρα είναι αργά».

Τα υπόλοιπα είναι γνωστά… Στο τραπέζι των συνομιλιών μπήκε πια η τουρκική πρόταση της «γεωγραφικής ομοσπονδίας».

Σήμερα, εν έτη 2021, έχουμε ένα Ελληνοκύπριο ηγέτη, ο οποίος συμπεριφέρεται με την νοοτροπία της δεκαετίας του 1960 και ένα Τουρκοκύπριο ηγέτη που συνεχίζει την πολιτική για ένα ξεχωριστό, τουρκικό κράτος στην Κύπρο.

Ο Αναστασιάδης αμφισβητώντας τη μια θετική ψήφο των Τουρκοκυπρίων στο Υπουργικό Συμβούλιο της Ομοσπονδιακής Κύπρου, επιδιώκει να καταστήσει την ελληνοκυπριακή κοινότητα ως την κυρίαρχη κοινότητα στο κυπριακό κράτος. Από την άλλη, ο Ερσίν Τατάρ, εμμένει σε ξεχωριστή κυριαρχία.

Δηλαδή, 60 χρόνια μετά, βρισκόμαστε εκεί που ξεκινήσαμε… Στο σημείο μηδέν… Σε πλήρες αδιέξοδο. Ένα αδιέξοδο, το οποίο καλλιέργησαν οι εθνικιστικές ελίτ ένθεν και ένθεν…

Σήμερα, η  εμμονή σε αυτές τις πολιτικές μπορεί μόνο να σημαίνει προέκταση του αδιεξόδου με απρόβλεπτες συνέπειες.

Μα τί απρόβλεπτες; Μάλλον πολύ προβλέψιμες…Τις βιώνουμε εδώ και 60 χρόνια: Βία, ένταση, κίνδυνος πολέμου, μίσος, διαχωρισμός, προσφυγιά…

Δεν υπάρχει τίποτα σοβαρό σε αυτές τις προτάσεις που εκστομίζουν σήμερα οι Αναστασιάδης και Τατάρ. Είναι κενού περιεχομένου. Η νεότερη ιστορία της Κύπρου μας έχει αποδείξει ότι η Ελληνοκυπριακή πλευρά δεν έχει τη δύναμη να καταστεί η κυρίαρχη κοινότητα και η Τουρκική πλευρά δεν μπορεί να εξασφαλίσει νόμιμα δύο ξεχωριστές κυριαρχίες. Πάρα ταύτα, η εθνικιστικές τους αγκυλώσεις δεν τους επιτρέπουν να κάνουν το βήμα προς τον ιστορικό συμβιβασμό.  

Είναι μάταιο να περιμένουμε από τις εθνικιστικές ελίτ να κτίσουν την Ομοσπονδιακή Κύπρο που επιβάλλει η νεότερη ιστορία μας. Το βάρος πέφτει στους ώμους των Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων πολιτών για να οικοδομήσουν την Κύπρο του αύριο, την Κύπρο της μόνιμης Ειρήνης…

*Τα ενυπόγραφα κείμενα απηχούν τις απόψεις των  συγγραφέων τους